آیا حذف دلار وضعیت اقتصادی کشورمان را تغییر میدهد؟
حذف دلار از راهکارهایی است که از سوی کارشناسان اقتصادی همیشه مورد تأکید قرار گرفته و نکته حائز اهمیت این است که در تغییر واحد پولی در تجارت جهانی چه ارزی جایگزین شود.
چین، هند و ترکیه سه مشتری اصلی نفت و گاز ایران هستند و در چارچوب‌های تحریم غیرقانونی غربی‌ها علیه ایران، این کشورها پول نفت وارداتی از ایران را به یوآن، روپیه و یا لیر می‌پردازند که خود قدمی برای حذف دلار از مسیر تجارت ایران است.
خیلی وقت است بانک مرکزی ایران فعالیت‌های ارزی خود را با ارزهای دیگری غیر از دلار انجام میدهد و تجارت ایران را از دلار محوری دور کرده است و در حال حاضر ذخایر ارزی کشور، ذخایر ارزی بانک‌ها، سپرده‌گذاری در بانکهای خارجی و تمامی نقل و انتقالات مالی کشور بر مبنای یورو است.
حذف دلار از راهکارهایی است که از سوی کارشناسان اقتصادی همیشه مورد تاکید قرار گرفته و نکته حائز اهمیت این است که در تغییر واحد پولی در تجارت جهانی چه ارزی جایگزین شود که از طرفی در بازارهای بین المللی دارای اعتبار باشد و از طرف دیگر با توجه به ذخایر ارزی ایران که سهم قابل توجهی از آن بر مبنای دلار است، به یکباره منطقی به نظر نمی‌رسد.
حمله یورو به سلطنت طلبی دلار
آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: سلطه دلار به زمان‌های خیلی دور برمی‌گردد. پس از جنگ جهانی دوم دلار به تدریج در تبادلات بین المللی گسترش یافت، تا به امروز این سلطه آنقدر زیاد شده که حالا دلار واحد شمارش و ذخیره مالی بین المللی شده است.
همین امر موجب شد برخی قدرت های جهانی اقداماتی در جهت کم کردن سلطه دلار در جهان انجام دهند، در همین راستا اتحادیه اروپا اقداماتی انجام داد و پول واحد کشورهای اروپا یعنی یورو را ایجاد کرد اما کشورهای اروپایی نتوانستند با هم کنار بیایند و به نظر واحدی در مورد اینکه چه کشوری بانی اصلی یورو باشد، برسند.
وی در ادامه گفت: تحریم‌های صورت گرفته از سوی آمریکا به کشورهای مختلف از جمله ایران و یک جانبه گرایی این کشور در قبال تصمیمات بین المللی باعث شد سایر کشورهای جهان احساس خطر کنند و در فکر راهکارهایی برای جایگزین کردن دلار در مبادلات خود باشند که این رویکرد بسیار خوب است.
بغزیان افزود: یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد نوسانات سایر واحدهای پولی جهان در مقابل دلار است به عنوان مثال اگر کشوری بخواهد روبل یا یوآن را به عنوان ذخیره مالی خود قرار دهد هر لحظه ممکن است، ارزش آن نسبت به دلار تضعیف شود. مشکل دیگر این است که مثلا اگر ما به روسیه کالا صادر کنیم و پول آ ن را به روبل دریافت کنیم باید دوباره با آن پول از خود روسیه کالا خریداری کنیم چرا که روبل برای کشورهای دیگر قابل قبول نیست.
وی ادامه داد: در کل از جهت سیاسی این جایگزینی خوب است، اما از نظر اقتصادی باید محتاطانه صورت پذیرد و از طرفی به صورت یک توافق چند جانبه مثلا بین ایران، چین، روسیه و ترکیه باشد چرا که حجم زیادی دلار در دنیا و در سازمان‌های وابسته مثل سوئیفت وجود دارد که باعث قالب شدن دلار بر سایر ارزها می شود، این کشورها باید حاضر شوند ارز خود را به صورت گسترده منتشر کنند و یک هم صدایی بین این کشورها برقرار شود.
