اتاق شما در مورد شخصیت‌تان چه می‌گوید؟
برای عده‌ای از افراد یک اتاق منظم و مرتب می‌تواند آرامشبخش باشد، اما برای عده‌ای دیگر چنین اتاقی می‌تواند کسل کننده و عاری از انگیزه و هیجان باشد! برخی از افراد در یک اتاق بهم ریخته احساس اضطراب می‌کنند در حالیکه برخی دیگر در فضایی که ریخت و پاش و شلوغ است، کارآمدترین و خلاقانه‌ترین موقعیت خود را دارند!
آیا تا به حال شده آرزو کرده باشید اتاقتان مانند آنچه در کاتالوگ دکوراسیون دیده‌اید کامل و زیبا و تمیز و منظم باشد؟ یا اینکه ترجیح می‌دهید در اتاقی بهم ریخته که وسایل نقاشی و لباس‌ها و … همه جا پراکنده هستند روزمرگیهای‌تان را بگذرانید؟ برای عده‌ای از افراد یک اتاق منظم و مرتب می‌تواند آرامشبخش باشد، اما برای عده‌ای دیگر چنین اتاقی می‌تواند کسل کننده و عاری از انگیزه و هیجان باشد! برخی از افراد در یک اتاق بهم ریخته احساس اضطراب می‌کنند در حالیکه برخی دیگر در فضایی که ریخت و پاش و شلوغ است، کارآمدترین و خلاقانه‌ترین موقعیت خود را دارند!
این روزها، نظم و سازماندهی کار بزرگی است. از کتابخانه‌ها گرفته تا سمینارها و سازمانها، ظاهرا همه می‌خواهند راههایی پیدا کنند که از هر جنبه‌ای از زندگی‌شان کاملا سازمان یافته و مرتب باشد. شلختگی و بهم ریختهگی همیشه به عنوان یک نقص شخصیتی یا علامتی از تنبلی تلقی شده است. نظم و تمیزی همیشه ایده آل به نظر رسیده و هر دو علامتی هستند که نشان می‌دهند در مسیر موفقیت قرار گرفته‌اید.
اما در مورد آنهایی که شلخته هستند و اهمیتی به نظم و ترتیب نمی‌دهند چه؟ یک اتاق شلوغ پلوغ و نامنظم در مورد شخصیت صاحبش چه می‌گوید؟ روانشناسی یک اتاق نامرتب چیست؟
سلامت روانی شما
داشتن یک اتاق یا خانه‌ی آشفته و نامرتب می‌تواند نتیجه‌ی عوامل زیادی باشد. ممکن است به این معنی باشد که شما سرتان شلوغ است و زمان کمی برای تمیز و مرتب کردن اتاقتان دارید. شاید هم علامت این باشد که خرت و پرتهای زیادی دارید. یا شاید هم نتیجه‌ی ِ داشتن ِ بچه‌های کوچک در خانه باشد که معمولا زیاد ریخت و پاش می‌کنند و عادت به جمع و جور کردن ندارند. اما اگر بهم ریختهگی پیرامونتان از روی عادت باشد، چیز خاصی در مورد وضعیت سلامت روان‌تان می‌گوید؟
در برخی موارد، وضعیت اتاق شما با وضعیت روحی و روانی‌تان مرتبط است. مثلا افرادی که اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) دارند، معمولا نسبت به تمیز و مرتب نگه داشتن محیط خود حساسیت بیش از حد نشان می‌دهند و مدام مشغول و دلواپس حفظ نظم و ترتیب همه چیز هستند و هرگونه بی‌نظمی می‌تواند برای آنها تبدیل به یک منبع اضطراب برانگیز شود. در مواردی دیگر، افرادی هستند که وسایل زیادی دور خود جمع می‌کنند تا جایی که حتی بی‌ارزش‌ترین چیز را هم نمی‌توانند دور بیندازند یا از خود دور کنند. محل زندگی این افراد سالها و سالها پُر از وسایل بی‌مصرف می‌شود از روزنامه‌ها گرفته تا ظروف پلاستیکی و … .
