تشدید دوباره اختلافات ایران و آژانس با کلیدواژه «تورقوزآباد»/ آیا سازوکاری برای حل و فصل اختلافات وجود دارد؟
هم‌زمان با احتمال توافق سیاسی در وین و در آستانه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اختلافات ایران و این نهاد جدی‌تر شده است. در این میان در داخل ایران استدلال‌هایی مطرح می‌شود که نه تنها نتیجه‌ای برای حل‌وفصل این اختلافات ندارد، بلکه ممکن است شرایط را پیچیده‌تر کند.
«بازتاب»؛ آرش صفار- هم‌زمان با نزدیک شدن مذاکرات وین به مراحل نهایی خود و متهم کردن ایران به اتخاذ مواضعی سخت‌تر از گذشته، به نظر می‌رسد اختلافات تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز، مانعی جدید برای دستیابی به یک توافق ایجاد کرده است.
آژانس مدعی وجود آثاری از اورانیوم در برخی مراکز اعلام‌نشده توسط تهران است؛ یکی از این مراکز تورقوزآباد است که به گفته آژانس آثار مواد رادیواکتیو در آن یافت شده است.
ظاهرا از نظر تهران، اختلافات با آژانس ذیل توافق هسته‌ای احتمالی قرار می‌گیرد و مختومه کردن این پرونده‌ها، بخشی از توافق هسته‌ای است.
این در حالی است که آژانس تأکید دارد که نقش این نهاد مربوط به موضوعات فنی است و توافقات سیاسی نمی‌تواند سبب حل‌وفصل اختلافات با ایران شود؛ موضوعی که مورد حمایت سه کشور اروپایی نیز هست.
سایت تورقوزآباد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در آن، نخستین بار توسط اسرائیل مطرح شد؛ بنیامین نتانیاهو مدعی شد که موساد در یک عملیات موفق شده است مقدار زیادی از اسنادی را که نشان‌دهنده فعالیت‌های هسته‌ای در سایت تورقوزآباد، با هدف ساخت سلاح هسته‌ای است از این سایت خارج کند.
هر چند مقام‌های ایرانی بارها ادعاهای اسرائیل هم در خصوص سایت تورقوزآباد و هم در خصوص عملیات موساد در ایران را رد کرده‌اند، به هر حال موضوع این سایت به یکی از موضوعات مهم برای آژانس تبدیل شده است.
در تلاش‌ها برای حل‌وفصل اختلافات ایران و آژانس، قرار است «رافائل گروسی»، مدیر کل این نهاد در روزهای آتی به تهران سفر و با «محمد اسلامی»، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار کند.
در این شرایط این دیدگاه مطرح شده است که اگر اسرائیل قادر به عملیات پیچیده اطلاعاتی در ایران و خرابکاری‌های گسترده در مرکز هسته‌ای ایران است، قادر به آلوده‌سازی برخی مراکز با آثار فعالیت‌های رادیواکتیو نیز هست. به عبارت دیگر، این دیدگاه بر این نکته تأکید می‌کند که ممکن است آثار مواد شکافت‌پذیر در برخی از مرکز ایران توسط مأموران اسرائیل به جا گذاشته شده باشد.
فارغ از موضوعات فنی، اگر چه به لحاظ منطقی، چنین اقدامی از سوی اسرائیل محتمل است، واقعیت این است که این استدلال دست‌کم در آژانس خریداری ندارد.
از سوی دیگر، چنین استدلالی ممکن است اساس برخورداری ایران از توانایی‌های لازم در حوزه ایمنی هسته‌ای را زیر سوال ببرد؛ چرا که بر اساس این استدلال اسرائیل قادر است اقداماتی را علیه مراکز هسته‌ای ایران انجام دهد که نتایج فاجعه‌بار برای کل منطقه داشته باشد.
به نظر می‌رسد به جای طرح استدلال‌هایی از این دست، باید امیدوار بود که مذاکرات گروسی با مقام‌های ایران بتواند به ایجاد سازوکاری برای حل و فصل اختلافات به جا مانده منجر شود.