عبدالله رضیان عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی گفت: حذف دلار از مسیر تجاری ایران با دیگر کشورها، به طور مطمئن به محدود شدن آمریکا در تحمیل تحریم‌ها و فشار اقتصادی به ایران منجر می‌شود و باتوجه به شرایط حال حاضر نباید به هرنوع واحد پولی تکیه کنیم، چون ما با بعضی از کشورها به صورت تهاتری تجارت می‌کنیم و باید دید ارزش پول کشور مقابل در بازار تجارت جهانی تا چه میزان می‌تواند موثر باشد.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع مجلس افزود: می‌توانیم از پول ملی همان کشور که از آن واردات انجام می‌دهیم به تجار خودمان دهیم و به صورت جایگزین عمل کنیم البته اینکه بخواهیم از پول کشور مورد نظر برای کشورهای دیگر استفاده کنیم شاید امکان پذیر نباشد برای مثال اگر بخواهیم از کشور هند “روپیه” بگیریم آیا می توانیم آن را با “ین” کشور ژاپن مبادله کنیم؟
رضیان در ادامه گفت: یورو در مبادلات بین المللی بعد از دلار می تواند استفاده شود و کشورهای مختلف پذیرای یورو هستند، اما بانکهای کشورهای مختلف ممکن است پولی به غیر از دلار را در مبادلات تجاری نپذیرند، اما در هرحال ظرفیت یورو از سایر پول ها خیلی بهتر است و به طور مثال اگر ما بخواهیم با روبل وارد بازار شویم با اینکه بخواهیم از ظریفیت یورو استفاده کنیم یقینا یورو شرایط بهتری دارد، در هرحال باید در جهت کم کردن فشار تحریم تلاش صورت بگیرد و از ظرفیت های پول های ملی کشورهای مختلف استفاده کنیم یا به شیوه تهاتری عمل کنیم اما به گونه ای نشود که ارزش کالاهای داخلی یا نفت کاهش پیدا کند و ضرر ریالی کنیم.
دلار آمریکا تنها تا چند سال دیگر جایگاه جهانی خود را از دست میدهد
جیم راجرز ، سرمایه گذار آمریکایی در تاریخ 12 سپتامبر در گفت‌وگو با راشاتودی افزود: بسیاری از کشورها مانند چین, ایران, روسیه و دیگران هم اکنون در تلاشند از شر دلار خلاص شوند و واحد پولی آمریکا در چند سال آینده جایگاه خود را به عنوان ذخیره ارزی جهان و ابزار مبادلات مالی بین‌المللی از دست خواهد داد.
این سرمایه گذار آمریکایی گفت: زمانی پوند انگلیس ارز برتر در جهان بود و قبل از آن هم ارزهای برتری همچون پزتا اسپانیا, فرانک فرانسه و گیلدر هلند ارزهای برتر بودند اما اکنون دیگر به آن اندازه باثبات نیستند و جایگاهشان را از دست داده‌اند.
جیم راجرز افزود: دلار آمریکا تنها تا چند سال دیگر جایگاه جهانی خود را از دست خواهد داد، بنابراین مردم آمریکا در حال یافتن راه‌هایی برای فاصله گرفتن از دلار هستند. این امر در مورد پوند استرلینگ و ارزهای دیگر رخ داده است.
فلاح رنجبر اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت: آمریکا با استفاده از نظریه فراکتال در ریاضیات که یک فرضیه بر منطق آشوب و بی نظمی است نتیجه می‌گیرد و با مرور تاریخ قابل رویت است که هر چند سال با آشوب در یک کشور و پشتیبانی از تروریست با یک بی نظمی خاصی در خاورمیانه به نتیجه و تلکه کردن کشورهای دیگر می پردازد و با فریب آنها دلار چاپ می کند و خیلی راحت دارایی های دیگر کشورها را می خرد .
رنجبر افزود: آمریکا رکود اقتصادی خود را با خلق پول بدون پشتوانه به دیگر کشورها منتقل می‌کند ولی هم اکنون اکثر کشورها به این نتیجه رسیده اند که باید جایگزین دیگری برای دلار پیدا کنند.
این اقتصاددان گفت: می توانیم با کشورهای مختلف برای تجارت از ارز الکترونیکی جدیدی استفاده کنیم و یا با هر کشور با ارز خود آن کشور معامله شود و در صادرات و واردات این امر میسر شود.
ربیع زاده کارشناس اقتصاد و بانک گفت: تا امروز بیش از 60 درصد ذخایر کشورهای دنیا با دلار صورت می گیرد و دلار هم یک ارز پرقدرت در جهان است و سیستم آن با بقیه سیستم های دنیا تغییر کرده و بر مبنای طلا نیست و تنها ارز جایگزینی که می توان به جای دلار پیش بینی کرد, یوآن چین است البته نه به این سرعت؛ یوآن هنوز حتی قابل تبدیل نیست, بنابراین تا مدتی جایگزینی آن با دلار غیرممکن خواهد بود.
