ناگفته هایی از روابط تیره و تار ایران و تاجیکستان

    کد خبر :171572

بسیاری از مواردی که از آن به عنوان عوامل تیره شدن مناسبات ایران و تاجیکستان یاد می‌شود کمی از واقعیت دور است و عامل اصلی آن نیست.

تاجیکستان کشوری محصور در خشکی و واقع در منطقه آسیای مرکزی است که در همسایگی کشور نا امنی مانند افغانستان قرار دارد. این کشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی همواره در بسیاری از موارد به حمایت فدراسیون روسیه نیاز داشته و به گونه‌ای به این کشور وابسته است.

ولی طی 10 سال اخیر از نظر نظامی و امنیتی این وابستگی‌ها کاهش پیدا کرده و تاجیکستان سعی کرده که در زمینه نظامی و امنیتی با چین و آمریکا نیز وارد تعامل شود، برای مثال طی چند سال اخیر چین و آمریکا در زمینه آموزش نیروهای امنیتی و مرزبانی، همچنین ساخت چند مرکز نظامی سهیم بودند.

افزون بر آن، مانورهای نظامی مشترک تاجیکستان با نیروهای آمریکایی و چینی خود بیانگر کاهش نفوذ نظامی روسیه می‌باشد، در صورتی که روسیه طی 10 سال اخیر نه اینکه هیچ سرمایه گذاری در ساختار قدرتی تاجیکستان نداشته بلکه بخش‌های مهمی از آن را به چین و آمریکا واگذار کرده است.

با این حال روسیه همچنان 2 اهرم‌ فشار را در اختیار دارد که مورد اول آن مهاجرین کاری تاجیک در روسیه و مورد دوم نیز پایگاه نظامی روس‌ها در تاجیکستان است. در حال حاضر مسکو در زمینه اقتصاد و فرهنگ دیگر نفوذ چندانی ندارد، امروز تعداد دانشجویان تاجیکی تحصیل‌کرده در غرب، آمریکا و چین از تعداد دانشجویان فارغ‌التحصیل روسیه بیشتر است.

دیگر اینکه کشور چین تسلط زیادی بر اقتصاد تاجیکستان پیدا کرده و طبق آخرین آمار بیش از 100 هزار کارگر چینی در تاجیکستان مشغول کار هستند. علاوه بر آن، قرض‌های خارجی دریافتی تاجیکستان از چین، از مرز 2 میلیارد دلار گذشته که معادل بودجه یک ساله کشور است. چین بیشترین سرمایه گذاری در اقتصاد این کشور را دارد و اهداف پکن تنها به درآمد مالی در تاجیکستان محدود نمی‌شود، بلکه این کشور به واسطه اهمیت ژئوپلیتیک و ترانزیتی تاجیکستان، در صدد است که نفوذ و تسلط خود را هر چه بیشتر افزایش بدهد.

به گزارش افکارنیوز،نکته مهم این است که تاجیکان هیچ علاقه‌ای به حضور چین در کشور خود ندارند و از نفوذ و تسلط چین نگرانند. در این شرایط اگر ایران و روسیه رابطه مناسبی با تاجیکستان نداشته باشند، ایالات متحده آمریکا می‌تواند با جریان‌سازی و راه‌اندازی انقلاب رنگی، نیروی مورد نظرش را بر مسند قدرت بنشاند. در واقع غرب برای راندن چین نیاز به یک ساکاشویلی خواهد داشت که امروزه بیش از 10 هزار تاجیک در آمریکا و 20 هزار نفر دیگر در اروپا، زمینه‌ مناسبی برای ایجاد چنین جریانی محسوب می‌شوند.

واقعیت این است که امروز روسیه حاضر به همکاری با ایران در تاجیکستان نیست، ولی خود روسیه نیز از نظر فرهنگی و اقتصادی پاسخگوی نیازهای دوشنبه نمی‌باشد و البته جذابیتی هم ندارد. آن معدود پیر‌کمونیست‌های به جا مانده هم طی چند سال دیگر‌ میدان را به تکنوکرات‌های غربی و چینی واگذار خواهند کرد.

از نظر دینی هم کشور عربستان سعودی به طور سنتی جایگاهی در تاجیکستان ندارد، این یک واقعیت انکار ناپذیر است. جز چند سلفی، اشخاص دیگر با چنین چارچوب عقیدتی، نفوذی در جامعه تاجیکستان ندارند.

