آیا دوران طلایی ناوهای هواپیمابر به پایان می رسد؟

بازتاب– در دنیای مدرن جنگ‌های دریایی، ناوهای هواپیمابر که زمانی نماد قدرت و اقتدار نظامی بودند، دیگر همان ابهت و کارایی سابق خود را ندارند. پیشرفت‌های شگرف در فناوری موشکی و سیستم‌های دفاعی باعث شده تا این غول‌های دریایی که به‌طور سنتی به عنوان نماد سلطه بر دریاها شناخته می‌شدند، به هدف‌هایی آسیب‌پذیر در برابر تهدیدات موشکی تبدیل شوند.

هنگامی که موشک «اورشنیک» روسیه با کلاهک‌های متعدد خود به کارخانه «PA Pivdenmash» در دنیپرو اوکراین اصابت کرد، مدافعان ناوهای هواپیمابر در سراسر جهان در حال تماشای دلسردکننده‌ای بودند. برخی از حامیان استفاده از این ناوها ممکن است همچنان ادعا کنند که هنوز مشخص نیست آیا تکنولوژی موشکی پیشرفته توانسته این ناوها را از نظر نظامی بی‌استفاده کند یا خیر، اما این موضع به طور فزاینده‌ای دشوار است که از آن دفاع شود.

کاهش اثربخشی ناوهای هواپیمابر در برابر موشک‌های پیشرفته

کارخانه PA Pivdenmash مساحتی حدود ۷۴۴ هکتار یا ۲.۸۷ مایل مربع دارد. هرچند که میزان دقیق آسیب به این منطقه به دلیل حملات متعدد موشکی مشخص نیست، اما شواهد ویدیویی نشان می‌دهد که اثرات این حملات به طور گسترده‌تری پخش شده است. موشک اورشنیک با کلاهک MIRV (وسیله بازگشتی چندگانه مستقل) که شامل مهمات متعارف است، معادل موشک‌های فراصوتی با اثرات مشابه تفنگ ساچمه‌ای عمل می‌کند: فقط کافی است آن را به سمت یک هدف نشانه‌گذاری و شلیک کنید.

به نظر می‌رسد موشک اورشنیک دقت بالایی در هدف‌گیری داشته باشد؛ چرا که توانست به کارخانه PA Pivdenmash اصابت کند. این اثر «اشباع» توسط موشک‌های بالستیک فراصوت که با کلاهک‌های معمولی بارگذاری شده‌اند، به این معناست که این موشک‌ها می‌توانند به سمت یک منطقه کلی که ناو هواپیمابر در آن قرار دارد شلیک شوند و آن را هدف قرار دهند.

سرعت نهایی یک ناو هواپیمابر کلاس نیمیتز حدود ۳۰ گره (۳۴.۵ مایل در ساعت) است، در حالی که سرعت موشک اورشنیک بین ۱۰ تا ۱۱ ماخ (۷,۶۱۰ تا ۸,۴۵۰ مایل در ساعت) است. این فرض که یک ناو هواپیمابر بتواند از چنین موشکی فرار کند، غیرقابل باور است. همچنین، اثر اشباع کلاهک‌ها باعث می‌شود که نیازی به دقت کامل نباشد و بنابراین، امکان اینکه یک ناو هواپیمابر پس از برخورد با چنین موشکی همچنان عملیاتی باقی بماند، بسیار کم است.

مسئله هزینه‌ها: برای هر ناو، می‌توان چندین موشک ساخت

تخمین‌های هزینه برای ساخت یک ناو هواپیمابر کلاس نیمیتز بین ۶.۲ تا ۱۱.۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ است. در مقایسه، هزینه ساخت یک موشک اورشنیک در حدود ۳۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود. این بدان معناست که برای ساخت هر ناو هواپیمابر، روس‌ها می‌توانند بین ۱۵۴ تا ۲۷۸ موشک اورشنیک بسازند. اگر از این منظر به آن نگاه کنیم، حتی اگر لازم باشد برای از بین بردن یک ناو هواپیمابر، ۵۰ موشک اورشنیک شلیک شود، هزینه آن همچنان مقرون به صرفه است.

پنهان‌ترین راز روسیه: اکرا نوپلان‌ها

با وجود همه این مشکلات، روس‌ها به طور غیررسمی فناوری‌ای را توسعه داده‌اند که می‌تواند وظایف مشابه با ناوهای هواپیمابر را انجام دهد، این فناوری هنوز در مقایسه با موشک‌ها و تهدیدات جدید، آسیب‌پذیر است، اما می‌توان با اطمینان گفت که مقاوم‌تر از ناوهای هواپیمابر است. جالب اینجاست که این فناوری سال‌هاست که توسط تحلیلگران دفاعی غربی نادیده گرفته شده و مورد مطالعه قرار نگرفته است، در حالی که این فناوری در روسیه به وضوح شناخته شده است.

