کلاف سردرگم مسدودیت کارت بانکی مهاجران افغانستانی/ قصور متوجه کیست و چه نهادی باید پاسخگو باشد؟

عابر بانک مهاجران افغان، روز پنج شنبه هفته گذشته (9 بهمن ماه) برای چندمین بار متوالی طی سالجاری مسدود شد و پس از تجمع اتباع افغان مقابل برخی بانک های تهران و مشهد، بانک مرکزی از اعطای مهلت یک ماهه به دارندگان حساب های فاقد کد شهاب (شناسه هویت الکترونیکی) خبر داد.

«بازتاب»؛ زهره علامی- هفته گذشته پس از مسدود شدن تعدادی از عابر بانک های تجارت، روابط عمومی این بانک در بیانیه ای اعلام کرد که دلیل این موضوع به روزرساني اطلاعات مشتريان (شهاب) بوده و از مهاجران افغان كه كارت بانكی تجارت شان مسدود شده، درخواست کرد که جهت رفع مسدوديت و به روزرساني اطلاعات هويتي شان به شعبه افتتاح كننده حساب مراجعه كنند.

حالا پس از گذشت چند روز، عابر بانک های صادرات مهاجران افغان هم مسدود شده و همین موضوع تجمع اتباع افغان در مقابل برخی شعب بانک صادرات تهران و مشهد را به همراه داشت.

البته این موضوع با واکنش حجت الله صیدی، مدیر عامل بانک صادرات، ختم به خیر شد و او در اظهاراتی اعلام کرد که رییس کل بانک مرکزی با درخواست بانک صادرات برای اعطای مهلت یک ماهه به دارندگان حساب های فاقد کد شهاب موافقت کرده است و دارندگان این حساب یک ماه فرصت دارند تا با تکمیل اطلاعات هویتیشان، از مسدود شدن دوباره کارت های بانکی خود جلوگیری کنند.

علت مسدودیت کارت های بانکی

از اظهارات مسوولان بانک ها طی چند روز گذشته مشخص شده که دلیل مسدودیت کارت‌های بانکی شماری از صاحبان حساب فاقد کد شهاب، بخشنامه بانک مرکزی درباره اجرای قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی بوده است.

اما علت مسدودیت کارت های بانکی هرچه باشد، بانک ها باید صاحبان حساب را از این موضوع آگاه می کردند، گزارش های میدانی حکایت از آن دارد که بسیاری از تجمع کنندگان هشداری درباره مسدودیت کارت هایشان دریافت نکرده اند.

در شرایطی که بسیاری از اتباع افغان درباره اطلاع رسانی نسبت به مسدودیت کارت های بانکی خود طی یک هفته گذشته ابراز بی اطلاعی می کنند، بانک صادرات مدعی شده که مسدودیت کارت های بانکی پس از اطلاع رسانی های مکرر و هشدارهای مداوم خبری و رسانه‌ای بوده است.

به گفته مسئولان بانک صادرات و تجارت، اطلاع‌رسانی درباره مسدودیت کارت های بانکی از یک سال و نیم قبل شروع شده و بانک‌ها به مشتریان خارجی خود هشدار داده بودند که کد اتباع خود را نزد شعب بانکی اعلام کنند و پس از اطلاع‌رسانی در این زمینه، بیش از 80 درصد مشتریان به شعب بانکی مراجعه کرده و کد اتباع خود را اعلام کردند اما کارت بانکی 20 درصد باقی مانده هم غیرفعال شد.

بانکی ها می گویند که چون برخی کارت‌های فاقد هویت، تراکنش‌هایی مشکوک انجام می دادند، پس از چندین بار تمدید، بانک مرکزی بخشنامه‌ای صادر کرد که از تاریخ ۶ بهمن‌ماه کارت‌های فاقد کد شهاب مسدود شود برهمین اساس کارت بانکی برخی مهاجران مسدود شد.

البته مسدودیت کارت های بانکی مهاجران افغان در یکی دو هفته گذشته پیش از این هم رخ داده است، اواخر آذر ماه سالجاری و پس از مسدودیت کارت های بانکی تعدادی از مهاجران افغان، سفارت افغانستان در تهران اعلام کرد که با پیگیری موضوع مسدود شدن عابر بانک‌های مهاجران کشورش، تمامی بانک‌ها موظف هستند برای افغان‌های دارای مدارک معتبر اقامتی، حساب بانکی افتتاح کرده و کارت عابر بانک در اختیارشان قرار دهند.

پیش از آن هم در تیر ماه امسال حساب ۶ هزار نفر از اتباع مهاجر در دو بانک «ملت» و «انصار» مسدود شد و در آن زمان حسن مونسان، رئیس سابق شورای هماهنگی امور بانک‌ها در واکنش به این موضوع گفت که این اتفاق فقط در دو بانک رخ داده و نه در تمامی بانک‌ها.

عدم ابلاغ ضوابط اجرایی، مشکل اصلی

در مهرماه سال ۹۸ و با ابلاغ آیین‌نامه جدید مبارزه با پول‌شویی، انتظار می رفت که محدودیت ارائه خدمات بانکی به مهاجران هم مرتفع شود اما در حالی که قرار بود تا سه ماه پس از آن، ضوابط اجرائی مربوطه ابلاغ شود، با گذشت بیش از یکسال همچنان خبری از این ابلاغیه نیست.

همین موضوع مشکلات متعددی را برای مهاجران افغان ایجاد کرده و نبود قوانین مشخص در این زمینه موجب شده که شبکه بانکی با این موضوع به صورت سلیقه‌ای برخورد کند، مثلا در ماه های گذشته بارها کارت های بانکی اتباع افغان مسدود شد یا چندی پیش برخی بانک‌ها برای برداشت از کارت بانکی مهاجران افغان محدودیت ایجاد کردند.

در این میان پس از فراگیری کد شهاب در شبکه بانکی، یکی از دلایلی که موجب مسدودیت حساب بانکی شده ، وجود نقص در اطلاعات هویتی دارندگان حساب است، برهمین اساس مشتریان بانک ها که اطلاعات هویتی ناقصی داشته باشند، کد شهاب هم نخواهند داشت پس در نتیجه مسدودیت حساب آنان به صورت خودکار اعمال می‌شود.

این موضوع فقط مربوط به اتباع افغان نیست و براساس تازه ترین اظهار نظر شورای هماهنگی بانک ها، انسداد کارت های بانکی فاقد کد شهاب برای اتباع ایرانی هم انجام می شود.
البته که مسدود شدن حساب های فاقد اطلاعات هویتی کاملا منطقی به نظر می رسد اما سوالی که باید مسوولان بانک مرکزی ، بانک صادرات، تجارت و… پاسخ دهند این است که چرا اطلاع رسانی دقیقی در این زمینه انجام نشده است.

بسیاری از تجمع کنندگان در مقابل بانک ها در روز پنج شنبه هفته گذشته، ارسال پیامک یا هشدار درباره مسدودسازی کارت ها را تکذیب می کنند، درواقع به نظر می رسد که اطلاع رسانی بانک ها موفقیت آمیز نبوده و از این پس، پیش از هر گونه اقدامی، باید اطلاع رسانی شود.