آیا احمد بن عبدالعزیز موفق به گرفتن قدرت از بن سلمان می‌شود؟ / نشست‌های محرمانه اعضای خارج نشین خاندان سعودی در لندن

القدس العربی چاپ لندن نوشت: امروز همه توجهات بر روی بازگشت شاهزاده احمد بن عبدالعزیز به عربستان سعودی متمرکز است؛ بویژه انکه در خصوص شایستگی بن سلمان برای منصب ولایت عهدی و امکان ایجاد تغییری در ارکان قدرت، جدالی در خاندان سعودی بر پا شده است.

میدل ایست ای در گزارشی آورد:«شاهزاده احمد، برادر کوچکتر ملک سلمان، به عربستان بازگشت تا چالشی برای ولی عهد ایجاد کرده یا شخصی را بیابد که توان ایجاد چنین چالشی را داشته باشد.»

شاهزاده سعودی که از منتقدان شدید بن سلمان است، با ضمانتهای امنیتی که ایالات متحده و سازمان ملل به او دادند، وارد خاک عربستان شده است.

یک مقام سعودی نزدیک به شاهزاده احمد در گفتگو با میدل ایست آی گفت:«شاهزاده احمد و دیگران در خاندان سعودی دریافته اند که بن سلمان، مثل سمّ است. شاهزاده احمد قصد دارد در اجرای تغییرات، نقشی داشته باشد، بدین معنا که به انتخاب ولی عهد جدید، کمک کرده و نقشی کلیدی را در این باره داشته باشد.»

به گفته این منبع آگاه، شاهزاده سعودی پس از مذاکراتی طولانی با مسئولان آمریکایی و برتانیایی وارد عربستان شده است و ایشان بر این مساله تاکید کرده اند که اجازه آزار و اذیت او را نمی دهند و لازم است وی در گرفتن قدرت از دست بن سلمان، نقش مفیدی ایفا کند.

لازم به ذکر است بن سلمان در نوامبر گذشته دست به بازداشت تعدادی از افراد خاندان سعودی زد، اما نتوانست به نوادگان عبدالعزیز، موسس دولت جدید سعودی آسیبی برساند.

نگرانی فزاینده

در پی کشته شدن جمال خاشقجی در 2 اکتبر، ولی عهد 33 ساله سعودی زیر ذره بین گذاشته شد و این مساله پیش بینیها در مورد برکناری وی از منبصش را بیشتر کرد.

به گفته منابع اگاه، زمانی که شاهزاده احمد در لندن بود، نشست هایی را با برخی اعضای خاندان سعودی مقیم خارج عربستان داشته و با شخصیتهایی از این خاندان که در داخل عربستان به سر می بردند نیز تماسهایی برقرار کرده و ایشان در مورد دغدغه خود در خصوص سلب قدرت از بن سلمان، با شاهزاده احمد صحبت کردند.

به گزارش میدل ایست آی، سه شاهزاده برجسته سعودی از تحرکات شاهزاده احمد حمایت می کنند، اما برای جلوگیری از اینکه جان انها در معرض خطر قرار بگیرد، نامشان فاش نمی شود؛ تنها به این نکته اشاره می شود که این شاهزاده ها مناصب مهمی در ارتش و در بین نیروهای امنیتی سعودی دارند.

این تحولات با افزایش نگرانی های واشنگتن همراه شده است و در این باره نیویورک تایمز می نویسد: «مشاور امنیت ملی سابق دولت اوباما و سفیر ایالات متحده در سازمان ملل، سوزان رایس، تصریح می کند:« واشنگتن باید خطراتی که تهدید کننده منافع آن است را کاهش دهد. درست نیست که روابط مهم خود با عربستان را قطع کنیم، اما باید این مساله را روشن کنیم مادامی که قدرت نامحدودی در اختیار بن سلمان است، امکان ادامه روابط به شکل قبل وجود ندارد.»

وی افزود: سیاست ایالات متحده باید با سیاست هم پیمانان آن مشترک باشد و همگی به دنبال به حاشیه بردن ولی عهد، برای افزایش فشارها بر خاندان سعودی باشند، تا جایگزین پخته تر و فردی باتجربه تر را روی کار بیاورند.