این فناوری، همانطور که به آن اشاره کردیم، «اکرا نوپلان کلاس لون» است. این وسیله نقلیه در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ توسط مهندس روسی، روستیسلاو آلکسیف طراحی شد و در دوره‌ای کوتاه در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۱۹۹۰ به خدمت گرفته شد. «هیولای دریای خزر» که توسط تحلیلگران غربی این لقب را به آن داده بودند، سال‌ها در همان دریا متروک مانده بود تا اینکه در سال ۲۰۲۱ به شهر دربند در جمهوری داغستان روسیه منتقل شد و اکنون به عنوان یک اثر موزه‌ای باقی مانده است.

ویژگی‌های منحصر به فرد اکرا نوپلان

اکرا نوپلان‌ها به طور ظاهری شبیه به هواپیماها هستند، اما در واقع بیشتر شبیه کشتی‌ها می‌باشند. آنها «وسایل نقلیه اثر سطح زمین» (GEV) هستند که در واقع جزء خانواده هیدروفویل‌ها یا «هواپیماهای شناور» قرار می‌گیرند. این فناوری به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند با سرعت بسیار بالا از سطح دریا عبور کند، در حالی که به دلیل ارتفاع کم، شناسایی آن توسط رادار بسیار دشوار است. برای مثال، اکرا نوپلان کلاس لون می‌تواند با سرعتی نزدیک به ۳۴۲ مایل در ساعت (۲۹۷ گره) حرکت کند و ظرفیت حمل حدود ۱۰۰ تن را دارد.

این وسیله به دلیل سرعت بالا و پروفایل تشخیص پایین خود، قادر است حملات سریع به مواضع دشمن و کشتی‌ها انجام دهد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که به راحتی از حملات موشکی در امان بماند و در برابر تهدیدات مختلف مقاوم‌تر از یک ناو هواپیمابر باشد.

آیا اکرا نوپلان‌ها می‌توانند جانشین ناوهای هواپیمابر شوند؟

در حالی که یک اکرا نوپلان نمی‌تواند ظرفیت حمل هواپیماهای زیادی مانند یک ناو هواپیمابر داشته باشد، اما با توجه به پیشرفت‌های اخیر در تکنولوژی موشک‌ها و پهپادها، ممکن است نقش ناوهای هواپیمابر را به طور کامل بر عهده بگیرد. این وسیله می‌تواند به سرعت به نزدیکی هدف برسد، موشک‌ها یا پهپادها را شلیک کند و سپس با سرعت بالا به محل خود بازگردد، بدون اینکه نیازی به انتظار برای بازگشت هواپیماها داشته باشد.

اکرانوپلان یک وسیله نقلیه دریایی است که ترکیبی از کشتی و هواپیما است. این وسیله می‌تواند روی سطح آب حرکت کند، اما برخلاف کشتی‌های معمولی که در آب شناور هستند، اکرانوپلان‌ها از “اثر زمین‌اثر” (Ground Effect) برای حرکت با سرعت‌های بسیار بالا و در ارتفاع کم از سطح آب استفاده می‌کنند. به عبارت دیگر، این وسیله‌ها در ارتفاعی کم (معمولاً حدود ۴ متر از سطح آب) حرکت می‌کنند و از نیروی حاصل از فشار هوا برای کاهش اصطکاک و افزایش سرعت بهره می‌برند.

از آنجایی که این سیستم‌ها بسیار سریع و مقاوم در برابر حملات موشکی هستند، می‌توانند به یک راه‌حل مؤثرتر و ارزان‌تر در برابر تهدیدات موشکی تبدیل شوند. علاوه بر این، این فناوری به دلیل سرعت بالا و هزینه پایین‌تر، می‌تواند به راحتی چندین هدف را مورد حمله قرار دهد، بدون اینکه نیاز به دفاع از یک ناو بزرگ و پرهزینه باشد.

بازگشت به آینده برای نجات نیروی دریایی

با توجه به پیشرفت‌های سریع تکنولوژی موشکی، ناوهای هواپیمابر به سرعت در حال تبدیل شدن به یک تکنولوژی منسوخ هستند. موشک‌ها و پهپادها به سرعت جایگزین نقش‌های قبلی خواهند شد. بنابراین، نیروی دریایی باید خود را با این تغییرات هماهنگ کند و شاید پاسخ در این باشد که به فناوری‌هایی مانند اکرا نوپلان‌ها توجه بیشتری شود. این فناوری که در گذشته نادیده گرفته شد، می‌تواند آینده نیروی دریایی را شکل دهد و راه‌حلی برای مشکلات کنونی باشد.

منبع nationalinterest