استراتژی ترامپ علیه ایران چگونه به نفع چین تمام شده و می شود؟

ولی نصر مشاور سابق اوباما و استاد دانشگاه در آتلانتیک نوشت: دولت ترامپ ایران را به عنوان یک دشمن منطقه ای با جاه طلبی های هسته ای تصور میکند که امنیت اسرائیل و متحدان عربی آمریکا را به خطر انداخته است. این نگرش اشتباه است. ایران در نقطه تقاطع خاورمیانه، آسیای شرقی و غربی و مسیرهای تجاری مهم در سرتاسر قاره آسیا قرار دارد. سیاست دولت ترامپ در قبال ایران عواقب درازمدتی در سرتاسر نقاط دنیا خواهد داشت و به طور ویژه به تقویت جایگاه چین کمک خواهد کرد. در واقع، این استراتژی ترامپ با ضربه زدن به یکی از متحدان مهم آمریکا یعنی هند می تواند به گسترش نفوذ و قدرت پکن در منطقه کمک کند.

در ادامه این مطلب آمده است: در حال حاضر ایران به عنوان یکی از اولویت های اصلی سیاست خارجی برای دولت ترامپ در نظر گرفته می شود. ترامپ در سال 2018 کشورش را از توافق هسته ای ایران خارج کرد و به دنبال وادار کردن تهران برای بازگشت به میز مذاکره و دست یابی به یک توافق بهتر است. البته این امکان وجود دارد که مشاوران آقای ترامپ هدف جاه طلبانه تری داشته باشند که تغییر حکومت ایران است. در حال حاضر واشنگتن تلاش می کند از ابزار کمپین فشار حداکثری برای دست یابی به این هدف خود استفاده کند. اما تهران تاکنون تسلیم این فشارها نشده است. مقامات ایران در ماه های اخیر تنش ها در خلیج فارس را تشدید بخشیدند و تهدید کرده اند که فعالیت هسته ای خود را از سر خواهند گرفت.

اما مقابله با چین نیز یکی از اولویت های دیگر سیاست خارجی ترامپ است. آقای ترامپ در ماه های اخیر جنگ تجاری گسترده ای را علیه پکن به راه انداخته است. اما او برای جلوگیری از تبدیل شدن چین به یک ابرقدرت جهانی نمی تواند صرفا به تعرفه های تجاری قناعت کند و باید جلوی گسترش نفوذ این کشور در آسیا و آفریقا را بگیرد.

اما استراتژی دولت ترامپ در قبال ایران راه را برای چین هموار کرد. پکن همیشه ایران را به عنوان یک فرصت اقتصادی بزرگ برای خود تصور کرده است. به همین خاطر سیاست ترامپ به پکن اجازه داد که نفوذ خود در ایران را گسترش دهد. بعد از خروج شرکت های اروپایی از ایران، چینی ها فرصت خوبی برای پر کردن جای آن ها و سرمایه گذاری در حوزه های انرژی و زیرساختی ایران به دست آوردند. این رابطه مزایای زیادی برای هر دو کشور خواهد داشت و به طور ویژه به تهران اجازه می دهد که اقتصاد خود را تحت فشارهای آمریکا زنده نگه دارد.

علاوه بر این، فشارهای واشنگتن به دولت هند برای قطع روابط اقتصادی با ایران نیز به نفع چین تمام شده است. دولت ترامپ در ماه آوریل اعلام کرد که معافیت هند برای ادامه خرید نفت از ایران را تمدید نخواهد کرد. هند نمی تواند نفت ایران را خریداری کند و باید سرمایه گذاری خود در بندر چابهار ایران در نزدیکی خلیج عمان را رها کند. این بندر به هند اجازه می دهد که با دور زدن پاکستان با افغانستان و آسیای مرکزی تجارت کند.

اما کاهش سطح نفوذ هند در آسیا در تضاد با منافع ملی آمریکا قرار دارد. هند به دلیل جمعیت بزرگ، پتانسیل اقتصادی و تسلط بر آقیانوس هند و مسیرهای آبی تنگه مالاکا تا شاخ آفریقا میتواند جلوی گسترش نفوذ چین در قاره آسیا را بگیرد. هند درست در قلب طرح جاه طلبانه راه ابریشم جدید چین قرار گرفته است. این پروژه که اصطلاحا طرح کمربند و جاده نام دارد بیشتر مناطق آسیا و آفریقا را در قلمرو نفوذ چین قرار خواهد داد.

به این ترتیب، رقابت بین چین و هند در آسیای غربی شروع می شود. هند همیشه نگران گسترش روابط بین چین و پاکستان بوده است. از سوی دیگر، پکن وعده داده است که 60 میلیارد دلار در پروژه های تجاری و زیرساختی در پاکستان سرمایه گذاری کند. از سوی دیگر، چین سرمایه گذاری بزرگی در بندر گوادر پاکستان در دریای عرب انجام داده است. هند نیز به نوبه خود بر روی بندر چابهار ایران سرمایه گذاری کرده است. هند میلیاردها دلار برای توسعه این بندر، مراکز صنعتی اطراف آن و همچنین جاده ها و خطوط راه آهن متصل کننده چابهار به افغانستان و آسیای مرکزی اختصاص داده است.

اما خارج کردن هند از ایران می تواند به گسترش نفوذ چین در منطقه منجر شود. گفتنی است، در صورتی که هند پروژه چابهار را رها کند، بندر گوادر پاکستان به تنها نقطه ممکن برای دسترسی به مسیر تجاری دریای عربی و اقیانوس هند برای افغانستان و آسیای مرکزی تبدیل خواهد شد. پیش بینی می شود که چین با نادیده گرفتن تحریم های آمریکا جای هند در بندر چابهار را پر کند. ظاهرا پکن به دنبال یکپارچه سازی بنادر چابهار و گوادر در پاکستان است. آن ها هم اکنون در حال توسعه یک تاسیسات دریایی در پاکستان برای ایجاد ارتباط بین دو بندر هستند. به این ترتیب، در آینده نزدیک باید شاهد حضور دائمی کشتی های جنگی چین در کنار نفت کش ها و کشتی های باربری این کشور در خلیج عمان و دریای عرب باشیم.

چین در درازمدت بزرگ ترین تهدید در مقابل آمریکا خواهد بود. در این شرایط، واشنگتن باید سیاستش را در قبال ایران در زمینه اهداف استراتژیک بزرگ تر خود تحلیل کند. تضعیف جایگاه چین در آسیا کمکی به پیشبرد منافع آمریکا نخواهد کرد.