علاوه بر اینها، روانشناسی یک اتاق بهم ریخته و شلوغ به چند عامل اساسی مربوط است:
اینکه بهم ریخته بودن اتاق پدیده‌ای باشد که تازگی بوجود آمده
اینکه شلوغی مربوط به چیزی باشد که واقعا آزارتان می‌دهد
اینکه آیا علامتی از وجود مشکلی جدی‌تر در زندگی وجود دارد یا نه
شلختگی می‌تواند نرمال باشد
آیا نامنظم و شلخته بودن برای‌تان عادت شده؟ برخی از افراد اهمیتی به این نمی‌دهند که حتما هر چیزی سرجای خودش باشد یا کاملا تمیز و مرتب باشد. در چنین مواردی، شلوغی و بی‌نظمی یک وضعیت نرمال محسوب می‌شود که بیانگر مشکل خاصی نیست. اگر خانه‌تان بهم ریخته است و با این قضیه مشکلی ندارید پس این حزئی از شخصیت و سلیقه‌ی شماست.
شلختگی و آشفتگی ِ ناشی از احساس پریشانی و سراسیمگی
بهم ریختگی‌های دوروبرتان آزارتان می‌دهد؟ اگر شلوغی‌های اطراف‌تان شما را عصبانی و پریشان می‌کند پس علامت این است که چیزی باید درست شود. گاهی بهم ریختهگی و آشفتگی ناراحت کننده است اما پیدا کردن علت آن و اینکه بدانید از کجا باید شروع کنید و چطور مشکل را برطرف کنید می‌تواند ناراحت کننده‌تر هم باشد. چون برطرف کردن مشکل یعنی اینکه چیزهایی را حذف کنید، تاکتیک‌های سازماندهی و نظم بخشی جدید را یاد بگیرید و یا از سایر اعضای خانواده بخواهید در این تغییر و تحول کمک‌تان کنند.
بهم ریختهگی و بی‌نظمی به عنوان نشانی از افسردگی
آیا شلوغی و ریخت و پاش‌های اتاقتان چیزی است که به تازگی بوجود آمده و قبلا به آن عادت نداشتید؟ اگر کلا آدم تمیز و مرتبی هستید و ناگهان تبدیل به کسی شده‌اید که اهمیتی به تمیز و مرتب بودن محیطش نمی‌دهد پس می‌تواند علامتی از بروز مشکلی جدی‌تر در زندگی‌تان باشد. مثلا بهم ریختهگی گاهی می‌تواند نشاندهندهی افسردگی باشد. افراد افسرده اغلب آنقدر احساس خستگی و ناامیدی می‌کنند که انگیزه و توانی برای انجام کارهای معمول خانه ندارند.
افسردگی می‌تواند باعث شود تمرکز و انرژی لازم برای جمع و جور کردن یک اتاق را نداشته باشید. اگر انجام کاری برای‌تان سخت و چالش برانگیز باشد پس به سختی هم می‌توانید زمان و توجه لازم برای مرتب کردن و تمیز کاری را پیدا کنید. بنابراین با اینکه می‌دانید اتاق بهم ریخته و نامرتب است و از این بابت ناراحتید و دل‌تان می‌خواهد همه جا را مرتب کنید و سامان بدهید، اما پیدا کردن انرژی و توان لازم برای انجام این کار برای‌تان سخت و حتی غیرممکن است.
اگر تردید دارید که بهم ریختهگی اطراف‌تان علامت مشکلی در زندگی‌تان است یا نتیجه‌ی افسردگی، از کمک گرفتن واهمه نداشته باشید. در مورد وضعیت‌تان با یک مشاور صحبت کنید تا توصیه‌های لازم را به شما بکند.
شخصیت شما
چه چیزی باعث تفاوت بین آدمهای منظم و مرتب و افراد شلخته می‌شود؟ آیا ممکن است عده‌ای با شخصیتی متولد شده باشند که نظم و ترتیب را به آشفتگی و شلوغی ترجیح می‌دهند؟ هر چند برخی از کارشناسان عقیده دارند یک اتاق بهم ریخته نشاندهندهی یک ذهن بهم ریخته است، اما آنهایی که محیط‌شان معمولا نامرتب و شلوغ است لزوما آدمهای بی‌نظمی نیستند. میز کار این افراد ممکن است مثل تلنباری از کاغذها و فایل‌ها و کتابها و … به نظر برسد اما ظاهرا همیشه می‌دانند اگر به چیزی نیاز داشتند دقیقا کجا آن چیز کجاست. روانشناس معروف زیگمویند فروید زمانی گفته بود: اینجا را جمع و جور نکنید؛ من خوب می‌دانم هر چیزی کجاست!
