آیا اروپا ناجی اقتصاد ایران است؟
اروپا و ایران سعی دارند این وضعیت را مبهم نگه دارند تا آمریکا نتواند راه‌های مورد نظر این بانک یا به طور کلی اروپایی‌ها را ردیابی و مانع تراشی نکند.
یک تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: «به عقیده من آنچه ایران و اروپا قصد اجرای آن را دارند نوعی آب باریکه در مبادلات تجاری محسوب می‌شود. یعنی شاید خیلی از مشکلات ما را حل نکند، اما تا حدودی می‌تواند شرایط را در دوران تحریم‌ها برای ایران تلطیف کند. البته این مسئله منافعی هم برای اروپا دارد. زیرا جدا از اینکه آن‌ها می‌توانند بازار ایران را داشته باشند، می‌توانند به نوعی ضربه شصتی هم به ایالات متحده آمریکا نشان دهند. زیرا رویکرد آمریکایی‌ها در این ماجرا نسبت به اروپایی‌ها، برای مقامات ارشد این کشور بسیار توهین آمیز بود و الان می‌خواهند ثابت کنند که می‌توانند بدون آمریکا هم به اهداف خود برسند و اینگونه نیست که لزوما باید همیشه زیر سایه ایالات متحده باشند.»
حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل هسته‌ای طی گفتگو با فرارو عنوان کرد: «واقعیت این است که دست اروپا برای اینکه بتواند کار زیادی برای ایران انجام دهد بسیار بسته است. تمام شواهد و قرائن حاکی از آن است که آن‌ها سعی دارند یک بانکی تشکیل دهند که این بانک بتواند اعتبارات لازم برای مبادلات تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا را فراهم کند. البته اگر چین و روسیه و حتی هند هم بتوانند با اروپا هماهنگ شودند، مبادلات تجاری میان ایران و این سه کشور هم در دوران تحریم‌ها، تسهیل خواهد شد. این مبادلات به این شکل است که برخی به صورت کالایی انجام می‌شود. یعنی با فروش نفت ایران یک سری اعتبارات ایجاد می‌شود که ایران بتواند کالا‌های مورد نیاز خود را خریداری و دریافت کند. بخش دیگر این مبادلات به صورت نقدی است. یعنی این بانک می‌توان زمینه لازم برای اینکه کشور‌هایی که به آن پیوسته اند و از ایران نفت خریداری می‌کنند، ارز تحویل دهند.»
وی افزود: «البته اینکه طرح مورد نظر چگونه اجرایی می‌شود و چقدر تاثیرگذار است، یک مسئله بسیار مهم محسوب می‌شود. زیرا این بانک نباید به هیچ وجه با ایالات متحده آمریکا مبادلاتی داشته باشد. چون اگر غیر از این باشد، مشمول جریمه بسیار سنگینی می‌شود. حالا اینجا اروپایی‌ها دو راه مد نظر دارند. یکی اینکه یک بانکی که با آمریکا در ارتباط نیست را معرفی کنند یا یک بانک جدید تاسیس کنند؛ بنابراین باید منتظر بمانیم تا این طرح اجرایی شود و ببینیم قرار است کدام از این راه‌ها مد نظر قرار بگیرد.»
او ادامه داد: «نکته دیگر این است که همانطور که عرض کردم این بانک دو بخش کاری دارد. یکی اینکه بتواند اعتباراتی را برای ایران فراهم کند و دوم اینکه توانایی انتقال پول به ایران را داشته باشد. اما هنوز مشخص نیست که این اقدامات از چه راه‌هایی انجام خواهد شد. من فکر می‌کنم دلیلش هم این است که اروپا و ایران سعی دارند این وضعیت را مبهم نگه دارند تا آمریکا نتواند راه‌های مورد نظر این بانک یا به طور کلی اروپایی‌ها را ردیابی و مانع تراشی نکند؛ لذا الان طرفین ماجرا تلاش می‌کنند تا زمان اجرایی شدن، هیچ جزئیاتی را منتشر نکنند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اظهار کرد: «این‌ها موجب شده است که الان آمریکایی‌ها بسیار عصبانی باشند و تمام تلاش خود را به کار بسته اند که به نوعی بتوانند مانع از اجرای این طرح شوند. به همین دلیل است که می‌بینیم این روز‌ها دیدار‌هایی میان رئیس گروه اقدام علیه ایران و مقامات اروپایی صورت می‌گیرد. آن‌ها از یک سو به دنبال این هستند که به نوعی مانع از اجرای آن توسط اروپا شوند و اروپایی‌ها را قانع کنند یا آنقدر تحت فشار قرار دهند تا از همکاری با ایران منصرف شوند یا بتوانند از جزئیات این بسته پیشنهادی که احتمالا هفته آینده اجرایی می‌شود مطلع شوند و برای ممانعت از اجرای آن راهکار‌هایی پیدا کنند.»
