«فشار حداکثری» ایران؛ آیا گره مذاکرات گشوده می‌شود؟
از یک سو با اعلام آمادگی ایران برای بازگشت به مذاکرات وین در «آینده نزدیک» و از سوی دیگر با توجه به رویکرد تیم جدید سیاست خارجی ایران و اختلافات در خصوص موضوعات اساسی، تحلیل‌گران به ارائه راهکارهایی برای کاهش بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا پرداخته‌اند. یکی از این راهکارها مذاکرات مستقیم در خصوص موضوعات بشردوستانه است.
«بازتاب»؛ آرش صفار- وبسایت تحلیلی «المانیتور» در یادداشتی به قلم «مارک فیتزپاتریک»، مدیر برنامه منع اشاعه هسته‌ای در «موسسه بین‌المللی برای مطالعات استراتژیک»، به بررسی رویکرد ایران به مذاکرات هسته‌ای پرداخته است.
به باور نویسنده، وزیر امور خارجه ایران در بیان مواضع خود در نیویورک خواسته‌های زیاد و پیشنهادات اندکی مطرح کرد که این موضوع برای پیشرفت پرونده برجام چندان امیدوارکننده نیست.
مطابق این یادداشت، تیم سیاست خارجی ایران هیچ نشانه‌ای که گویای تمایل به ادامه مذاکرات در راستای ادوار پیشین گفتگوهای وین باشد، ارائه نکرده است و تأکید امیرعبداللهیان بر اینکه ایالات‌متحده به سادگی می‌تواند به مقطع پیش از خروج از برجام بازگردد، به این معنی است که از نظر ایران ضرورت لغو کلیه تحریم‌ها، موضوع مذاکره نخواهد بود.
همچنین بر اساس یادداشت المانیتور، مخالفت وزیر امور خارجه ایران با «مذاکره به خاطر مذاکره» و تأکید بر اینکه ایران باید اقدامات ملموس آمریکا در بازگشت به تعهدات خود را مشاهده کند، به این معنی است که امیرعبداللهیان شش دور گذشته مذاکرات هسته‌ای را بی‌نتیجه می‌داند.
فیتزپاتریک معتقد است بازگشت ایران به میز مذاکره در هفته‌های آینده محتمل است؛ خواسته‌های ایران لغو تمام تحریم‌ها و حصول اطمینان از عدم تکرار اقدام ترامپ توسط رئیس‌جمهور بعدی آمریکا است.
همچنین وی پیش‌بینی می‌کند که با توجه به تجربه برجام و تجربه امیرعبداللهیان از مذاکرات مستقیم با آمریکا در سال 2007، وزیر امور خارجه ایران مزیتی در مذاکره مستقیم با آمریکا نمی‌بیند و بنابراین مذاکرات غیرمستقیم همچنان ادامه خواهد یافت.
مطابق این یادداشت، هرچند امیرعبداللهیان رئیس‌جمهور پیشین آمریکا را مسئول وضعیت کنونی برجام می‌داند، بر این امر تأکید می‌کند که نقض برجام از سوی آمریکا توسط «باراک اوباما» آغاز شد و «جو بایدن» هم با ادامه تحریم‌ها در همین مسیر گام بر می‌دارد.
نویسنده با تأکید بر شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ و برآورده نشدن حتی یک مورد از خواسته‌های دوازده‌گانه «مایک پمپئو»، به این نکته اشاره می‌کند که ایران با کاهش مداوم فاصله خود با ساخت سلاح هسته‌ای، تولید اورانیوم فلزی، غنی‌سازی 60 درصدی، بهره‌گیری از سانتریفیوژهای پیشرفته و عدم پاسخگویی به سوالات آژانس در خصوص سایت‌ها و فعالیت‌های اعلام نشده، تلاش می‌کند ورژن خود از سیاست فشار حداکثری را پیش ببرد.
یادداشت با اشاره به معطل ماندن اجرای توافقات در خصوص مبادله زندانیان، به این نکته اشاره می‌کند که موضوعات بشردوستانه می‌تواند نقش موثری در گشودن گره موجود در مذاکرات ایفا کند.
ایران با آزاد کردن زندانیان غربی و آمریکا با اقدام متقابل و نیز ارائه معافیت تجهیزات پزشکی از شمول تحریم‌ها می‌توانند در راستای کاهش اختلافات گام بردارند.
فیتزپاتریک معتقد است با توجه به تأکید امیرعبداللهیان بر نقش تحریم‌های آمریکا در بحران بخش بهداشت و سلامت ایران، تسهیل بهره‌گیری تهران از منابع مسدود شده خود توسط آمریکا، حسن نیت واشنگتن را به ایران نشان خواهد داد.
در نهایت یادداشت بر این نکته تأکید می‌کند که هر چند به نظر نمی‌رسد در آینده نزدیک نتیجه مثبتی از مذاکرات وین به دست آید، پیشرفت در مقیاس کوچک‌تر امکان‌پذیر است. اگر ایران مایل به گفت‌وگوی مستقیم با ایالات‌متحده باشد، رفع نگرانی‌ها در مورد تجارت بشردوستانه آسان‌تر خواهد بود. «دیپلماسی به انعطاف‌پذیری در هر دو طرف نیاز دارد».
