تغییر و تحول در رأس هرم مدیریتی موساد/ اقدامات موساد علیه ایران فروکش می کند یا تشدید خواهد شد؟

هفته گذشته نتانیاهو، داوید بارنیا را به عنوان رئیس جدید موساد و جایگزین یوسی کوهن معرفی کرد. از نظر اسرئیل، کوهن کارنامه موفقی به خصوص علیه ایران داشت و بارنیا در مقام معاون او در بسیاری از این موفقیت‌ها شریک است. با این وجود، شرایطی که بارنیا با آن روبه‌رو است، به کلی متفاوت از دوران رئیس سابق موساد است. این تفاوت در چیست و راهبرد موساد در این دوره بر چه مبنایی تنظیم می‌شود؟

«بازتاب»؛ آرش صفار- دوشنبه گذشته، بعد از مدت‌ها رایزنی و بررسی، نهایتا بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل رئیس جدید موساد را به صورت رسمی معرفی کرد.

«داوید بارنیا» که از چندی پیش با نام عنصر «دال» به عنوان جایگزین «یوسی کوهن» برای ریاست موساد معرفی شده بود، پیش از بر عهده گرفتن این پست، با نام مستعار «دِدی» سمت معاون تشکیلات جاسوسی اسرائیل را بر عهده داشت.

بنا به گزارش روزنامه «تایمز اسرائیل» در مراسم معرفی بارنیا، نخست‌وزیر «جلوگیری از دست‌یابی ایران به سلاح هسته‌ای» را مهم‌ترین وظیفه او اعلام کرده است.

در این مراسم یوسی کوهن ضمن آرزوی موفقیت برای معاون خود در پست جدید، گفت «من مطمئن هستم که رئیس جدید موساد کارهای بزرگی انجام خواهد داد و موساد را به موفقیت‌های عملیاتی و دستاوردهای معنادار رهبری می‌کند».

«بنی گانتز»، وزیر دفاع نیز از ادامه همکاری‌های نیروهای نظامی با موساد برای امنیت اسرائیل خبر داد.

در پی این انتصاب، «اورشلیم پست» در یادداشتی به بررسی کارنامه یوسی کوهن در موساد و وضعیت این سازمان در دوره ریاست جدید پرداخته است.

به ادعای این یادداشت، لیست موفقیت‌های کوهن، نشان می‌دهد که بارنیا کار دشواری در مقام جایگزین او دارد.

ترور یکی از مقام‌های مرکز تحقیقات علمی سوریه –مرکزی که مسئول اصلی پروژه‌های سوریه در زمینه سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و میکروبی شناخته می‌شود- در سال 2018 از طریق بمب‌گذاری در اتومبیل او، ترور یک عضو متخصص حماس در زمینه ساخت پهپاد و شناورهای بدون سرنشین در تونس (2016) و ترور یک مهندس عضو همین سازمان که در زمینه ساخت پهپاد و موشک تخصص داشت در مالزی (2018) از جمله اقدامات شاخص موساد در دوره کوهن محسوب می‌شود.

به ادعای نویسنده، نکته حائز اهمیت در ریاست کوهن بر موساد، عدم شناسایی و دستگیری مأموران موساد در این دوره است.
در کنار این اقدامات، کوهن به دلیل «جنگ مداوم خود با ایران»، نقش‌آفرینی در قراردادهای ابراهیم و موفقیت موساد در تهیه تجهیزات پزشکی در روزهای نخست بحران کرونا شهرت دارد.

اورشلیم پست با تکرار ادعای مقام‌های اسرائیل در خصوص سرقت اسناد هسته‌ای ایران در سال 2018، این اقدام را یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های موساد و «سرقت قرن» معرفی کرده است.

یادداشت، دو انفجار سال‌های 2020 و 2021 در سایت نطنز و مداخله موساد در ترور شهید سلیمانی توسط ایالات‌متحده و ترور شهید فخری‌زاده را از دیگر دستاورهای یوسی کوهن دانسته است.

