آیا شرایط کنونی خاورمیانه مانند دوران جنگ سرد بین آمریکا و شوروی است؟

هلنا کوبان در لوبلاگ نوشت: در طول چند ماه گذشته این واقعیت بر همگان آشکار شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا یا متحدان منطقه ای او در خلیج فارس تمایلی به اقدام نظامی علیه ایران ندارند. آن ها به خوبی از خطرات یک جنگ تمام عیار در منطقه آگاه هستند. به همین خاطر آمریکا صرفا به تشدید تحریم های اقتصادی و حملات سایبری علیه نیروهای مسلح ایران بسنده کرد.

در ادامه این مطلب آمده است: این احتمال وجود دارد که دو طرف در ماه های آینده اصطلاحا به استراتژی بازدارندگی دوجانبه روی آورند. بدین ترتیب پرهیز تهران و ائتلاف ضد ایرانی تحت هدایت آمریکا از درگیری نظامی می تواند تا حدودی ثبات را به خاورمیانه بازگرداند. اما آیا چنین سناریویی ارزش تسلیحات اتمی را برای کشورهایی همچون ایران و عربستان زیر سوال نخواهد برد؟

اجازه دهید مروری بر وقایع ماه های اخیر داشته باشیم. نیروهای ایرانی در تاریخ 20 ژوئن یک پهپاد جاسوسی هاوک آمریکا را در نزدیکی قلمرو هوایی خود سرنگون کردند. آمریکا، عربستان و امارات واکنشی به این اقدام تحریک آمیز نشان ندادند. سپس ایران یا نیروهای نیابتی اش در تاریخ 14 سپتامبر حمله ای پیچیده را علیه تاسیسات نفتی عربستان پیاده سازی کردند. این حملات نیز بدون پاسخ ماندند.

به گزارش انتخاب، ارتش اسرائیل در اواخر ماه آگوست دو شبه نظامی مرتبط با سازمان حزب الله را در سوریه کشت. اسرائیل همچنین اهداف مرتبط با حزب الله در بیروت را با پهپادهای جنگی هدف قرار داد. رهبر حزب الله به طور عمومی هشدار داد که این اقدامات اسرائیل بی پاسخ نخواهند ماند. مقامات اسرائیلی نیز تصمیم گرفتند که نیروهای خود را از منطقه مرزی با لبنان خارج کنند. البته نیروهای حزب الله در نهایت با راکت به یکی از پایگاه های نظامی در داخل اسرائیل حمله کردند. همان طور که ماه گذشته در یکی از مقاله های خود اشاره کرده بودم، اسرائیل و حزب الله از زمان جنگ سی روزه در سال 2006 از استراتژی بازدارندگی دوجانبه پیروی می کنند.

اما بعد از حملات اخیر علیه تاسیسات نفتی سعودی این موضوع بر همگان آشکار شد که بازدارندگی دوجانبه تنها در مرز اسرائیل و لبنان وجود ندارد. به طور کلی ائتلاف آمریکا- اسرائیل و حامیان اصلی حزب الله در تهران تمایلی به گسترش درگیری در منطقه نشان نمی دهند.

اوزی ایون، دانشمند هسته ای اسرائیل بعد از حملات ماه گذشته علیه عربستان مصاحبه ای در مورد توانایی های نظامی ایران انجام داده بود. او در این ارتباط می گوید: ایران از فناوری پیشرفته و قابل اطمینانی برخوردار است. نیروهای مسلح ایران می توانند در حملات خود به طور هم زمان تعداد زیادی از پهپادها و موشک های کروز را به کار گیرند. ظاهرا سیستم دفاعی عربستان نتوانست موشک های ایران را شناسایی کند. این حملات موفقیت آمیز و موثر بودند. ایرانی ها یا نیروهای نیابتی آن ها نشان دادند که می تواند نقاط مشخص را با دقت از فاصله چند صد کیلومتری هدف قرار دهند. اسرائیل باید این واقعیت را بپذیرد که در مقابل چنین حملاتی آسیب پذیر خواهد بود. علاوه براین، دولت اسرائیل باید فعالیت های هسته ای در راکتور دیمونا را متوقف کند. این تاسیسات نیز از حملات احتمالی ایران یا حزب الله در امان نخواهند ماند.

توماس فریدمن، ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز اخیرا در مقاله ای در مورد وقایع اخیر در منطقه نوشت: «اسرائیل به طور صریح این پیام را به حزب الله و ایران ارسال کرده است که در صورت هدف قرار گرفتن تل آویو، تمام محله های متعلق به اعضای حزب الله و واحدهای تولید موشک این گروه را با خاک یکسان خواهد کرد. اسرائیل می تواند ضربه مهلکی به اقتصاد لبنان وارد کند. اسرائیل همچنین هشدار می دهد که این بار تهران نیز از حملات مستقیم مصون نخواهد بود.»

همان طور که بسیاری از ناظران اشاره کرده اند، حزب الله از سال 2006 تنها با کمک راکت های معمولی توانسته بود موقعیت بازدارندگی دوجانبه با اسرائیل را حفظ کند. ایران در سال های اخیر در حال تلاش برای ارسال سیستم های هدایت دقیق به لبنان بوده است. حزب الله با کمک این فناوری می تواند زیرساخت های حیاتی اسرائیل را هدف قرار دهد.

ایران و متحدانش در لبنان، یمن و سوریه در ماه های اخیر نشان داده اند که از قابلیت های نظامی برجسته ای برخوردار هستند. فریدمن معتقد است که این موضوع باعث خطرناک تر شدن خاورمیانه شده است. از نگاه او ما فاصله زیادی تا یک جنگ تمام عیار در سرتاسر منطقه نداریم.

اما من با این نتیجه گیری مخالف هستم. درصورتی که نگاهی به جنگ سرد بین آمریکا و شوروی داشته باشیم، پی می بریم که استراتژی بازدارندگی دوجانبه مانع بروز یک جنگ هسته ای فاجعه آمیز در دنیا شد. در شرایط کنونی خاورمیانه نیز در موقعیت مشابهی به سر می برد. چرا ما باید تصور کنیم منطقه در مقایسه با دوران جنگ سرد در وضعیت خطرناک تری قرار دارد؟

این درحالی است که ایران و متحدانش حتی به تسلیحات هسته ای دسترسی ندارند، اما آمریکا و اسرائیل از قدرت های هسته ای دنیا محسوب می شوند. این موضوع ارزش واقعی تسلیحات هسته ای در دنیای کنونی را زیر سوال می برد؟