مقابله ترکی

بازگشت شاهزاده احمد به عربستان تنها باعث افزایش فشارها بر بن سلمان می شود که پس از کشته شدن خاشقجی، در قلب مقابله بین عربستان و ترکیه قرار دارد.

پیش از مساله خاشقجی، مخالفت شاهزاده احمد با پسر برادرش، یک مساله کلی بود و وی در سه مناسبت به شکل علنی به بن سلمان اعتراض کرده بود؛ اول در تابستان 2017، هنگامی که برادر پادشاه در «هیئت بیعت» بود که هیئتی متشکل از بزرگان خاندان سعودی و مکلف به انتخاب جانشین هستند و شاهزاده احمد با ولی عهدی بن سلمان مخالفت کرد.

دوم، زمانی که عبدالرحمن بن عبدالعزیز، برادر احمد و ملک سلمان فوت کرد و شاهزاده احمد تنها دو عکس را برای حضور در مراسم عزا تقدیم کرد، عکس ملک عبدالعزیز و پادشاه کنونی عربستان؛ به این ترتیب عکس ولی عهد به طور چشم گیری در این مراسم غایب بود.

سوم، در ماه گذشته، زمانی که شاهزاده احمد به تظاهر کنندگان یمنی و انگلیسی خارج سفارت عربستان در لندن نزدیک شد و در حالی که آنها آل سعود را خاندانی جنایتکار می خواندند، تصریح کرد تنها ولی عهد و پادشاه سعودی مسئول جنایتهای یمن هستند، نه تمام خاندان سعودی.

بازگشتی پر مخاطره

بازگشت شاهزاده احمد به ریاض خطرات زیادی در پی خواهد داشت. اما وی از حمایت شخصیتهای مهمی در خاندان سعودی برخوردار است که معتقدند پس از قتل خاشقجی تصویر ولی عهد نزد دولتهای غربی به کلی مکدر شده و این مساله باعث بی ابرویی تمام خاندان سعودی می شود.

میدل ایست ای در مه گذشته از خالدبن فرحان، شاهزاده سعودی معارضی که در آلمان اقامت دارد، نقل کرد که شاهزادگان، احمد و مقرن بن عبدالعزیز، قصد دارند ابروی خاندان سعودی که حکومت شنیع و غیر عقلانی ملک سلمان نابود کرده است را به ان بازگردانند.

به گفته شاهزاده خالد، عصبانیت شدیدی در داخل خاندان سعودی وجود دارد و وی این اطلاعات را از عموهایش، احمد و مقرن، فرزندان عبدالعزیز، که تحصیلات عالیه ای دارند و می توانند امور را درستی تغییر دهند، شنیده است.

در دو تبعیدگاه دیگر سعودیها، در لندن و استانبول، نظرات دیگری هم وجود دارد و برخی شاهزاده احمد را شخصیتی ضعیف می دانند که توان ایجاد تغییر در عربستان سعودی را ندارد. عده ای دیگر می گویند وی انگیزه های شخصی دارد و می خواهد خود جای بن سلمان را بگیرد.

سوال اساسی ان است که ایا شاهزاده احمد می تواند همان نقشی را ایفا کند که ملک فیصل با سرنگونی برادرش، سعود، در جریان کودتای داخلی سال 1964 در عربستان داشت؟

اما در صورتی که تمام این فرضیه ها شکست بخورد، شاهزاده احمد خود را در موازات تاریخی دیگری خواهد یافت: تلاش احمد شفیق برای سرنگونی عبدالفتاح السیسی در انتخابات مارس.

شفیق بعنوان یکی از مخالفان سرسخت السیسی وارد مصر شد، پس از بازگشت، ژنرالهای حاضر در شورای عالی نیروهای مسلح، از وی برائت جسته و او مجبور به چشم پوشی از رقابت در انتخابات ریاست جمهوری شد.

در پایان باید گفت غیبت السیسی در کنفرانس دافوس، با وجود دعوت بن سلمان از او، جالب توجه بود.