افزایش نگرانی‌ها در مورد فرجام برجام در دولت جدید؛ آیا تیم رئیسی به توافق بهتری دست می‌یابد؟
در پی توقف مذاکرات وین برای احیای برجام و موکول شدن ادامه گفتگوها به بعد از شروع به کار دولت سید ابراهیم رئیسی، گمنه‌زنی‌ها در خصوص سیاست او و چگونگی ادامه مذاکرات افزایش یافته است. هم‌زمان برخی دیپلمات‌های غربی بر این باورند که حتی اگر همین امروز برچام احیا شود، توافق از حفظ فاصله یک‌ساله ایران با توانایی ساخت سلاح هسته‌ای ناتوان است.
«بازتاب»؛ آرش صفار- ابراهیم رئیسی در جریان کارزار انتخاباتی خود در خصوص توافق هسته‌ای بر سیاست کلی ایران یعنی بازگشت به تعهدات هسته‌ای پس از لغو تحریم آمریکا و راستی‌آزمایی آن تأکید کرده بود.
با این حال به نظر اختلافات باقی مانده میان ایران و طرف‌های برجام، پیچیده‌تر از آن است که تنها با تغییر مذاکره‌کنندگان حل‌وفصل شود.
«وال استریت ژورنال» چند روز قبل در یادداشتی به بررسی آخرین وضعیت پرونده هسته‌ای ایران پرداخته است.
بر این اساس مقام‌های غربی بر این باور هستند که با توجه به پیشرفت تهران در فناوری هسته‌ای، احیای توافق زمان لازم برای دستیابی ایران به مواد شکافت‌پذیر لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را کوتاه می‌کند.
مقام‌های آمریکایی و اروپایی تخمین می‌زنند که ایران اکنون می‌تواند ظرف دو تا سه ماه به اندازه کافی مواد شکافت‌پذیر برای سلاح هسته‌ای تولید کند.
مقام‌های آمریکایی بر این عقیده هستند که بازگشت به برجام، زمان لازم برای تجمیع مواد شکافت‌پذیر لازم برای یک بمب هسته‌ای را به حدود یک سال می‌رساند؛ دقیقا مشابه اتفاقی که در ژانویه سال 2016، یعنی زمان آغاز اجرای برجام اتفاق افتاد.
با این حال، «راب مالی» بر این نکته تأکید کرده است که هنوز توافقی انجام نشده است؛ به این معنی که فاصله دو تا سه ماه تا دستیابی ایران به مواد لازم برای سلاح هسته‌ای در حال کاهش است.
به باور او اگر در کوتاه مدت توافق حاصل نشود و اگر تهران مسیر کنونی را دامه دهد، احیای سودمندی‌های توافق هسته‌ای برای رژیم منع اشاعه هسته‌ای «دشوار خواهد بود، اگر اساسا ممکن باشد».
از سوی دیگر، بنا بر یادداشت وال استریت ژورنال، طرف‌های اروپایی بر این باور هستند که با توجه به پیشرفت‌های ایران از جمله به کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته، حتی اگر همین الان هم توافق هسته‌ای احیا شود، فاصله ایران با دستیابی به مواد لازم برای سلاح هسته‌ای کم‌تر از یک سال است.
این در حالی است بر اساس توافق هسته‌ای 2015، فاصله ایران با کسب توانایی ساخت سلاح هسته‌ای تا سال 2026، یکسال در نظر گرفته شده بود.
با توجه به این موضوع، طرف‌های اروپایی طرحی را ارائه داده‌اند که بر اساس آن ایران باید کلیه سانتریفیوژهایی که بر اساس برجام حق استفاده از آن را ندارد، در انباری جمع‌آوری و آن را تحت نظارت آژانس قرار دهد.
این طرح از ایران می‌خواهد زیرساخت‌های الکترونیک مورد استفاده برای کاربرد سانتریفیوژهای پیشرفته را نیز به طور کامل برچیند. همچنین طرف اروپایی خواهان ممنوعیت تولید سانتریفیوژهای جدید توسط ایران شده است.
ظاهرا طرح طرف اروپایی در پی مخالفت ایران با از بین بردن سانتریفیوژهای پیشرفته خود ارائه شده است.
مطابق یادداشت، دیپلمات‌های غربی در خصوص استراتژی ایران در مذاکرات به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ گروه اول بر این باور است که ایران خواهان بازگشت به سال 2015 است، اما در عین حال از تأخیر در احیای برجام برای پیشرفت‌های فنی بازگشت‌ناپذیر در خصوص اورانیوم فلزی (که می‌تواند در راستای ساخت سلاح هسته‌ای باشد) بهره می‌گیرد.
گروه دیگر بر این عقیده هستند که در تهران هنوز بر سر بازگشت به برجام اختلاف نظر وجود دارد و تهران هنوز تصمیم قطعی به بازگشت به برجام نگرفته است.
در این سوی جهان، «اوراسیا ریویو» هم به بررسی مسیر ادامه مذاکرات در دولت ابراهیم رئیسی پرداخته است.
این وبسایت ضمن اشاره به ادوار گذشته مذاکرات وین و گفتگوهای ایران و آمریکا برای آزادی زندانیان، بر این نکته تأکید کرده است که برخی ناظران معتقد هستند که رویکرد دولت جدید ایران در مذاکرات احتمالا متفاوت و سازش‌ناپذیرتر از دولت فعلی است و ممکن است موانع بیشتری را در مسیر تواقق قرار دهد.
در تهران، گفته می‌شود در حالی که قرار بود روز 26 تیر، حسن روحانی نتیجه مذاکرات را اعلام کند، کمیته تطبیق نتایجی که تا کنون در مذاکرات وین حاصل شده را بررسی کرده و روند کنونی را به نفع ایران ندانسته است.
توقف مذاکرات وین تا تشکیل کابینه جدید، نشان‌دهنده این است که نمایندگان رئیس جمهور منتخب در کمیته تطبیق برجام و مذاکرات وین با قانون مجلس، بر این باور هستند که توانایی دستیابی به توافقی بهتر را دارند.
«لارنس نورمن»، خبرنگار وال استریت ژورنال در حساب توئیتری خود اعلام کرده است که مذاکرات وین از نیمه اوت (هفته آخر مرداد) از سر گرفته خواهد شد؛ با این وجود هشدار داده که نگرانی‌ها در مورد امکان احیای برجام در حال افزایش است.
در این شرایط به نظر می‌رسد تیم سیاست خارجی دولت رئیسی در همان روز آغاز فعالیت خود باید تصمیمات سختی اتخاذ کند.
درست است که نگرانی طرف غربی از تأخیر در احیای توافق و تأثیر آن بر رژیم منع اشاعه هسته‌ای می‌تواند اهرمی در دست ایران محسوب شود؛ اما این اهرم فقط تا جایی به کار می‌آید که از نظر طرف غربی اساسا سودمندی توافق هسته‌ای زیر سوال نرفته باشد.