کارشناس اقتصاد و بانک تصریح کرد : ذخایر یورو در حال حاضر در دنیا 20 درصد است و اگر تمام اتحادیه اروپا جمع شوند به دلار نخواهند رسید البته چین با شتاب پشت آن حرکت می کند و پیش بینی می شود که به آن برسد.
ربیع زاده گفت: دولت باید یک اتحادیه پولی را تشکیل دهد و با خیلی از کشورهایی که منافع ملی آنها اقتضا می‌کند با ایران این اتحاد را داشته باشند و تجارت خود را به دور از دلار انجام دهند.
روسیه یوان چین و طلا را جایگزین ذخایر خود می‌کند
«پیوتر متیس» یک استراتژیست در خصوص ارزهای بازارهای نوظهور در شرکت خدمات مالی «رابوبانک» به بلومبرگ گفت: افزایش ذخایر یوان با اینکه به مقدار کم انجام شده نشان میدهد روسیه قصد کاهش استفاده از ارزهای اصلی را دارد.
بانک مرکزی روسیه برای متنوع کردن ذخایر دارایی‌های خارجی خود و محدود نشدن آن به دلار آمریکا، ذخایر ارز چین و شمش طلا را افزایش داد. در حال حاضر ارز چین و ۱۷.۲ درصد طلا، یک-پنجم ذخایر روسیه را تشکیل می‌دهند.
پس از اینکه آمریکا، اتحادیه اروپا و متحدان غربی آنها تحریم‌هایی را در سال ۲۰۱۴ علیه روسیه وضع کردند ارز چین مورد توجه این کشور قرار گرفت. دارایی اغلب بانکهای روسیه هنوز هم به دلار است، اما این ارز در حال از دست دادن جایگاهش در این کشور است. ذخایر دلار روسیه از ۴۶.۵ درصد در سه ماهه گذشته به ۴۵.۸ درصد در سه ماهه چهارم کاهش یافته است.
عرضه کالا به سمت یورو برود ، بازار عرضه کالا رونق پیدا می‌کند
احمد انارکی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، گفت: اینکه بخواهیم در بازار و مبادلات کالا‌ها یورو را جایگزین دلار کنیم، اقدام خوبی است و به ما کمک می‌کند؛ بنده معتقدم با این اقدام اتفاقات خوبی رقم می‌خورد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: اگر بتوانیم یورو را جایگزین دلار کنیم و عرضه کالا به سمت یورو برود، بازار عرضه کالا رونقی پیدا می‌کند و مشکلاتی که ما در حوزه کالا داریم با این اقدام حل می‌شود.
وی تصریح کرد: اگر کشورهای اروپایی به برجام پایبند بمانند، شاید این سیاست جایگزینی، راه‌حلی برای پشت سر گذاشتن محدودیت‌ها و از بین بردن سختی‌ها در عرصه اقتصادی کشور باشد.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی چندی پیش اظهار کرد: حذف دلار از مبادلات اقتصادی کشور امکان پذیر است و ما باید در مقابل توطئه‌ها و فشار‌های آمریکا مقابله به مثل کنیم.
وی افزود: آمریکا با بسیاری از کشورها رفتاری مستکبرانه دارد و تحریم‌های یک جانبه‌ای وضع می‌کند. به همین دلیل نه تنها ایران بلکه کشورهای متعددی با سیاست‌های آمریکا مخالف هستند و زمینه برای حذف دلار از مبادلات اقتصادی ایران و دیگر کشورها فراهم شده است.
کریمی تصریح کرد: کشورهایی مانند چین که ارز رو به رشدی دارند علاقه‌مند هستند که از حجم سلطه دلار در اقتصاد جهانی بکاهند، به همین دلیل زمینه‌هایی وجود دارد که بتوانیم مبادلات دو جانبه‌ای را بدون استفاده از دلار در پیش گیریم.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بیان کرد: می‌توانیم مبادلات اقتصادی را در سطح منطقه ساماندهی کنیم، مانند کاری که با محوریت ایران و روسیه صورت گرفت و زمینه‌ای فراهم شد که مراودات اقتصادی دو کشور بدون استفاده از دلار انجام شود.
وی با اشاره به این امر که آیا حذف دلار از روابط اقتصادی می‌تواند ضرری برای کشور داشته باشد یا خیر، تأکید کرد: تلاش برای کاهش سلطه دلار یک ضرورت است، بنابراین کمرنگ کردن نقش دلار در مبادلات تجاری جهان تنها خواسته ایران نیست و بسیاری از کشورها بر سر این مسئله توافق نظر دارند.
کریمی بیان کرد: در برنامه ششم توسعه تأکید شده است که دولت برای انعقاد قرارداد‌های غیر دلاری با کشورهای دیگر تلاش کند.
