اولویت های کاری جو بایدن در روزهای آغازین ریاست جمهوری چیست؟ آیا بایدن بدون پیش شرط به برجام بازخواهد گشت؟

تنها چند ساعات دیگر تا آغاز به کار رسمی دولت «جو بایدن» رئیس جمهور جدید آمریکا باقی نمانده است. در روزهای اخیر خبر صدور فرمان‌های اجرایی در مورد برخی موضوعات مهم سیاسی-اجتماعی در آمریکا، در روز نخست دولت بایدن، مطرح شده است و حالا بازار گمانه‌زنی در مورد اینکه این فرمان‌های شامل چه موضوعاتی هستند، داغ شده است.

«بازتاب»؛ آرش صفار– مراسم تحلیف بایدن روز 20 ژانویه برگزار خواهد شد و او رسما کار خود را به عنوان چهل و ششمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آغاز خواهد کرد. این مراسم در شرایطی برگزار خواهد شد که پایتخت آمریکا، نگران از تکرار رویدادی همچون حمله و اشغال ساختمان مجلس نمایندگان، شاهد حضور گسترده نیروهای نظامی، با هدف تضمین نظم و امنیت مراسم است.

با توجه به مشکلات پیش روی آمریکا از یک‌سو و مواضع بایدن در کارزار انتخاباتی، تحلیل‌های مختلفی از اولویت‌های کابینه بایدن ارائه شده است. اکثر این تحلیل‌ها بر این موضوع توافق دارند که برخورد با مشکلات داخلی ناشی از بحران کرونا، بازسازی روابط واشنگتن با پایتخت‌های اروپایی، مناسبات ایالات متحده با روسیه و چین، مسئله برجام و پرونده هسته‌ای ایران و جنگ یمن از جمله اولویت‌های دولت بایدن است.

با این حال به نظر می‌رسد افزون بر بحران کرونا، موضوعات داخلی دیگری نیز وجود دارد که توجه دولت بایدن را دست کم در ماه‌های نخست به خود اختصاص می‌دهد.

به گزارش بی‌بی‌سی، بایدن تصمیم دارد در نخستین روز دوره کاری خود در مقام رئیس‌جمهور، با امضای چندین فرمان اجرایی نسبت به برخی موضوعات مهم سیاست داخلی واکنش نشان دهد؛ موضوعاتی که بعضا از جمله چالش برانگیزترین تصمیمات آمریکا در دوره ترامپ بوده‌اند. فرمان‌های اجرایی، دستورات رئیس‌جمهور به نهادهای فدرال است که نیازی به تأیید کنگره ندارد.

یکی از این موضوعات، لغو قانون ممنوعیت سفر اتباع هفت کشور مسلمان (ایران، عراق، سوریه، لیبی، سومالی، سودان و یمن) است؛ قانونی که از سال 2017 در آمریکا اعمال می‌شود.

بازگشت به توافق اقلیمی پاریس، لغو تصمیم ترامپ برای خروج از سازمان بهداشت جهانی و الزامی شدن استفاده از ماسک در تمامی ساختمان‌های دولتی آمریکا از دیگر فرمان‌هایی است که بایدن قصد دارد در روز آغاز به کار دولت خود صادر کند.

همچنین بنا بر ادعای سی‌ان‌ان توقف بازپرداخت وام‌های دانشجویی در دوره کرونا و توقف اخراج دانشجویان به دلیل عدم بازپرداخت این وام‌ها از دیگر فرمان‌های اجرایی روز نخست فعالیت دولت بایدن خواهد بود؛ طرحی که از جمله برنامه‌های «برنی سندرز» در کارزار انتخاباتی بود.

از دیگر موضوعات چالش برانگیز در دوره ترامپ، ساخت دیوار مرزی با مکزیک بوده است. اگرچه رسانه‌های نزدیک به حزب دموکرات از توقف ساخت دیوار مرزی مکزیک توسط بایدن صحبت کرده‌اند؛ اما معلوم نیست که این موضوع نیز جزو فرمان‌های اجرایی روز نخست دولت بایدن باشد یا نه. هر چند حدود 400 کیلومتر از این دیوار در دوره ترامپ ساخته شده است، با این حال کارشناسان معتقدند توقف این طرح دولت بایدن را قادر خواهد ساخت که حدود 6/2 میلیارد دلار در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کند؛ موضوعی که با توجه به آسیب‌های مالی ناشی از کرونا، وسوسه‌انگیز خواهد بود.

به نظر می‌رسد بخشی از تلاش‌های تیم بایدن در قالب نوعی «ترامپ‌زدایی» قابل تفسیر باشد؛ با این وجود دولت بایدن برای مدیریت بزرگ‌ترین آسیب سیاست‌های ترامپ، یعنی تعمیق گسل‌های اجتماعی با دشواری‌هایی فراتر از فرمان‌های اجرایی روبه‌رو باشد.

به صورت مشخص و در مورد برجام نیز بر اساس گفته هایی که در کارزار انتخاباتی بایدن و مشاوران او دیده شد، به نظر نمی رسد بازگشت سریع و بی قید و شرط بایدن به برجام را شاهد باشیم. احتمالاً دولت جدید آمریکا به بهانه بر هم خوردن چارچوب های زمانی و حقوقی برجام دوباره بحث آغاز مذاکرات را مطرح کنند. حال اینکه می دانیم افزودن بندهای دیگر به مذاکرات خط قرمز جمهوری اسلامی ایران است و همین مسائل اجازه نمی دهد، تفسیر روشن و دقیقی از آینده برجام در دولت جدید به دست بیاوریم.