وی تاکید کرد: «واقعیت این است که گروه اقدام ایران که مدتی است در وزارت امور خارجه ایالات متحده تشکیل شده، رسما کارش این است که بتوانند راه‌های فرار ایران از تحریم‌ها را شناسایی و مسدود کند. البته این تنها گروهی نیست که در این زمینه فعالیت می‌کند. بلکه در وزارت خزانه داری، وزارت دفاع و سازمان سیا نیز گروه‌هایی فعال شده اند تا بتوانند تمامی راه‌های فرار ایران را شناسایی کنند و برای مسدود کردن آن راهکار ارائه دهند؛ لذا لازم است ایران و اروپا بسیار محتاطانه جلو بروند و به خصوص در داخل ایران سعی نکنیم که غیرمنطقی و احساسی تصمیم بگیریم اظهار نظر کنیم.»
او افزود: «با همه این تفاسیر به عقیده من انچه ایران و اروپا قصد اجرای آن را دارند نوعی آب باریکه در مبادلات تجاری محسوب می‌شود. یعنی شاید خیلی از مشکلات ما را حل نکند، اما تا حدودی می‌تواند شرایط را در دوران تحریم‌ها برای ایران تلطیف کند. البته این مسئله منافعی هم برای اروپا دارد. زیرا جدا از اینکه آن‌ها می‌توانند بازار ایران را داشته باشند، می‌توانند به نوعی ضربه شصتی هم به ایالات متحده آمریکا نشان دهند. زیرا رویکرد آمریکایی‌ها در این ماجرا نسبت به اروپایی‌ها، برای مقامات ارشد این کشور بسیار توهین آمیز بود و الان می‌خواهند ثابت کنند که می‌توانند بدون آمریکا هم به اهداف خود برسند و اینگونه نیست که لزوما باید همیشه زیر سایه ایالات متحده باشند.»
وی در پاسخ به این سوال که طرح اروپایی‌ها تا چه حد می‌تواند فشار بر ایران در دوران تحریم‌ها را کاهش دهد، گفت: «به اندازه‌ای که ما بتوانیم صادرات خود را در حوزه نفت، پتروشیمی، مبادله فلزات گرانبها و سایر اقلامی که خیلی مورد توجه ایران است را به راحتی انجام دهیم. ضمن اینکه بیمه کشتیرانی هم از موضوعات مهم در این میان است و یکی از نگرانی‌های عمده برای دوران تحریم همین بیمه کشترانی است که احتمالا با راهکار اروپایی‌ها این مسئله هم تا حدودی رفع خواهد شد. اما واقعا مشخص نیست که این مسائل در چه سطحی انجام خواهد شد. یعنی مشخص نیست حجم مبادلات مثلا در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی چقدر است و تا چه میزان اروپا می‌تواند ایران را همراهی کند.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای در خصوص خواسته‌های ایران از اتحادیه اروپا عنوان کرد: «البته این‌ها تنها خواسته ایران از اروپا در قبال حفظ برجام نیست. اما موضوع این است که ما خودمان گزینه‌هایمان را تاحدود زیادی محدود کردیم و الان تنها گزینه موجود همکاری با اتحادیه اروپا است. ایران خواسته‌های زیادی دارد، اما همانطور که در ابتدا عرض کردم باید توان و ظرفیتت و موقعیت اروپا را هم در نظر بگیریم؛ لذا تا اینجای کار اجرای طرح مورد نظر کمک خوبی به ایران می‌کند، اما این نمی‌تواند تمام خواسته‌های ما را برآورده کند و این تنها مقصرش اروپا نیست و ما خودمان هم در جا‌هایی اشتباهاتی انجام دادیم که نتیجه‌اش این شد که برگ‌ها کمتری برای باز در دست داشته باشیم.»
بهشتی پور در پایان تاکید کرد: «به نظر من اگر طرح اتحادیه اروپا حتی مانع از این شود که وضعیت بدتر شود، باز هم یک گام بزرگ برداشته شده است. اما نباید فراموش کرد که در چنین موقعیتی ما باید نگاه بهتر و دقیق‌تری به اقتصاد داخلی خودمان داشته باشیم. مثلا ما باید نظام بانکداری خودمان را هم اصلاح کنیم. ما مشکلات اقتصادی بسیاری در داخل داریم که این‌ها می‌توانند باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شوند. نمونه ان در نظام مالیاتی و گمرکی است. اگر ما می‌خواهیم در دوران تحریم‌ها با بحران‌های شدیدی مواجه نشویم باید در کنار طرح اروپا به اصلاح ساختار داخلی رسیدگی کنیم. واقعیت این است که تمام مشکلات ما ناشی از تحریم‌ها نیست و ما باید مثلا با فساد اداری مقابله کنیم.»
