آیا این اشتباه محاسباتی سرنوشت تاریک محمد بن سلمان را رقم خواهد زد؟
در طی هفته‌ای که گذشت، از محمد بن سلمان 32 ساله، ولیعهد عربستان در رسانه‌های مختلف با عناوین مختلفی ازجمله، باشهامت، گستاخ، عجول، بی‌شرم و حتی مصلح و مبارز با فساد اقتصادی یادشده است. اما بازداشت ده‌ها تن از رقیبان احتمالی شامل 11 نفر از خاندان سلطنتی و بسیاری از تجار بانفوذ عربستان تنها می‌تواند به‌عنوان یک کودتای پیش‌دستانه در نظر گرفته شود. بااین‌حال یک اشتباه محاسباتی بزرگ یعنی برکناری رئیس گارد ملی می‌تواند سرنوشت ولیعهد را عوض کند.
به گزارش تابناک فرزند ملک سلمان 81 ساله در طی دو سال گذشته بیش از هر فرد دیگری در خاندان سعودی قدرت را مصادره کرده است. حتی بیشتر از پادشاه. این شاهزاده جوان که تا قبل از پادشاه شدن پدرش هیچ مقام و موقعیت قابل‌توجهی نداشته است اکنون وارث تخت و تاج، وزیر دفاع، رئیس کمیته تازه تأسیس مبارزه با مفاسد اقتصادی و همچنین تعیین‌کننده سرنوشت منبع اصلی درآمد شهروندان سعودی، یعنی آرامکو است.
یک چنین تجمیع قدرتی در دست یکی از جوان‌ترین افراد خاندان آل سعود در طول تاریخ این خاندان بی‌سابقه بوده است.
خاندان آل سعود از زمان ظهور خود در 1932 تا حد زیادی وابسته به توافق و گونه‌ای از توزیع برابر ثروت کشور – که درواقع جزوی از مایملک خاندان آل سعود و نه شهروندان عربستان تلقی می‌شود – بوده است تا روابط صلح‌آمیز با همه افراد خاندان را در پی داشته باشد. برای سال‌ها به‌قدری پول‌شویی در این خاندان در جریان بوده است که هیچ‌کس جزئت آن را نداشته است که در مورد قوانین نانوشته‌ای که منجر به تداوم ثروت یکی از ثروتمندترین خاندان‌های سلطنتی دنیا است، سخنی بگوید یا دستی در آن ببرد.
اکنون محمد بن سلمان با اقدامات خود این توافق و تراضی با توزیع ثروت و قدرت میان اهل خاندان را بر هم زده است. وی اکنون به‌سرعت قدرت را در دستان خود متمرکز و مستحکم کرده است و قصد آن را کرده است که همه رقبای احتمالی خود را قبل از آنکه بتوانند علیه وی اقدام کنند از صحنه به در کند.
درحالی‌که یک‌دو جین از شاهزاده‌ها و تجار آل سعود طی هفته گذشته دستگیرشده یا به‌گونه‌ای دیگر ساکت شده‌اند، اما دو نفر در میان آن‌ها هستند که می‌توانند پتانسیل تهدید بزرگی برای به تخت رسیدن محمد بن سلمان باشند. شاهزاده منصور بن مقرن که طی یک حادثه با هلیکوپتر از میدان به در شد و دیگری متعب الثاني بن عبدالله بن عبدالعزیز آل سعود یا به‌اختصار متعب بن عبدالله که اخیراً از ریاست گارد ملی عربستان برکنار شد.
شاهزاده مقرن از دید بسیاری یک شاهزاده جوان و اصلاح‌گر دیده می‌شد که اخیراً توانسته بود مهارت‌های خود در حکومت‌مداری را در پست فرماندار منطقه عسیر به نمایش بگذارد. پدر وی ، مقرن بن عبدالعزیز از ژانویه 2015 تا آوریل همان سال ولیعهد عربستان بود که بعداً از سوی ملک سلمان کنار گذاشته شد. هنوز مشخص نشده که هلیکوپتر وی چطور ساقط شد.
اما مهم‌ترین محور بی‌ثباتی دربار آل سعود بازمی‌گردد به برکناری شاهزاده متعب بن عبدالله از مقام خود به‌عنوان رئیس گارد ملی عربستان. وی فرزند ملک عبدالله پادشاه سابق است و از سال 2010 فرماندهی گارد ملی را بر عهده داشته است. گارد ملی مهم‌ترین نیروی نظامی عربستان است که با نیروی زمینی سلطنتی عربستان رقابت دارد. عربستان دو گونه متفاوت از نیروی نظامی را در اختیار دارد: گارد ملی که مختص به صیانت و حفاظت از خاندان آل سعود است و نیروی سلطنتی زمینی که بیشتر شبیه به یک نیروی نظامی متعارف است.
ملک عبدالله برای 5 دهه فرمانده گارد ملی عربستان بود. این گارد از آن روی اهمیت دارد که ریشه‌های خود را از روابط قبیلگی در عربستان دارد و درنتیجه نقش بسیار مهمی در ارتباط بین خانواده سلطنتی و قبایلی که از آن‌ها برای رسیدن به قدرت در دهه 1920 حمایت کردند، دارد. با توجه به نیاز خاندان آل سعود به قبایل برای باقی ماندن در قدرت، به‌هیچ‌وجه نباید نقش گارد ملی را دست‌کم گرفت.
اکنون می‌توان گفت که برکناری شاهزاده متعب بن عبدالله از مقام خود توسط محمد بن سلمان، یک اشتباه محاسباتی بزرگ بوده است. محمد بن سلمان اکنون در میان بسیاری از فرماندهان و بدنه نیروی سلطنتی زمینی محبوبیت خود را ازدست‌داده که دلیل آن جنگ طولانی و پر تلفات و خسارت یمن است.
گارد ملی اکنون از اعزام به‌عنوان ذخیره‌ای برای نیروی سلطنتی زمینی در جنگ یمن سرباز میزند که این مسئله درنتیجه تلاش‌های متعب بن عبدالله برای دور نگاه‌داشتن این نیرو از آسیب‌های جنگ یمن و تلاش‌های بیهوده محمد بن سلمان بوده است. تلاشی که در نظر بسیاری از اهل خاندان، بی‌خردانه، خطرناک و عمیقاً غیراخلاقی است.
نارضایتی عمیق از شاهزاده تازه به دوران رسیده‌ای که اکنون برای همه اهل خاندان شاخ‌وشانه می‌کشد، می‌تواند اصلی‌ترین منبع نارضایتی از سوی قبایلی باشد که بدنه اصلی گارد ملی را تشکیل داده‌اند. گارد ملی نیروی بسیار مهمی در عربستان سعودی است و می‌تواند به‌سادگی یکی از مهم‌ترین منابع نارضایتی باشد.
خیانت محمد بن سلمان به دهه‌ها حکمرانی قانون توافق و تراضی در میان خاندان آل سعود و تلاش‌های او برای یکپارچه کردن قدرت در دستان خود بی‌شک صدها، اگرنه هزاران دشمن برای او به همراه دارد که اغلب شاهزاده‌های ثروتمند و بانفوذ هستند. بعید به نظر می‌رسد که این شاهزاده‌ها منتظر احضار خود به کمیته مبارزه با فساد اقتصادی بمانند.