عده‌ای انگار در چنین محیطی رشد و به آن خو گرفته‌اند. بعضی از خلاق‌ترین و کارآمدترین افراد ظاهرا به طرز غیر قابل تغییری شلخته‌اند! اگر داشتن ِ اتاقی کاملا تمیز و مرتب چیزی است که به شما انگیزه و روحیه می‌دهد و کمک‌تان می‌کند احساس خلاقیت و کارآمدی داشته باشید پس به این معناست که شخصیت شما بیشتر از نوع A است. این تیپ شخصیت‌ها معمولا کمال گرا هستند. اینکه هر چیزی در جای خودش باشد به این اشخاص کمک می‌کند تمایل‌شان به نظم و کنترل را ارضا کنند.
اما اگر معمولا نسبت به تمیزی و نظم، خونسرد و بی‌تفاوت هستید به این معنی است که شخصیت شما از نوع B است. افراد با این تیپ شخصیتی نسبت به تیپ A عموما خونسردترند. این افراد به جای اینکه تمرکزشان روی رسیدن به کمال باشد، بیشتر جذب ایده‌ها، تجربیات و خلاقیت می‌شوند.
مزایای شلخته‌گی یا نظم و ترتیب
تحقیقی نشان می‌دهد که شلوغی و بهم ریختهگی مزیتی هم دارد. محققان دریافته‌اند هر چند کار کردن در یک اتاق منظم و مرتب موجب تقویت رفتارهایی چون سخاوتمندی و تغذیه‌ی سالم می‌شود، کار کردن در اتاق بهم ریخته نیز موجب خلاقیت بیشتر می‌شود.
افزایش سخاوتمندی با نظم و ترتیب
در مطالعه‌ای از افراد خواسته شد پرسشنامه‌هایی را پُر کنند. عده‌ای در اتاقی کاملا تمیز و مرتب نشسته بودند و عده‌ای دیگر در اتاقی کاملا نامرتب و پُر از ریخت و پاش.
افراد بعد از اینکه اتاق‌ها را ترک کردند چند پیشنهاد به آنها ارائه شد. اول اینکه از آنها پرسیده شد آیا مایلند مقداری پولی به خیریه ببخشند. سپس اسنکی به آنها پشنهاد شد: یک سیب یا یک شکلات. آنهایی که پرسشنامه را در فضای منظم و مرتبی پُر کرده بودند تمایل بیشتری به کمک به خیریه داشتند و ضمنا بیشتر این افراد، سیب را به شکلات ترجیح داده بودند.
افزایش خلاقیت با بی‌نظمی
محققان باور دارند انجام کار در اتاقی تمیز و مرتب باعث فعالسازی نُرم‌های اجتماعی می‌شود و افراد تشویق می‌شوند تا کاری را انجام دهند که از آنها انتظار می‌رود. اما کار کردن در اتاقی بهم ریخته، نیاز به پایبندی به نُرم‌های اجتماعی را کمرنگ کرده و به افراد اجازه می‌دهد آزادانه‌تر، از انتظارات معمول فراتر بروند.
مثلا در آزمایشی از افراد خواسته شد کاربردهای دیگری برای توپ پینگ پونگ پیدا کنند. آنهایی که در اتاق بهم ریخته و نامرتب بودند توانسته بودند ایده‌های جدیدتر و مبتکرانه‌تری نسبت به آنهایی که در اتاق تمیز و مرتب بودند ارائه دهند.
چنین یافته‌هایی می‌توانند الهام بخش ایده‌های کاربردی برای طراحی و کوراسیون فضای کار باشند، مخصوصا برای افراد حرفه‌ای که بیشتر با ابتکار و خلاقیت سروکار دارند. مدیران باید به کارمندان خود اجازه دهند تا اتاق کارشان را طبق شخصیت و نیاز خود آماده کنند، یعنی نسبت به مقداری بهم ریختهگی، انعطاف نشان دهند.
