آنچه اروپاییان به صراحت درباره برجام نمی‌گویند!
بدیهی است هرگونه اعمال تغییر در برجام یا توافقی ثانویه که اقدام به تحدید توان موشکی ایران کند، به معنای خروج طرف مقابل از برجام بوده و در این معادله، اروپا نیز شریک جرم آمریکا خواهد بود.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه که نقش فعالی در مذاکرات هسته ای ایران و اعضای ۱+۵ ( خصوصا در بین سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ ) ایفا کرده، صراحتا مذاکره مجدد بر سر برجام و تغییر توافق هسته ای را غیر قابل قبول و غیر ممکن دانسته است.
ریابکوف در این باره عنوان کرده است: «این اواخر مسائل بسیار زیادی رخ داده که عدم اعتماد بین تهران و واشنگتن را بیش از گذشته عمیق کرده است. اقداماتی از جانب طرف آمریکایی صورت گرفته که نه تنها پایبندی واشنگتن به برجام را زیر سئوال برده، بلکه اعمال فشار بر تهران را نیز افزایش داده است. در چنین شرایطی، شخصا نمی توانم امکان ازسرگیری مجدد مذاکرات را تصور کنم. واقعیت این است که درخواست‌های تهدیدآمیز آمریکا از ایران در مورد سازش دوباره در چارچوب برجام، اقدامی غیرقابل قبول است که هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت.»
واقعیت امر این است که موضع صریح روسیه در مقابل رویکرد ضد برجامی ایالات متحده آمریکا با مواضع منعطف کشورهای اروپایی و خصوصا تروییکای اروپایی (سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه) در این خصوص متفاوت است.
در تابستان امسال، مقامات اروپایی و دولت دونالد ترامپ مذاکرات فشرده ای را در خصوص تغییر توافق هسته ای با ایالات متحده داشتند و حتی در خصوص موضوعاتی مانند گنجاندن توان موشکی ایران در برجام (با تحدید توان موشکی ایران همزمان با اجرای برجام) توافقاتی با واشنگتن صورت دادند. در این معادله، افرادی مانند ترزا می نخست وزیر انگلیس و امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه نقش پررنگی ایفا کردند.
هم اکنون مذاکرات و رایزنی های مقامات اروپایی و ایالات متحده آمریکا بر سر نحوه تغییر توافق هسته ای ادامه دارد. در این میان اختلاف نظرهای حقوقی بر سر نحوه تغییر برجام یا نحوه تعریف آن در یک بستر محدود کننده جدید علیه ایران وجود دارد اما کلیت موضوع از سوی واشنگتن و تروییکای اروپایی پذیرفته شده است.
در این میان، مقامات اروپایی با استفاده از واژگانی مانند «حفظ برجام» یا «احترام به برجام» سعی دارند مانع از تمرکز افکار عمومی دنیا و خصوصا ایران بر رفتار دوگانه خود در قبال توافق هسته ای شوند. این در حالی است که احترام به توافق هسته ای، واژه ای کلی و قابل تفسیر است که به لحاظ حقوقی دارای قطعیت و حدود و ثغور معین نیست.
بدیهی است هرگونه اعمال تغییر در توافق هسته ای و یا انعقاد توافقنامه ای موازی (توافق ثانویه) که اقدام به محدود کردن توان موشکی و منطقه ای ایران کند، به معنای خروج طرف مقابل از برجام بوده و در این معادله، تروییکای اروپایی نیز شریک جرم ایالات متحده خواهند بود.
در شرایطی که ریابکوف از غیر قابل تصور بودن مذاکره مجدد بر سر برجام سخن می گوید، مقامات فرانسوی از جمله لودریان و مکرون بر روی تکمیل برجام با تکیه بر موضوعاتی مانند توان موشکی ایران و محدودیت های زمانی وضع شده در برجام (بندهای موسوم به غروب آفتاب) مانور می دهند.
بدیهی است که این رویکرد دوگانه مقامات اروپایی از دید تحلیلگران مسائل بین الملل پنهان نمانده است. آنچه مسلم است اینکه اتحادیه اروپا باید میان دو گزینه «پذیرش کامل برجام به صورت کنونی» و «خروج از توافق هسته ای» تنها یک گزینه را انتخاب کند. در این معادله، گزینه های دیگری متصور نیست، هر چند که اروپا و آمریکا سعی دارند با پیچیده سازی بستر منازعه، گزینه های دیگری را در این رابطه خلق کنند.