سرمایه‌هایی که تاجیکستان از سعودی‌ها دریافت می‌کند، بیشتر صرف امور دولتی شده و خرج دایره‌های دینی کشور نمی‌شود. امامعلی رحمان‌اف (رئیس جمهوری تاجیکستان) هرگز اجازه نخواهد داد که سعودی‌ها در بین جامعه دین‌داری تاجیک نفوذ پیدا کنند و در همین 2 سال اخیری که روابط سعودی با دوشنبه گسترش پیدا کرده، بیشترین افراد دین دار به جرم سلفیت بازداشت و زندانی شدند و البته سلفی‌گری در تاجیکستان ممنوع است.

این یقین وجود دارد که رحمان‌اف اجازه نخواهد داد سعودی‌ها یا برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، در حوزه دینی تاجیکستان نفوذ پیدا کنند و به شدت امور دینی را تحت نظر دارند.

ایران در زمینه امور مذهبی در تاجیکستان نسبت به سعودی‌ها دستی بالاتر دارد، ایران یک جامعه قوی اهل سنت حنفی دارد که در مدت کوتاه توانست بسیاری از طلاب تاجیک را آموزش بدهد، بنابراین جامعه سنی‌های حنفی ایران ظرفیت گسترده و خوبی در راستای تحقق آرمان‌های اسلامی در منطقه و تاجیکستان است.

موارد بالا برای تاکید بر این موضوع است که دلواپسی‌های به وجود آمده در مورد نفوذ سعودی‌ها و اینکه عربستان سعودی جای ایران در تاجیکستان را گرفته است زیاد واقعی نیستند و سعودی‌ها به هیچ وجه در جایگاهی نیستند که بتوانند رقیب ایران در تاجیکستان باشند.

در واقع رقیب ایران در تاجیکستان چین و غرب است و تهران می‌تواند در میدان دوشنبه به عنوان دومین کشور مؤثر بعد از روسیه باشد.

اختلاف دولت دوشنبه با ایران هم بر سر سرمایه همان شخص بابک زنجانی است نه نهضت اسلامی تاجیکستان. چون اگر قرار بود که دولت تاجیکستان به خاطر نهضت با ایران روابط خود را کاهش دهد، می‌بایست با آلمان و اروپا کاملاً قطع رابطه می‌کرد، چراکه در حال حاضر اروپا میزبان بیش از 5 هزار مهاجر نهضتی و رهبران نهضت اسلامی تاجیکستان است.

اروپایی‌ها نه تنها در کنفرانس‌های مختلف از رهبریت نهضت دعوت می‌کنند، بلکه در سطح رسمی و سیاسی با نهضت روابط دارند، برای نمونه در اواخر ماه سپتامبر هیأتی متشکل از اعضای نهضت سفر 3 روزه‌ای به بروکسل داشتند که در این سفر بیش از 15 دیدار با نمایندگان پارلمان اروپا، دفتر‌ رئیس کیمسیون اروپا، دستگاه سیاست خارجی و همه احزاب اروپایی داشتند و طرف تاجیک کوچکترین اعتراضی هم‌ نکرد.

اینطور که برخی کارشناسان ایران و تاجیکستان می‌گویند، علت این رویکرد دولت دوشنبه نسبت به ایران در 2 مورد نهفته است، اول اینکه دولت تاجیکستان با چنین سیاستی می‌خواهد به برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نشان دهد که در جبهه آنها قرار دارد و متحد آنها است تا آنها را ملزم به حمایت مالی کند و بتواند کسری مالی خود را جبران کند.

دوم اینکه با چنین سیاست سرد و تهمت پراکنی علیه ایران زمینه مذاکرات بر سر پرونده زنجانی را از بین ببرد تا طرف ایرانی مجالی برای مطرح کردن 2 میلیارد دلار سرمایه بر سر قضیه زنجانی را نداشته باشد. این 2 میلیارد دلار اهمیت زیادی دارد، چراکه بودجه یک ساله تاجیکستان تقریباً همین رقم است.

بدین ترتیب بسیاری از مواردی که به عنوان چالش در مناسبات ایران و تاجیکستان مطرح می‌شود، تقریباً خارج از واقعیت است و از آنها تنها می‌توان به عنوان عوامل مؤثر یاد کرد نه عوامل اصلی.

البته دولت ایران هم مواضع واقع‌ بینانه‌ای را در این خصوص اعمال می‌کند و بیشترین هدف تهران تنش زدایی و ارتباط گسترده با تاجیکستان است و در راستای مناسبات بیشتر با دولت دوشنبه تلاش خواهد کرد.

