آیا چین و هند خرید نفت از ایران را متوقف کرده اند؟
چین و هند بزرگ‌ترین خریداران نفت ایران محسوب می‌شوند؛ خریدارانی که شاید بتوان گفت در دوران تحریم به نوعی تسهیل‌کننده شرایط برای کشورمان هستند. اما گاهی خبرهایی به گوش می‌رسد که در وضعیت فعلی اقتصاد کشورمان تا اندازه زیادی نگران‌کننده هستند.
در روزهای گذشته خبرگزاری بلومبرگ در خبری اعلام کرده بود که دولت چین تاکنون دست کم به دو شرکت دولتی نفتی خود دستور داده تا در آستانه آغاز تحریم نفت ایران در روز 4 نوامبر برابر با 13 آبان سال جاری خرید نفت خام از این کشور را متوقف کنند. طبق آنچه که این خبرگزاری گفته بود، افرادی در ارتباط با شرکت‌های نفتی چینی به این خبرگزاری خبر داده‌اند که چین به دو شرکت نفتی دولتی خود دستور متوقف کردن واردات نفت از ایران را داده است.
بنابر گفته‌های این افراد، توقف واردات نفت ایران توسط شرکت سی ان پی سی و سینوپک، موقتی بوده و ممکن است پس از مذاکره با مقامات آمریکایی شاهد ازسرگیری خرید نفت از ایران باشیم. از سوی دیگر توقف واردات نفت ایران توسط چین از سوی رهبران پکن محرمانه اعلام شده بود. این خبر حاکی از مشکلات و بحران‌های بسیاری برای فروش نفت کشورمان پس از اعمال تحریم‌های 13 آبان بود.
بعد از اینکه ژاپن و کره‌جنوبی خرید نفت ایران را متوقف کردند چنانچه چین نیز تصمیم به چنین کاری بگیرد؛ از آنجایی که از جمله خریداران مهم نفت ایران به شمار می‌رود به طور‌حتم کشور با مشکل مواجه خواهد شد. البته طبق پیگیری‌هایی که در داخل انجام شد این خبر تکذیب شد اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد، این است که اگر چین واقعا تصمیم به چنین اقدامی بگیرد و منافع ملی خود را در جهت همکاری با آمریکا ببیند، آیا ایران جایگزینی برای این کشور به منظور فروش نفت خود خواهد داشت؟
**سازو کاری جدید برای دور زدن تحریم‌ها
علاوه بر خبر توقف خرید نفت توسط چین خبری مبنی بر بسته شدن بانک کنلون چین به روی ایرانی‌ها منتشر شد که نگرانی‌های بزرگی را در بین تجار و بازرگانان ایجاد کرد. اما طبق اخبار رسیده از سفارت چین و منابع آگاه بسته شدن بانک کنلون چین به روی ایران نه ناشی از تغییر استراتژی چین در دور شدن از ایران بلکه به دلیل تغییر تاکتیک چین در مبارزه با تحریم‌های آمریکا و با هماهنگی ایران بوده است.
در واقع قرار بر این شده که طی سازوکاری جدید به منظور دور زدن تحریم‌های آمریکا، چین توسط یکی از بانک‌های استانی خود و از طریق معامله با یوان برای خرید کالا با ایران کار کند. به هر حال انتشار چنین اخباری و به دنبال آن تکذیب آن این شایبه را به وجود می‌آورد که ممکن است چین در مذاکراتی که با آمریکا دارد و در جهت حفظ منافع ملی خود از معامله با ایران بپرهیزد.
**توطئه‌ای در کار است!
محمود خاقانی در خصوص انتشار چنین اخباری و اینکه آیا ایران در صورت توقف فروش نفت توسط چین جایگزینی برای آن خواهد داشت یا خیر، به «قانون» می‌گوید: این روزها برخی خبرگزاری‌های خارجی هستند که به طور مرتب خبرهای منفی علیه ایران منتشر می‌کنند. باوجود اینکه مشاهده می‌کنیم حتی آقای ترامپ همیشه از انتشار خبرهای غیرواقعی که توسط برخی رسانه‌ها در آمریکا منتشر می‌شود، گله‌مند است.
اینکه برخی از این خبرها تا چه اندازه صحت دارد، بسته به این است که منابعی که اطلاعات موثق دارند چگونه اظهارنظر کنند اما در این نمی‌توانیم تردید داشته باشیم که اگر نگوییم میلیاردها دلار، به هر حال میلیون‌ها دلار پول عربستان سعودی در جیب رسانه‌های مختلف سرازیر شده است؛ آن هم به‌دلیل اینکه خبرهایی را مطرح کنند که خبر انزوای عربستان به دلیل قتل فجیع جمال خاشقچی تحت شعاع قرار بگیرد.