نکته‌ای که نویسنده بر آن تأکید می‌کند این است که تمام این دستاوردهای موساد در دوره‌ای رخ داده که ایالات‌متحده از اقدامات اسرائیل علیه ایران حمایت کامل داشته است؛ این حمایت در دوره بایدن وجود ندارد و حتی دولت او احتمالا به توافق هسته‌ای با ایران باز می‌گردد.

احیای برجام اگرچه نگرانی‌های فوری اسرائیل از ایران را برطرف می‌کند، اما در طولانی مدت این نگرانی‌ها به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش خواهد داد.

پرسش این است که در این بستر، آیا داوید بارنیا چگونه موساد را رهبری خواهد کرد؟

یادداشت تأکید می‌کند که جایگاه بارنیا در موساد، به این معنی است که او از سال 2013 تقریبا در تمام اقدامات این سازمان نقش داشته است.

«یوسی کوپرواسر»، رئیس سابق بخش تحقیقات در واحد اطلاعات ارتش اسرائیل بر این باور است که شرایط کنونی با دوران یوسی کوهن متفاوت است.

به نظر او، اولین دلیل این تفاوت، پیشرفت پیوسته برنامه هسته‌ای ایران و غنی‌سازی 60 درصدی اورانیوم است. از نظر این مقام سابق ارتش اسرائیل، ایران به توانمندی‌هایی رسیده است که «قادر نیستیم آن‌ها را به عقب بگردانیم».

به گفته کوپرواسر، نهادهای اطلاعاتی اسرائیل باید «تلاش‌ها برای یافتن حقیقیت» در خصوص برنامه هسته‌ای ایران را دو برابر کنند؛ او تأکید می‌کند اگر ایران تصمیم به تولید سلاح هسته‌ای بگیرد، حتی لازم نیست توافق را زیر پا بگذارد و می‌تواند در سال 2030 و انقضای برجام این کار را انجام دهد.

از نظر وی، این شرایط ایجاب می‌کند که اسرائیل خود را ملزم به توافق ایران با قدرت‌های بزرگ نبیند و نه فقط با جاسوسی، بلکه با عملیات مخفیانه علیه ایران، جلوی دست‌یابی تهران به سلاح هسته‌ای را بگیرد، ولو اینکه این اقدام سبب خشم آمریکایی‌ها شود.

«آهارون زوی فرکاش»، رئیس سابق اطلاعات نظامی اسرائیل نیز بر این باور است که درگیری گسترده نظامی مشکل تل‌آویو با تهران را حل نمی‌کند؛ بنابراین اسرائیل باید به عملیات مخفیانه علیه ایران «نه در تنها در سوریه بلکه در همه جا» ادامه دهد. همچنین او بر اهمیت حوزه سایبر در اقدام علیه ایران تأکید کرده است.

به باور کوپرواسر، دومین دلیل تفاوت شرایط کنونی با دوران ریاست کوهن بر موساد این است که نهادهای اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل، در برابر اقدامات و سیاست منطقه‌ای ایران تنها و صرفا متکی به خود هستند؛ چرا که غرب پس از توافق هسته‌ای به این موضوع توجهی نخواهد داشت.

بنابراین «بارنیا و اسرائیل باید مطابق منافع دولت یهود عمل کنند، اما بازی کردن در این بستر دشوارتر از حالا خواهد بود».

با توجه به آنچه از اورشلیم پست گفته شد، به نظر می‌رسد نه تغییر در ریاست موساد و نه پایان کار احتمالی کابینه نتانیاهو در اسرائیل، تغییری در رویکرد و حتی شیوه عمل موساد علیه ایران به وجود نخواهد آورد؛ حتی ممکن است الزامات سازمانی و تلاش بارنیا برای نشان دادن تصویر خود به عنوان «یک رئیس قوی»، به تشدید اقامات موساد علیه تهران منجر شود.