آیا جنگنده های اف 35 آمریکایی روابط هند و روسیه را تیره و تار می‌کنند؟
پایگاه خبری “آسیا تایمز” در گزارشی از تلاش‌های فزاینده آمریکایی‌ها با هدف ایجاد اختلاف و تنش در روابط هند و روسیه خبر می‌دهد. طعمه اصلی آمریکا در این رابطه نیز وعده فروش جنگنده‌های اف 35 آمریکایی به هندوستان است. موضوعی که در صورت تحقق می‌تواند یکی از اصلی ترین خریداران اسلحه روسیه در عرصه بین‌المللی یعنی هند را از این کشور دور کند و به کرملین آسیب‌های جدی را وارد سازد.
بازتاب– ایالات متحده آمریکا تلاش‌های گسترده‌ای را در دستورکار قرار داده که بر اساس آن‌ها واشینگتن سعی دارد با وعده ارائه جنگنده‌های پیشرفته اف 35 به هندوستان، این کشور را از فضای اتحاد و روابط نزدیک با روسیه دور کند. البته که تحویل جنگنده‌های مذکور در چهارچوب رقابت‌های راهبردی هند با چین و پاکستان نیز اهمیت فراوانی برخوردار است. پکن و اسلام آباد هر دو برنامه های گسترده‌ای را جهت مدرنیزه کردن نیروی هوایی خود در دستورکار دارند.
از این رو، برای نخستین بار، آمریکا در ماه جاری میلادی جنگنده های پیشرفته اف 35 خود را در کنار جنگنده‌های اف 16، F/A-18 و بمب افکن های B1 به نمایشگاه نظامی هندوستان که در شهر بنگلور این کشور برگزار شد اعزام کرد.
هیات اعزامی آمریکا به نمایشگاه مذکور نیز در نوع خود بزرگترین هیات در طول تاریخ 27 ساله برگزاری این نمایشگاه بوده است. مساله ای که حاکی از تمایل جدی آمریکا جهت توسعه روابط با هند است. روسیه به مثابه اصلی‌ترین تامین کننده تسلیحاتی هند از زمان شوروی سابق، حضوری حداقلی را در نمایشگاه مذکور داشته است و صرفا با برخی ماکت‌های هواپیماها و جنگنده های خود، و در عین حال تانک ها، رادارها و کامیون‌هایش در رویداد نظامی بنگلور هند شرکت کرده است.
علی رغم حضور محدود روسیه در نمایشگاه بنگلور، منابع خبری معتقدند که روسیه در 5 سال اخیر چیزی در حدود 13 میلیارد دلار تسلیحات را به هندوستان فروخته است و برخی گمانه‌زنی‌ها از افزایش سفارشات نظامی هندی‌ها به روسیه نیز خبر می دهند. در نقطه مقابل، منابع خبری تاکید می‌کنند که در 6 سال گذشته، آمریکا تنها 6 میلیارد دلار تسلیحات و تجهیزات نظامی را به هند فروخته است.
البته که این نخستین بار نیست که آمریکا در تلاش است تا از نزدیکی روابط هند با روسیه و وابستگی تسلیحاتی دهلی نو به مسکو جلوگیری کند و یا از شدت آن بکاهد. در مدت اخیر، منابع رسانه ای و آگاه تاکیدات فراوانی بر این مساله داشته‌اند که هند شدیدا به دنبال تجهیز ناوگان نیروی هوایی خود به جنگنده های F/A-18 آمریکا است. پیش از این نیز جنگنده های رافائل فرانسوی به نحو گسترده ای در نیروی هوایی هند استفاده می‌شدند و اکنون هندی ها قصد دارند تا نیروهای هوایی خود را به طیف متنوع‌تر و پیشرفته‌تری از جنگنده‌ها تجهیز کنند.