من فکر می‌کنم همین حادثه‌ای که در پنسیلوانیا اتفاق افتاد و شخصی یهودیان را به قتل رساند که ما باید به عنوان مسلمان و انسان این کار را به شدت محکوم کنیم، در واقع توطئه‌ای در پس پرده این مساله است. مانند همان بمب‌هایی که برای سیاستمداران آمریکایی می‌فرستادند.
**منافع ملی حرف اول را می‌زند
این کارشناس بین‌المللی انرژی ادامه می‌دهد: آقای بولتن هم خیلی به این در و آن در زد و در نهایت در ارمنستان تلاش کرد به داستان تحریم‌های ایران بعد تبلیغاتی وسیعی بدهد. اما در خصوص اینکه چین تصمیم بگیرد از ایران نفت نخرد ما باید این را درنظر بگیریم که به هر حال چین، آمریکا و اروپا در حال مذاکره با یکدیگر هستند و آنچه که آن‌ها در رأس مذاکرات‌شان قرار می‌دهند، منافع ملی‌شان است، نه منافعی که برای ایران مهم باشد.
اگر از ایران نفت می‌خرند به دلیل این است که منافع ملی‌شان ایجاب می‌کند؛ اگر نخرند نیز باز به همین دلیل خواهد بود اما مشکلی که در حال حاضر برای دولت ترامپ در سیاست تحریم ایران پیش آمده قبل از اینکه چین یا هند یا سایر کشورها تصمیم بگیرند از ایران نفت نخرند، این است که کشورهای مصرف‌کننده عمده باهم جمع شدند و قرار را بر این گذاشتند که تمرکز خود را بر قدرت خرید بگذارند.
به نظر می‌رسد برای کشور ما نیز مفید باشد که کاری را که آن‌ها در حال انجام آن در بازار نفت دنیا هستند، در داخل کشور نیز برای کنترل تورم و به ویژه بعضی از کالاها که قیمت‌های‌شان بالا می‌رود، انجام دهند؛ به این ترتیب که خریداران نیز با هم متحد شوند و تصمیم بگیرند که کالایی را بخرند یا نخرند.
**تحول جدید در بازار
خاقانی تصریح می‌کند: در حال حاضر تحول جدیدی که در بازار اتفاق می‌افتد، این است که مصرف کنندگان عمده قصد دارند شبیه اوپک خودشان گروهی را تشکیل دهند و برای این منظور در حال مذاکره هستند. این گروه معتقدند که در حال حاضر چین با میلیاردها بشکه ذخیره نفتی که دارد، می‌تواند بسیار خوب در این بازی ظاهر شود و ممکن است بنا را بر این بگذارد که برای دو ماه نفت نخرد؛ البته نه اینکه از ایران نخرد بلکه امکان دارد از عربستان نیز نفت خریداری نکند.
در واقع شایدچین برای خرید نفت شرط پایین آمدن قیمت‌ها را قرار دهد؛ اگر این اتحاد صورت گیرد، آن وقت است که بازار نفت به طور کلی از روش سنتی‌اش تغییر مسیر می‌دهد. آقای روحانی اتفاقا در سه سال پیش در کنفرانس داووس این را مطرح کرد که ما باید بازارهای بورس و تجار نفتی را که با شایعات و نوسانات با نرخ دلار از جیب مصرف کننده و تولید‌کننده سود می‌کنند، دور بزنیم و مصرف کنندگان و تولیدکنندگان با هم بنشینند بر سر قیمتی که برای تولید کننده مقرون به صرفه برای تولید باشد و برای مصرف کننده نیز در استطاعت خرید وی باشد، مذاکره کنند و با هم کنار بیایند.
**استراتژی شکست‌خورده
مدیر اسبق انرژی معادن و محیط زیست سازمان همکاری اقتصادی اکو در پایان بیان می‌کند: من فکر می‌کنم که ما داریم در مسیر تحول بازار جدید حرکت می‌کنیم و تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده ممکن است از نظر تاکتیکی امتیاز کوتاه‌مدتی را برای این کشور به ارمغان بیاورد و برای ایران نیز در کوتاه‌مدت سختی‌هایی به همراه داشته باشد اما از نظر راهبردی و استراتژیک برای آمریکا کارساز نخواهد بود؛ چراکه این کشور قصد دارد خودش در بازار نفت و گاز با روزی نزدیک به 11 میلیون بشکه تولید تعیین کننده باشد. در واقع آمریکا می‌خواهد مرکز قیمت‌گذاری را به این کشور منتقل کند.
در همین راستا نیز ترامپ در مورد نفت خام تگزاس در برنامه راهبردی در 29 ژوئن 2017 اعلام کرد که آمریکا باید تسلط کامل بر بازار نفت و انرژی دنیا داشته باشد و به نظر من این استراتژی شکست خواهد خورد.
