آیا روابط ایران و عربستان بهبود پیدا می کند؟/ تغییر بزرگ در رویکرد سیاسی عربستان

آن چه رخ داد تحول مهمی است که باعث می شود که گشایش در روابط ایران و عربستان در آینده را بعید ندانیم که چه بسا بر جنگ سوریه نیز بازتاب پیدا کند.

به گزارش جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم دیدار و دست دادن وزیر خارجه کشورمان با وزیر خارجه عربستان در استانبول پرداخت و نوشت: زمانی که دیروز گفتیم که عربستان سعودی سیاست باز به سمت ایران و محورش در منطقه در پیش گرفته است طالع بینی نکرده یا فال نگرفته ایم. دعوت شاهزاده« محمد بن سلمان» معاون پادشاه عربستان از آقای«مقتدی صدر» رهبر جریان صدر عراق برای سفر به عربستان سعودی و گرمی استقبال از وی بلافاصله پس از رسیدنش به عربستان، این رویکرد غیرمنتظره عربستان را مورد تأکید قرار داده و آن را تقویت می کند.

عطوان در ادامه نوشت: دست دادنی که روز گذشته-سه شنبه- میان آقای«جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران و آقای«عادل الجبیر» همتای عربستانی وی که پس از سالها قطع روابط میان دو کشور صورت گرفت، تأکیدی اضافی بر وقوع این تغییر در موضع گیری عربستان است که بر «گفت و گو» و دیپلماسی به جای رویارویی و تنش رسانه ای تکیه کرده است. شاید هم وقوع این تغییر چند روز پس از خروج پادشاه عربستان سعودی از کشورش برای سپری کردن مرخصی طولانی اش در مراکش و به عهده گرفتن زمام امور کشور توسط ولیعهدش، زمانی است که دارای معناهای بسیاری است.

این نویسنده مشهور عرب نوشت: نمی خواهیم در خوانش این تحول و نتایج آن که ممکن است در پی داشته باشد، زیاده روی کنیم لیکن از زمانی که دکتر« محمد صالح بن طاهر» وزیر حج و اوقاف عربستان سعودی از رئیس سازمان حج ایران برای سفر به عربستان و رایزنی درباره موانعی که باعث شد حجاج ایرانی موسم گذشته از ادای مناسک حج غایب شوند، دعوت کرد، پر واضح بود که رهبران عربستان سعودی می خواهند به نحوی از انحاء آغوش خود را به روی ایرانی ها باز کنند.

این نویسنده عرب در ادامه تحلیل خود نوشت: همه موانع ، مشکلاتی و سوء تفاهم هایی که منجر به تحریم موسم سابق حج در سال گذشته توسط حجاج ایرانی شد، از بین رفت. همه شروط مربوط به سفر حجاج ایران با استفاده از خطوط غیر ملی لغو شد، دستیابی به ویزای ورود به عربستان از طریق سفارت سوئیس در تهران که حافظ منافع عربستان است، بدون مانعی تسهیل شد و مساله تظاهرات برائت از کفار و سلطه گری آمریکا توسط حجاج ایرانی به شیوه رضایت بخشی برای دو طرف که اعلام نشد، حل شد. اخبار غیر موثقی نیز منتشر شده است مبنی بر اینکه آخرین مانع نیز برداشته شد و آن دادن غرامت به خانواده های حجاج جان باخته ایرانی در حادثه ازدحام در منی در دو سال پیش که بیش از 460 حاجی ایرانی در آن جان خود را از دست دادند(شهید شدند) است و این مساله بی سر و صدا و در سکوت کامل حل شد. همه این دستاوردها هرگز محقق نمی شود مگر با نرمش دو طرف به ویژه طرف سعودی.

عطوان در این تحلیل نوشت: تصاویر دست دادن آقایان ظریف و الجبیر که در جریان مشارکت دو وزیر در نشست اضطراری وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در استانبول رخ داد به شدت و به شکل گسترده ای بلافاصله در شبکه های اجتماعی منتشر شد و خبرگزاری رسمی ایران نیز اعلام کرد که دو وزیر پس از دست دادن با هم گپ زدند آن هم در فضای خوب و لبخندهایی که همه را شگفت زده کرد. آقای ظریف نیز دست دادن به همتای عربستانی و در آغوش کشیدنش را یک اقدام عادی در عرف دیپلماتیک توصیف کرد که به احترام دوجانبه و دوستی قدیمی میان آنها بر می گردد.

تحلیلگر مشهور عرب همچنین نوشت: دوستی قدیمی وجود دارد لیکن منجر به هیچ گونه دست دادنی از بیش از سه سال پیش تا کنون نشده است زیرا روابط میان ایران و عربستان متشنج بوده است و به درجه تهدید مستقیم و قطع روابط پس از حمله به سفارت عربستان در تهران و آتش زدن محتویاتش رسید.

عبدالباری عطوان نوشت: ما بر این باور نیستیم که آقای الجبیر با آقای ظریف جلوی دوربین ها بدون دریافت چراغ سبز از رهبرانش در ریاض و در چارچوب رویکرد جدید عربستان برای آرام کردن تنش با «دشمن» ایرانی اش می تواند دست دهد. هرکسی هم غیر از این را بگوید، از عربستان و چگونگی تصمیم گیری در این کشور خبر ندارد.

وی در ادامه نوشت: پرسشی که در این جا مطرح می شود این است که چرا عربستان به طور ناگهانی آغوش خود را به روی ایران و رهبران شیعه عراق باز کرد، آیا میان این مساله یعنی سیاست باز عربستان و بحران با قطر ارتباط وجود دارد؟

عطوان همچنین نوشت: پرسشی دیگر از دل پرسش نخست بیرون می آید و آن اینکه آیا این دست دادن راه را برای دست دادن دیگری میان شاهزاده محمد بن سلمان و آقای« عبدالملک الحوثی» رهبر جریان« انصار الله» در یمن به عنوان گامی در مسیر توافق صلح به منظور پایان دادن به جنگ دو سال و نیم و در این کشور ، هموار می کند؟

این نویسنده عرب نوشت: به این دو پرسش پاسخ فوری نداریم تا بدهیم و درنگ کردن و صبر را ترجیح می دهیم لیکن آن چه رخ داد تحول مهمی است که باعث می شود که گشایش در روابط ایران و عربستان در آینده را بعید ندانیم که چه بسا بر جنگ سوریه نیز بازتاب پیدا کند زیرا دو طرف درک کرده اند که همسایگی و تفاهم کم هزینه تر و کم ضررتر در همه عرصه هاست.

عبدالباری عطوان در پایان تحلیل خود نوشت: متشکریم از انتفاضه الاقصی که این «پوشش» را برای تحقق این معجزه تامین کرد یا بستر را برای آن مهیا کرد.