1
نظرات
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد نظرات حاوی الفاظ و ادبیات نامناسب، تهمت و افترا منتشر نخواهد شد
  1. زریر عباسی گفت:

    بسمه تعالی
    پیشنهاد تاسیس کنفدراسیون ایران بزرگ
    زریر عباسی
    اندیشه تاسیس کنفدراسیون ایران نخستین مرتبه توسط ظاهر شاه پادشاه افغانستان طرح شد که متاسفانه از جانب ایران استقبالی نشد . برای مرتبه دوم این اندیشه توسط ژنرال ایوب خان رئیس‌جمهور پاکستان تحت عنوان کنفدراسیون ایران- افغانستان- پاکستان مطرح شد. که متاسفانه باز هم از سوی ایران استقبالی نشد .
    در اینجا بهتر است توضیحی راجع به کنفدراسیون بدهیم بنا به نوشته ویکی پدیا : ” کشورگان یا کنفدراسیون اتحادیه‌ای مرکب از چند ایالت خودمختار یا کشور است که با حفظ حاکمیت خود برای نیل به اهداف مشترک، امور سیاست خارجی و دفاعی را در یکی از ایالت‌ها یا کشورها متمرکز می‌کنند . کنفدراسیون بر خلاف فدراسیون دارای یک قدرت مرکزی نیست که بر شهروندان همه دولت های متحد فرمانروا باشد، دولت های عضو، در سیاست داخلی و خارجی خود آزادند. ایالات متحد آمریکا پیش از آن که به صورت فدراسیون درآید از ۱۷۷۸ تا ۱۷۸۷ کنفدراسیون بود، آلمان از ۱۸۱۵ تا ۱۸۶۶ و هلند از ۱۵۸۰ تا ۱۷۹۵ به صورت کنفدراسیون بودند. کشورهای عضو کنفدراسیون در روابط بین‌المللی به صورت کشورهای جداگانه و با سیاست خود حرکت می‌کنند اما جنگ را میان خود ناروا می‌دانند و آن را جایز نمی‌شمارند “.
    به هر حال در شرایط فعلی که تمام دشمنان داخلی و خارجی تمدن ایرانی همداستان شدند که ایرانی و آریایی را تحقیر کنند و شخصیت ملل آریایی را به بهانه های مختلف خرد و غرور وی را جریحه دار کنند . تاسیس کنفدراسیون ایران با حضور هفت کشور هم فرهنگ و هم دین و هم تاریخ و همسایه یعنی : ایران و پاکستان و افغانستان و تاجیکستان و جمهوری آذربایجان و عراق و بحرین . می تواند پاسخ محکمی به آنان باشد . ( البته همانطور که آوردیم کشورها در کنفدراسیون قانون اساسی خاص خود را دارند و آزادند که سیاست های داخلی و خارجی ویژه خودشان را داشته باشند فقط در اجرای سیاست های بسیار کلی خارجی و دفاعی همنوا هستند ، بنابراین هیچ کدام از کشورهای حاضر در کنفدراسیون در خصوص آزادی عمل طبق اقلیم و فرهنگ و مذهب خاص خود نباید بیم و هراس داشته باشند ) . به هر روی اگر کنفدراسیون ایران بزرگ با حضور این هفت کشور تاسیس شود . علاوه بر اینکه برای همه کشورهای حاضر منفعت مادی و اقتصادی خواهد داشت ( مخصوصا کشورهای کم برخوردارتر می توانند از نفت و گاز سرشار ایران نیز استفاده کنند و یا کشورهای محصور در خشکی آسان تر به آب های آزاد دست یابند ) بر قدرت و منزلت و عظمت آنان خواهد افزود و موجب خواهد شد که دشمنان این کشورها به ویژه دشمنان گذشته ایران ، که آن را تکه تکه و پاره پاره و تحقیر کردند و نیز دشمنان فعلی ایران ، اعم از داخلی و خارجی ، که در سر رویای این دارند که این کشور ریشه دار آریایی را حتی از همینی که هست کوچکتر و حقیرتر کنند جواب دندان شکن خواهند گرفت ( از جمله آنها هوادران نظر برنارد لوییس یهودی انگلیسی است که خواب تجزیه کشورهای خاورمیانه و تشکیل خاورمیانه جدید را می بینند ) اگر کنفدراسیون ایران بزرگ با حضور هفت کشور : ایران ، پاکستان ، افغانستان ، تاجیکستان ، جمهوری آذربایجان ، عراق و بحرین ایجاد شود ، همه جهان خواهد دانست که خاورمیانه جدید چگونه خواهد بود . ان شا الله .

دیدگاهتان را بنویسید