آیا جنگ بین ایران و آمریکا اجتناب ناپذیر خواهد بود؟

مایکل یانگ در بنیاد مطالعاتی کارنگی نوشت: سیاست دولت ترامپ در قبال ایران احتمال درگیری نظامی را افزایش داده است، اما هنوز جنگ بین دو کشور اجتناب ناپذیر نیست. خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران در سال 2018 رویدادهایی را در پی داشت که در نهایت به بحران کنونی منجر شدند. آقای ترامپ سال گذشته علیرغم مخالفت مکرر مشاورانش تصمیم گرفت که از توافق هسته ای برجام خارج شود. آن زمان هنوز حتی افراد جنگ طلب تر همچون جان بولتون به تیم آقای ترامپ ملحق نشده بودند. با این حال، ترامپ سخت ترین تحریم های اقتصادی را علیه ایران وضع کرد. کارزار فشار حداکثری ترامپ، ایران را در گرفتار کرده است.

در ادامه این مطلب آمده است: اما حتی در صورتی که تشدید تنش ها در هفته های اخیر، آقای ترامپ را نسبت به سیاست خود مردد کرده باشند، گمان نمی کنیم که ترامپ بتواند اقدامات خصمانه خود در طول دو سال گذشته را با چند بیانیه یا توییت دلجویانه جبران کند. بالاخره باید به این موضوع توجه داشته باشیم که در طول دو سال گذشته رویکرد تهاجمی و تقابلی نسبت به ایران محور اصلی سیاست های منطقه ای دولت ترامپ را تشکیل داده بود و با رویکرد رهبران با نفوذی همچون بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل نیز همگام بوده است.

ما هنوز در آستانه حمله قریب الوقوع آمریکا علیه ایران قرار نداریم. اما همان طور که اسرائیل در سال های گذشته بارها اهداف ایرانی ها در سوریه را هدف قرار داده بود، حتی یک درگیری غیر عمدی بین نیروهای آمریکایی و شبه نظامی های تحت حمایت ایران در عراق می تواند به تشدید تنش ها و حملات انتقام جویانه آمریکا علیه ایران منجر شود. اگرچه آقای ترامپ بارها بی میلی خود را نسبت به شروع درگیری نظامی در خاورمیانه اعلام کرده است، اما حملات محدود آمریکا علیه مواضع رژیم بشار اسد در سال 2018 نشان دادند که رئیس جمهور در صورت نیاز حتما به زور متوسل خواهد شد. به همین خاطر احتمال جنگ تمام عیار بین دو طرف نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است.

ظاهرا دولت ترامپ تصور می کرد که تشدید تحریم های اقتصادی و عملیات پروپاگاندای جدید علیه ایران در نهایت رهبران این کشور را به میز مذاکره بازخواهد گرداند. کمپین جدید واشنگتن علیه تهران با اعزام نیروهای جدید به خلیج فارس شروع شد. در ادامه مقامات آمریکایی عمدا اطلاعاتی در مورد یک جلسه سری در ارتباط با ایران در سازمان سیا را فاش کردند. ظاهرا هدف آن ها از افشای اطلاعات مرتبط با برنامه های نظامی خود ترساندن ایران بوده است، اما تاکنون موفق نبوده اند. باید به یاد داشته باشیم که آمریکا هم اکنون ده ها پایگاه نظامی در کشورهای اطراف ایران در اختیار دارد.

دولت ترامپ هنوز از این موضوع آگاه نیست که تهران برداشت متفاوتی از بحران کنونی دارد. اول، باید توجه داشته باشیم که ایران به دولت ترامپ اعتماد ندارد. به همین خاطر احتمال شروع مذاکره بین دو طرف پایین خواهد بود. دوم، رئیس جمهور ایران اخیرا اعلام کرد که کشورش به طور محدود تعدادی از تعهدات هسته ای خود در چارچوب توافق برجام را به حالت تعلیق درخواهد آورد. به این ترتیب، پیش بینی می شود که در 60 روز آینده تنش ها بین دو کشور افزایش پیدا کند. اما شواهد موجود نشان می دهند که هیچ کدام از دو کشور هنوز تمایلی به شروع یک جنگ واقعی ندارند.

سران ایران گفته اند که تهران توافق هسته ای برجام را در صورت خلف وعده آمریکا پاره خواهد کرد. اما آنها هیچ حرفی در مورد حمله ایران به آمریکا بر زبان نیاورده است.

اگرچه کمپین فشار حداکثری ترامپ علیه ایران باعث افزایش فشارهای اقتصادی علیه تهران و تشدید تنش در خلیج فارس شده است، اما هنوز جنگ بین دو کشور اجتناب ناپذیر نخواهد بود. شاید افراد تندرو در کاخ سفید ادعا کنند که تشدید فشارها علیه ایران به تغییر حکومت این کشور منجر خواهد شد یا رفتار تهاجمی تهران نسبت به کشورهای همسایه و آمریکا را تغییر خواهد داد.

دولت ترامپ در حال خیال بافی است. مقامات آمریکایی هرگز توضیح نداده اند که خروج از توافق هسته ای با ایران چگونه می تواند مانعی در مقابل حمایت های ایران از تهدید کردن متحدان آمریکا ایجاد کند. واشنگتن برای برطرف کردن نقاط ضعف توافق برجام نباید به طور یک جانبه از این پیمان بین المللی خارج می شد، بلکه باید تلاش می کرد با افزایش فشارهای دیپلماتیک به توافق بهتری دست پیدا کند.

تلاش های اخیر واشنگتن برای قطع صادرات نفت ایران نیز باعث دور شدن آمریکا از متحدان اروپایی خود شده است و در نهایت همه دستاوردهای دولت های پیشین برای جلوگیری از گسترش تسلیحات هسته ای در منطقه خاورمیانه را از بین خواهد برد.

بدون شک اقدامات اخیر آمریکا فشار زیادی به ایرانی ها وارد خواهد کرد، اما هنوز جنگ بین دو کشور اجتناب ناپذیر نیست. آقای ترامپ یا آقای روحانی تمایلی به شروع یک درگیری نظامی بین دو کشور ندارند. آقای ترامپ بر خلاف برخی مشاورانش می داند که جنگ به اقتصاد آمریکا و دنیا آسیب وارد خواهد کرد و به ندرت اهداف از قبل برنامه ریزی شده محقق می شوند. رهبران ایران نیز ترجیح می دهند که کمک های اقتصادی از طرف های اروپایی برجام دریافت و تا پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ صبر کنند.

البته در هر صورت در روزهای آینده احتمال درگیری افزایش پیدا خواهد کرد. شاید آقای ترامپ تمایلی به جنگ نداشته باشد اما بسیاری از افراد نزدیک به او از اقدام نظامی حمایت می‌کنند. ظاهرا آقای ترامپ خیلی به دسیسه های مشاوران خود توجه نکرده است. به همین خاطر افرادی همچون جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور توانستند در هفته های اخیر در مورد تهدیدات منطقه ای ایران اغراق کنند.