طبق گفته‌ی دانشمندان یافته‌ها به این معنی نیستند که هر کسی که در فضایی پُر از ریخت و پاش و بی‌نظمی قرار بگیرد لزوما خلاق‌تر خواهد شد. عده‌ای در محیط منظم و تمیز، بهتر کار می‌کنند و عده‌ای در فضایی که کمتر نظمی در آن دیده می‌شود عملکرد بهتری دارند. شخصیت و الویت‌ها چیزهایی هستند که در چنین شرایطی، تعیین کننده‌اند.
مثلا اگر فردی را که نظم و ترتیب برایش مهم‌اند وادار کنیم در محیطی شلوغ و نامنظم کار کند، مطمئنا کارآمدی و خلاقیت او افت خواهد کرد. یا مثلا مشاغلی که نیاز به تصمیم گیریهای سریعتر دارند در فضاهای تمیز و مرتب، بهتر نتیجه می‌دهند.
اگر جزو افرادی هستید که محیط بهم ریخته را ترجیح می‌دهید باز هم فایده‌ای دیگر از این سلیقه‌ی شما را می‌گوییم که پشتوانه‌ی علمی دارند:
گرایش بیشتر به امتحان کردن چیزهای جدید با بی‌نظمی
مطالعه‌ای نشان داد آنهایی که در اتاقی نامرتب قرار داشتند سریعتر از آنهایی که در اتاق منظم و مرتب بودند توانسته بودند بازی فکری را انجام دهند. آلبرت انیشتین که بابت نبوغ و تفکر خلاقانه‌اش شهرت جهانی دارد معروف است که میز کارش همیشه شلوغ و بهم ریخته بوده است. «اگر یک میز آشفته علامتی از یک ذهن آشفته است پس در مورد یک میز خالی چه نظری دارید؟!»؛ این سوالی است که انیشتین در واکنش به نظرهایی که در مورد محل کارش مطرح می‌شد عنوان کرد!
مضرات بی‌نظمی و شلوغی
البته عادت به بی‌نظمی هم نقاط ضعف خودش را دارد. یک اتاق شلوغ و آشفته می‌تواند باعث شود وقتی به چیزی نیاز دارید به سختی بتوانید پیدایش کنید و در محیط‌های کاری و حرفه‌ای این اتفاق می‌تواند سبب شود مثلا پرونده‌ی مهمی را گم کنید یا فرصتی را از دست بدهید.
تمایل کمتر به کارهای خیرخواهانه
در تحقیقی افرادی که در اتاقهای شلوغ و بهم ریخته بودند تمایل کمتری به کمک به خیریه داشتند. هشتاد و دو درصد آنهایی که در اتاقهای منظم و مرتب بودند به خیریه مبالغی بخشیدند اما فقط 47 درصد از افرادی که در اتاقهای نامرتب بودند به خیریه کمک کردند.
تمایل کمتر به پیروی از قوانین
تحقیقی در گذشته نشان داده بود آنهایی که معمولا محیط‌شان کمتر مرتب و منظم است بیشتر احتمال دارد دست به جرم و جنایت بزنند. اما این لزوما به این معنی نیست که منظم‌ها نسبت به شلخته‌ها به اخلاقیات اهمیت بیشتری می‌دهند. بلکه واقعیت این است که قرار گرفتن در محیط‌های مرتب و منظم می‌تواند تشویق به پیروی از قوانین و اصول کند. در شرایطی که پایبندی به اصول و قوانین مهم است، بهتر است نظم و ترتیب رعایت شود.
تمایل کمتر به انتخاب‌های سالم غذایی
در بالا به تحقیقی اشاره کردیم که این موضوع را ثابت کرد. از این یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت که اگر شما قصد دارید سطح سلامت خود را بالاتر ببرید پس می‌توانید با تمیز و مرتب کردن پیرامونتان که باعث می‌شود انتخاب‌های غذایی‌تان سالم شود شروع شود.
