لایحه بودجه 1401 در آینه رسانه ها،از انتقاد به عدم شفافیت تا حمایت از حذف ارزترجیحی

روز گذشته (21 آذرماه) رئیس جمهوری لایحه بودجه سال 1401 تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد؛ لایحه ای که بیشتر با انتقاد فعالان و کارشناسان اقتصادی همراه بود تا حمایت آنها.

«بازتاب»؛ شفاف نبودن بندهای لایحه از جمله مشخص نبودن میزان وام ازدواج، عوارض خروج از کشور، ادغام هزینه‌‎ و مخارج بسیاری از دستگاه‌های دولتی با یکدیگر و .. از انتقادات وارده به لایحه بودجه سال آینده بود، اگرچه تمرکز بر دریافت مالیات از دهک های بالای جامعه، حذف ارز ترجیحی و … هم از نکاتی بود که با استقبال کارشناسان مواجه شد.

در این میان برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم در صفحات شخصی خود در توئیتر به برخی بندهای لایحه بودجه سال آینده واکنش نشان دادند، فاطمه قاسم پور، رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی و نماینده تهران نوشت: لایحه بودجه 1401 به مجلس داده شد،نکته قابل تامل، قرار گرفتن بودجه معاونت امور زنان ذیل بودجه نهاد ریاست جمهوری و عدم تخصیص بودجه مجزا به این معاونت است. اقدامات ستاد کوچک معاونت زنان در این شرایط، کم اثر خواهد شد.

یا علی بابایی کارنامی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم ساری در صفحه توییترش نوشت: از نکات مثبت بودجه سال آینده تمرکز بر دریافت مالیات از دهک های بالای جامعه است پرداخت مالیات براساس میزان ثروت علاوه بر گسترش عدالت، جلوی فاصله طبقاتی و فقر مطلق را نیز خواهد گرفت به بیان ساده هرکه بامش بیش برفش بیشتر.

لایحه بودجه زیر ذره بین

یکی از انتقادهایی که به جزییات بودجه سال 1401 وارد شده این است که امکان اجرایی شدن برخی بندهای این لایحه با توجه به شرایط اقتصادی کشور امکان پذیر نیست.

سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سهام در این باره می گوید: تراز عملیاتی در بودجه سال گذشته 460 هزار میلیارد تومان بود، اما در بودجه امسال به 300 هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است یا درآمد حاصل از محل مالیات 77 درصد افزایش یافته و درآمد نفت و فرآورده‌های نفتی 800 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده یعنی به احتمال زیاد دولت فقط قصد کاهش کسری تراز را داشته چرا که تحقق این ارقام سخت است.

او از ابهامات موجود در نرخ بهره مالکانه، نرخ سوخت گاز صنایع، میزان انتشار اوراق و … انتقاد می کند و می گوید: تحمیل هزینه به صنایع و بورس قابل پیش‌بینی بود، اما نگاه خوشبینانه به برخی مسائل در بودجه 1401 سایه ابهامات را همچنان در این بازار سنگین نگه می‌دارد.

انتقاد دیگر به بودجه 1401 درباره نبود شفافیت است، یکی از آنها مربوط به هزینه عوارض خروج از کشور، دیگری مقدار وام ازدواج و بعدی هم مربوط به مشخص نبودن بودجه سازمان هاست.

مهدی پازوکی، اقتصاددان در این باره می گوید: اکنون نمی‌توان بودجه سازمان‌های دولتی را به راحتی با یکدیگر مقاسیه کرد، متاسفانه هزینه‌‎ و مخارج بسیاری از دستگاه‌های دولتی با یکدیگر ادغام شده اند.

این اقتصاددان با انتقاد از عدم شفافیت در ردیف مخارج لایحه بودجه سال آینده اظهار می کند: درحال حاضر به دلیل عدم تحقق شفافیت در ردیف مخارج، مشخص نیست که برخی از سازمان و یا وزارتخانه‌های دولتی بودجه خود در سال آینده را چگونه خرج خواهند کرد، مثلا این سازمان در لایحه سال 1401 تمامی دانشگاه‌های کشور را برای دریافت بودجه جاری با یکدیگر ادغام کرده است.

اما احسان ارکانی، نماینده مجلس شورای اسلامی از نبود جدول در لایحه بودجه، انتقاد می کند و می گوید: بودجه‌ای که تحویل مجلس داده شده فقط خود متن است. این یک نقطه ضعف است چراکه اصل بودجه همان جداول است که مشخص می‌کند هر دستگاه، سازمان و مجموعه‌ای چه قدر بودجه به آن تعلق می‌گیرد.

او همچنین درمورد غیرشفاف و کلی بودن لایحه بودجه، عنوان می کند: اگرچه دولت کاهش ردیف‌های بودجه را به عنوان یک دستاورد مطلوب در بودجه امسال تلقی می‌کنند اما بر عکس این انتقاد وارد است که وقتی ردیف‌ها را کم می‌کنند، حذف نمی‌شود بلکه در ردیف بودجه دستگاه بالاتر از خود، ادغام می‌شود.

ارکانی،اظهار می کند: این اقدام به کمتر شدن شفافیت می‌انجامد، بدان معنا که به جای اینکه بودجه باز و قابلیت پایش بیشتر داشته باشد، این اعداد و ارقام در یکجا متمرکز می‌شوند که شفافیت، نظارت و رصدش دشوارتر می‌شود.

مزیت های لایحه بودجه

علاوه بر انتقادهایی که به عدم شفافیت، کلی بودن لایحه بودجه و عدم اجرایی شدن برخی بندهای آن وارد است، مزیت هایی هم در لایحه بودجه سال آینده وجود دارد، نصیرزاده، کارشناس بورس در این باره می گوید: به نظر می رسد که ارز 4200 تومانی همچنان برای دارو و گندم وجود دارد و حذف آن برای این اقلام به صورت پلکانی خواهد بود، اما به طور کلی عدم پرداخت ارز ترجیحی برای صنایعی مانند روغنی و زراعی تاثیر مثبت خواهد داشت و در مجموع اتفاق بدی نیست.

او ادامه می دهد: موضوع مورد توجه بعدی کاهش درآمدهای دولت از محل انتشار اوراق است که از ۱۳۲ هزار میلیارد تومان به ۸۸ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. چنانچه این موضوع اجرا شود طبیعتا تاثیر مثبتی بر بورس خواهد داشت اما باید توجه داشت که در صورت ادامه تحریم‌ها دولت می‌تواند از محل اصل و فرع ۱۷۷ هزارمیلیارد تومان دیگر هم اوراق منتشر کند، بنابراین این خطر همچنان برای بورس وجود دارد.

اما دیگر مزیت لایحه بودجه سال آینده، افزایش اعتبارات برنامه مقابله با فقر مطلق برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی است، همچنین در بودجه سال 1401 منابع خوبی برای طرح های حمل و نقل ریلی و جاده ای دیده شده تا برهمین اساس تا پایان سال آینده شاهد تحقق اهداف زیر باشیم : افزایش طول خطوط راه آهن از 12190 کیلومتر به 12700کیلومتر،افزایش طول بزرگراهها از 19600به 19800 کیلومتر وافزایش طول شبکه آزاد راهی از 2730 به 2950 کیلومتر.