احیای نافرجام دریاچه ارومیه؛ میراثی که علی رغم هزینه‌های سنگین رقم خورد

بر اساس گزارش های جدید دریافتی از تراز آب دریاچه ارومیه، ارتفاع آب این دریاچه که قرار بود در دولت های یازدهم و دوازدهم احیاء شود و برای این مهم هزاران میلیارد نیز هزینه شد، اکنون یک متر و 270 سانتی متر است؛ رقمی قابل تأمل که حتی از وضعیت دریاچه در سال 1393 نیز کمتر است.

«بازتاب»؛ آرش خداپرست- از جمله شعارهای اصلی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 که در انتخابات سال 1396 نیز تکرار شد، احیای دریاچه ارومیه بود؛ شعاری معروف و جذاب که برای تحقق آن حتی ستادی مشخص برای احیای این دریاچه نیز به ریاست عیسی کلانتری تشکیل شد و فعالیت خود را به مدت 8 سال آغاز کرد.

اکنون که دولت دوازدهم پایان یافته و فصلی جدید در مدیریت منابع آب و محیط زیست کشور آغاز شده است، بررسی ها حکایت از آن دارد که وضعیت دریاچه ارومیه تقریباً با دوران آغاز دولت یازدهم تفاوت چندانی ندارد!

مستند به آمار و ارقامی که در سایت رسمی احیای دریاچه ارومیه قرار دارد، تراز آب این دریاچه از سطح دریا در روز اول فروردین سال 1393 برابر بود با 1270.70 این رقم اکنون و به صورت مشخص در تاریخ 14 آبان سال جاری 1270.56 بوده است.

میزان آبی که نشان می دهد تقریباً شبیه وضعیت سال 93 و چه بسا بدتر از آن زمان است. جدا از این دو مقطع زمانی همچنین تراز آب دریاچه در فروردین سال 1395 برابر با 1270.64، در فروردین سال 1398 برابر با 1270.96   و در فروردین سال 1399 نیز برابر با 1271.53 بوده است.

وضعیتی که به خوبی نشان می دهد علی رغم 8 سال تمرکز جدی دولت های یازدهم و دوازدهم بر روی موضوع احیای دریاچه ارومیه و صرف هزینه های سنگین، عملاً اتفاق شایسته ای در این حوزه رقم نخورده است!

این موضوع اکنون مورد اعتراض و اعتراف بسیاری از مسئولان اهم از نمایندگان مجلس نیز قرار دارد و در همین رابطه اخیراً جلال محمودزاده- نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی به رسانه ها گفت: دریاچه ارومیه از دولت‌های قبل شروع شده و متاسفانه تاکنون نتیجه مثبتی برای احیای دوباره این دریاچه شاهد نبودیم، هزینه‌های کلانی برای احیای این دریاچه اختصاص داده شده که بیشتر آنها در جای خود مصرف نشده‌اند از طرفی افراد غیر متخصص برای احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته می‌شوند.

محمودزاده افزود: اعتبارات اختصاص داده شده برای زندگی دوباره ارومیه سلیقه‌ای خرج می‌شود و برداشت‌های بی‌رویه از ارومیه به بهانه آب شرب و هزینه کرد آن در بخش‌های صنعت و کشاورزی شرایط این دریاچه را بحرانی کرده است.

نماینده مردم مهاباد همچنین گفته است که پروژه‌های نیمه تمام که غیر از هزینه زیاد آب حاصلی نداشته و بیشتر به این بی آبی دامن زده است. از طرفی هم قرار بود حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه انتقال پیدا کند که ضعف دیپلماسی مانع از عملیاتی شدن این مهم شده است.

محمودزاده همچنین اجحافی که به واسطه سیاست های غلط ستاد احیاء در حق کشاورزان منطقه شد نیز تصریح کرد: برای جبران کم آبی ارومیه مقرر شد که هر ساله ۸ درصد از سهمیه کشاورزی استان‌های آذربایجان غربی و شرقی را کاهش دهند به شرطی که آبیاری مدرن را ایجاد کنند نه تنها شاهد ایجاد تجهیزات آبیاری مدرن در پایین دست سدها نبودیم؛ بلکه سهمیه آب کشاورزی هم کاهش پیدا کرد همین امر منجر به نارضایتی کشاورزان شده است. قبل احیای رودخانه ارومیه هر ساله ۱۴۵ میلیون متر مکعب آب برای کشاورزی اختصاص داده شد که متاسفانه با برنامه ریزی نادرست نه تنها اقدام موثری برای احیای این رودخانه صورت نگرفت بلکه شاهد از بین رفتن کشاورزی در بخشی از مهاباد هم هستیم.

این نماینده مجلس البته تنها منتقد وضعیت کنونی و سیاست های دولت قبل در فرایند احیای دریاچه ارومیه نیست و می دانیم که جمع منتقدان به ویژه اکنون که دیگر مسئولان دولت قبل بر کرسی مدیریت تکیه ندارند، بسیار زیاد شده است.

با این همه و فارغ از اینگونه موضع گیری ها، آنچه مهم تر است و می توان بر اساس آن قضاوت درستی انجام داد، اعداد و ارقامی است که از سطح تراز دریاچه به دست می آید؛ موضوع مهمی گویای عدم تغییر محسوس در وضعیت دریاچه نسبت به 8 سال پیش آن هم علی رغم هزینه های هنگفت و شعارهای پرطمطراق است.