هجوم بیابان زایی به کشـاورزی

بیابان‌زایی تقریبا همه‌جای دنیا یک مشکل بزرگ زیست‌محیطی به شمار می‌رود که بخش‌های مختلف مولد اقتصاد کشورها را تهدید می‌کند اما در ایران این معضل ابعاد وسیع‌تری پیدا کرده و گسترش بیابان‌ها از دیدگاه تمام کارشناسان محیط‌زیست برای اقتصاد کشور و حتی برای زندگی مردم نگران‌کننده است.
به گزارش  بازتاب به نقل از کسب و کار ، سرانه بیابان‌ها در کشور ما از دوبرابر جهانی بیشتر است و اگر این موضوع را با پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی، خشک شدن بسیاری از روان‌آب‌ها و تالاب‌ها و هجوم توده‌های عظیم غبار از کشورهای همسایه در یک قاب ببینیم با تصویری تهدیدآمیز مواجه می‌شویم که می‌تواند حیات را در کشور ما با مخاطره مواجه کند. بیابان‌زایی در میان بخش‌های مولد اقتصاد کشور اثر ملموس خود را بر بخش کشاورزی گذاشته و کاهش سطح زیر کشت در برخی استان‌ها و مهاجرت بهره‌برداران این بخش به شهرها از پیامدهای آن است.
بیابان‌زایی؛ زلزله خاموش قرن
خداکرم جلالی، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در نشست روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی با اشاره به اینکه بیابان‌زایی یکی از پایه‌های اصلی تخریب سرزمین به شمار می‌رود، اظهار داشت: براساس آمارهای کنوانسیون حدود یک‌ششم جمعیت جهان و یک‌سوم خشکی جهان به مساحت 5 میلیارد هکتار در 110 کشور جهان در معرض بیابان‌زایی قرار دارد که این پدیده ناشی از تغییر اقلیم، گرمایش جهان و کمبود آب شیرین است.
وی با اشاره به اینکه بیش از 20 درصد مساحت جهان تحت‌تاثیر بیابان‌زایی قرار دارد، افزود: سرانه بیابان‌زایی در کشور ما 4 هزار و 300 مترمربع و در جهان 2 هزار مترمربع است که بر این اساس وظیفه ما در پرداختن به این موضوع حائز اهمیت است.
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ادامه داد: در سطح 8 میلیون هکتار اقدامات خوبی برای مقابله با بیابان‌زایی انجام شده اما تا رسیدن به نقطه تعادل نیاز داریم که در 7.5 میلیون هکتار دیگر عملیات بیابان‌زایی را در کشور انجام دهیم. این مقام مسئول ادامه داد: در 184 هزار و 580 هکتار عملیات بیابان‌زایی نظیر بذرکاری، مالچ‌پاشی و مدیریت روان‌آب‌ها در کنار پروژه‌های سازمان بین‌الملل صورت گرفته است.
به گفته جلالی، در 1.5 میلیون هکتار از اراضی از طریق پروژه‌های مدیریت سرزمین بیابانی با همکاری سازمان بین‌الملل و مشارکت مردم با رویکرد توانمندسازی مردم یک کار اساسی و زیربنایی انجام‌شده که می‌تواند از پیامد ناشی از بیابان‌زایی جلوگیری کند. ‌
گری لوییس، رئیس دفتر نمایندگی سازمان ملل در ایران نیز با اشاره به آنکه مردم بحث بیابان‌زایی را به عنوان زلزله خاموش قرن یاد می‌کنند، گفت: این زلزله توسط عواملی ناشی از تغییر اقلیم، افزایش جمعیت، برداشت بی‌رویه آب، تغییر کاربری اراضی و فعالیت‌های انسانی نظیر چرای بی‌رویه دام اتفاق افتاده که با اقداماتی باید روند زلزله را معکوس کنیم.
رئیس دفتر نمایندگی سازمان ملل با بیان اینکه شعار امسال کنوانسیون سرزمین ما، خانه ما، آینده ماست، عنوان کرد: با توجه به آنکه ارتباط مشهودی بین مهاجرت و تخریب سرزمین وجود دارد ازاین‌رو باید تمرکز ویژه‌ای روی موضوع خانه ما داشته باشیم تا با سهولت در دستیابی افراد به آب، غذا و انرژی از مهاجرت جمعیت جلوگیری کنیم.
تشدید بیابان‌زایی نتیجه سیاست‌های اشتباه است
یک کارشناس بخش کشاورزی نیز با بیان اینکه هشدارهای بیابان‌زایی طی نیم قرن اخیر در کشور ما نادیده گرفته شده است به «کسب‌وکار» گفت: 80 درصد سرزمین ایران با اقلیم خشک و نیمه‌خشک دست و پنجه نرم می‌کند اما برنامه‌های کشاورزی کشور تاکنون سنخیتی با این اقلیم نداشته است.
سید حمید هاشمی با بیان اینکه بزرگ‌ترین عامل بیابان‌زایی در کشور ما گسترش بی‌رویه سطح زیر کشت محصولات آب‌بر و بی‌توجهی به روش‌های نوین کشاورزی است، افزود: ما در یک مقطع 30 ساله سطح زیر کشت را با شعار خودکفایی و افزایش تولید بالا بردیم و با این کار به منابع آب کشور هجوم بردیم.
متوقف شدن بیابان‌زایی با اجرای درست الگوهای تعادل‌بخشی منابع آب
وی با تاکید بر اینکه تشدید بیابان‌زایی در ایران بیش از آنکه نتیجه تغییرات اقلیمی و گرم شدن زمین باشد نتیجه سیاست‌های اشتباه است، تصریح کرد: نتیجه هجومی که به منابع آب داشتیم اکنون به صورت هجوم بیابان به بخش کشاورزی و حتی به زندگی مردم خود را نشان می‌دهد.
این کارشناس راهکار متوقف شدن بیابان‌زایی را اجرای درست الگوهای تعادل‌بخشی منابع آب دانست و گفت: متاسفانه هنوز هم با وجود تاکیدی که مسئولان بخش کشاورزی بر کاهش سطح زیرکشت در بسیاری از مناطق کشور دارند سیاسی‌کاری‌ها و فشارهایی برای افزایش سطح زیر کشت وجود دارد و بهره‌برداری غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی که بیابان‌زایی را در سال‌های آتی به دنبال خواهد داشت نیز کماکان به همان شدتی که طی 3 دهه اخیر وجود داشته، ادامه دارد.