اضافه بر این ها، در فوریه سال 2019، نشریه بیزینس اینسایدر در گزارشی اعلام کرد که نیروی هوایی هند به دنبال انعقاد قراردادی 110 میلیارد دلاری با آمریکا جهت خرید جنگنده‌های اف 21 است. منابع خبری اعلام کرده‌اند که جنگنده‌های اف 21 در واقع نوع تکامل یافته جنگنده‌های اف 16 هستند که از فناوری جنگنده‌های اف 22 و اف 35 نیز بهره می برند. جنگنده‌هایی که می توانند میدان مانور قابل توجهی را برای ارتش هند و نیروی هوایی آن فراهم کنند.
اگرچه جنگنده اف 35 یک جنگنده توانا است با این حال شاید لزوما تامین کننده نیازهای هند نباشد. بر اساس یافته‌های یک پژوهش که در سال 2020 انجام گرفته، برخی پژوهشگران تاکید کرده‌اند که استفاده از جنگنده‌های اف 35 هماهنگی چندانی با دکترین نظامی هند و حساسیت‌های آن در مورد حدود مرزی‌اش و حراست از آن‌ها ندارد. البته که جنگنده های اف 35 برای بودجه نظامی نسبتا محدود هند نیز توجیه چندانی ندارند.
در این میان، البته که هندی‌ها می‌توانند حساب ویژه ای را روی استفاده از جنگنده‌های روسی و فرانسوی کلاسِ پایین‌تر جهت رفع نیازهای دفاعی و نظامی خود باز کنند. اندیشکده کارنگی در سال 2011 در گزارشی تاکید می‌کند که هند به دلایل مختلفی پیشنهاد دریافت جنگنده‌های اف 16 و F/A 18 از سوی آمریکا را رد کرده است. در این رابطه به عنوان مثال هندی‌ها شدیدا نسبت به حسن نیت آمریکا در ارائه تسلیحات و قطعات یدکی جنگنده‌های مذکور به خود تردید دارند و معتقدند که امکان کارشکنی آمریکا در این رابطه وجود دارد.
در عین حال، هندی‌ها با خودداری از خرید جنگنده‌های آمریکایی، به نوعی به آمریکا و سیاست های آن در حمایت سنگین تسلیحاتی از پاکستان نیز اعتراض می کنند. نباید از ذهن برد که پاکستان یکی از اصلی‌ترین رقبای راهبردی هند در حوزه پیرامونی‌اش است و تاکنون درگیر‌یهای مختلفی نیز میان دو کشور به ثبت رسیده است.
البته که هندی‌ها شدیدا معتقدند که آمریکا در امر انتقال فناوری به هند نیز کوتاهی می کند و اروپایی ها در این زمینه همکاریهای بهتر و بیشتری را با این کشور دارند. هندی ها بارها تاکید داشته‌اند که فرض محوری آمریکا در فروش تسلیحات به دیگر کشورها این است که آن ها جدای از کسب منافع اقتصادی از این مساله، به دنبال تبدیل‌کردن این کشورها به زیرمجموعه راهبردهای کلان نظامی و راهبردی خود هم هستند. مساله‌ای که با تلاش‌های هند جهت حفظ استقلالش در تضاد است.
تمامی این مسائل در شرایطی وجود دارند که روسیه مراودات تسلیحاتی خود با هند را عاری از هرگونه شرط و شروط خاص کرده است. موضوعی که آن را به شریکی مطمئن و جذاب برای هند تبدیل می کند.
با این همه، اوج گیری جنگ اوکراین، شک و تردیدهای زیادی را در مورد کارآمدی سلاح های روسی ایجاد کرده است. در این میان تردیدهای جدی در مورد توانایی روسیه جهت عمل به تعهدات خود در رابطه با تحویل به موقع و باکیفیت تسلیحات خریداری شده نیز ایجاد شده است. موضوعی که تفکر راهبردی هند در زمینه تقویت نیروی هوایی‌اش را تحت تاثیر قرار داده و این کشور را واداشته تا گزینه‌های خود جهت خرید تسلیحات و تجهیزات مورد نیازش را با دقت بررسی و ارزیابی کند.
