بنزین سوپر؛ گشتم نبود، نگرد نیست
درحالی‌که شمار خودروهای توربوشارژ در ایران به‌سرعت رو به افزایش است، بنزین سوپر، حیاتی‌ترین سوخت برای این پیشرانه‌ها، ماه‌هاست از جایگاه‌ها ناپدید شده؛ سکوت مسئولان و ناک‌زدن موتورهای خودرو، دو سوی یک بحران خاموش است که دیر یا زود، با صدای بلندتری شنیده خواهد شد.
بازتاب– برای چندمین‌بار در ماه های اخیر، بنزین سوپر از جایگاه‌های سوخت ایران ناپدید شده است؛ موضوعی که این‌بار، نه فقط گلایه کاربران فضای مجازی، بلکه کاهش عملکرد خودروهای توربوشارژ را نیز به همراه داشته است.
بیش از دو ماه از ناپدید شدن بنزین سوپر در پمپ‌بنزین‌ها می‌گذرد. کاربران شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه دارندگان خودروهای توربوشارژ و کلاسیک‌های خاص، هر روز سراغ جایگاهی را می‌گیرند که شاید هنوز ردی از بنزین با اکتان بالا در آن پیدا شود. اما پاسخ در همه‌جا یکسان است: «نداریم.»
بازندگان اصلی: خودروهای چینی و توربوهای داخلی
در نبود بنزین سوپر، نخستین قربانیان، خودروهایی با موتور توربوشارژ هستند؛ از محصولات وارداتی تا مدل‌های داخلی مانند چری آریزو ۵ توربو، تیگو ۷ پرو، هایما S7 توربو، دنا، سورن و شاهین. مشکل اصلی این خودروها پدیده‌ای به نام «ناک‌زدن» است؛ حالتی که در آن ترکیب سوخت و هوا زودتر از زمان جرقه‌زنی شمع منفجر می‌شود. نتیجه؟ لرزش موتور، کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت و آسیب تدریجی به پیشرانه.
ناک‌زدن اغلب در زمان رانندگی با دنده نامناسب یا تحت فشار بودن موتور رخ می‌دهد. یکی از عوامل اصلی بروز این پدیده، استفاده از بنزین با اکتان پایین است؛ و در شرایط فعلی، چاره‌ای جز همین بنزین معمولی باقی نمانده.
هشدار کارشناسان: بنزین معمولی، دشمن موتور توربو
به گفته ارسلان سلیمانیان، کارشناس فنی خودرو، تفاوت بین موتورهای تنفس طبیعی و توربوشارژ در نیاز آن‌ها به کیفیت سوخت است. او می‌گوید:
«موتورهای توربو به دلیل فشار بالای احتراق، به سوختی با اکتان بالا نیاز دارند. در نبود بنزین سوپر، راندمان این موتورها به‌طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد و عمر مفید آن‌ها از ۵ تا ۱۰ سال به کمتر از ۳ سال می‌رسد.»
وی تأکید می‌کند که استفاده مستمر از بنزین معمولی در این موتورها، نه تنها موجب افت شتاب و عملکرد می‌شود، بلکه صدمات جبران‌ناپذیری به ساختار موتور وارد می‌کند.
اکتان بوستر؛ درمان یا فریب؟
در نبود بنزین سوپر، بسیاری به استفاده از مکمل‌های اکتان روی آورده‌اند. اما کارشناسان معتقدند که بیشتر اکتان‌های موجود در بازار تقلبی‌اند و نه‌تنها مفید نیستند بلکه گاهی آسیب‌زننده هم هستند.
«اکتان بوستر جایگزین بنزین سوپر نیست؛ فقط موقتا صورت مسئله را پاک می‌کند.» سلیمانیان با بیان این نکته، اضافه می‌کند: «اگر هم قرار بر استفاده از اکتان است، باید با دقت و به‌صورت دوره‌ای انجام شود. در غیر این‌صورت نتیجه‌ای جز آسیب بیشتر به موتور در پی نخواهد داشت.»
یک بحران پنهان در صنعت خودرو
نکته نگران‌کننده آنجاست که بخش بزرگی از خودروهای جدید بازار ایران، مجهز به موتورهای توربو هستند. بنا به آمار وزارت صمت، در سال گذشته حدود ۹۹ هزار دستگاه خودروی چینی در کشور تولید شده که بخش زیادی از آن‌ها نیازمند بنزین سوپر بوده‌اند. اگر آمار خودروهای قبلی را هم لحاظ کنیم، اکنون بیش از نیم میلیون خودروی توربو در کشور وجود دارد که سوخت مناسب برای عملکرد مطلوب آن‌ها در دسترس نیست.
این در حالی است که بر اساس ضوابط استانداردهای آلایندگی (یورو ۶)، خودروسازان موظف به تولید خودروهایی با تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر هستند؛ اما از الزامات تأمین زیرساختی مانند بنزین سوپر خبری نیست.
جمع‌بندی: زنگ خطر برای موتورهای پیشرفته
در شرایطی که تولید یا واردات بنزین سوپر متوقف شده و چاره‌ای جز استفاده از بنزین معمولی باقی نمانده، خودروهای توربوشارژ ایران با خطر جدی مواجه‌اند. از کاهش راندمان گرفته تا خرابی‌های پرهزینه در پیستون‌ها و سوپاپ‌ها، همه اینها حاصل یک «نبود ساده» است: نبود بنزینی که باید باشد.
اگر تأمین این سوخت به روال عادی بازنگردد، نه‌تنها دارندگان این خودروها، بلکه تمام اکوسیستم خودروهای مدرن کشور، در معرض آسیب‌های جدی قرار خواهد گرفت.
هر جای دنیا بجز ایران بود مسئولان بایست پاسخگوی خسارتی که به مردم زدند میبودند….