2 نکته قابل تامل در مورد رایزنی های اخیر شمخانی در امارات

اینکه صرفا رایزنی های ایران و امارات را به مثابه بخشی از طرحواره کلان تنش زدایی ها میان ایران و عربستان در نظر گیریم، چندان درست به نظر نمی رسد. امارات در سال های اخیر نمودهای عینی را از اینکه رویه ها و سیاست های مستقلی را در حوزه سیاست خارجی خود دنبال می کند و لزوما دنبال رویِ سعودی ها نیست از خود نشان داده است. مساله ای که زمینه های مساعدی را برای ایجاد یک توزان هدفمند از سوی ایران در روابط خود با دو کشور مذکور و تامین بهتر منافع ملی ایران ایجاد می کند.

بازتاب –سفر اخیر “علی شمخانی” دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به امارات، تحلیل و تفسیرهای مختلفی را به ویژه از سوی تحلیلگران و جریان های رسانه ای داخلی و بین المللی برانگیخته است. این سفر که با فاصله کمی از سفر اخیر شمخانی به چین و رایزنی های وی با همتای عربستانی اش و حصول توافق میان دو کشور جهت احیای روابط دیپلماتیک شان انجام شد، به زعم بسیاری از ناظران و تحلیلگران، در حقیقت در ادامه روند تنش‌زدایی میان تهران و ریاض است.

در واقع، این سفر به مثابه یک متغیر وابسته در رابطه با تنش زدایی ایران و عربستان در نظر گرفته می شود. با این همه، به نظر می رسد که رایزنی های اخیر علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در امارات، حامل 2 نکته محوری و مهم نیز بوده است.

اولا، اینکه صرفا رایزنی های ایران و امارات را به مثابه بخشی از طرحواره کلان تنش زدایی ها میان ایران و عربستان در نظر گیریم، چندان درست به نظر نمی رسد. امارات و عربستان سعودی دو بازیگر مهم منطقه حاشیه خلیج فارس هستند که در سال های اخیر نشان داده اند علی رغم دارا بودن یپوندهای نزدیک و دوستانه، در بسیاری از حوزه ها نیز سیاست های مستقلی را در دستورکار دارند. در این زمینه به طور خاص می توان به اختلافات میان امارات و عربستان در چهارچوب جنگ یمن و یا مساله سوریه و البته جنگ لیبی اشاره کرد.

مذاکرات تنش زدایی ایران با امارات در واقع قدم گذاشتن در یک مسیر تازه است که توافق اخیر ایران و عربستان، صرفا فضای مساعدی را برای آن ایجاد کرده است. انتظار می رود که منطقه خاورمیانه در پی مذاکرات و توافقات سازنده اخیر طرف های ایرانی و اماراتی، با گشایش ها و فرصت های جدیدی در حوزه تضمین ثبات و آرامش رو به رو شود.

البته که ایران می تواند از وجود برخی اختلافات میان امارات و عربستان در حوزه سیاست خارجی شان نیز استفاده کند و نوعی توزان را میان آن ها به نفع خود نیز برقرار سازد. رویکردی که مثلا دولت مصر اکنون به نحوی عینی اتخاذ کرده و قاهره از حمایت های گسترده امارات از خود جهت تنش زایی های مقطعی علیه عربستان و در اعتراض به کاهش کمک های مالی سعودی ها به خود نهایت استفاده را می برد و منافعش را تامین می کند.

دوما، نباید از نظر دور داشته باشیم که امارات سال ها یکی از مراکز مهم جهت تسهیل روند صادرات و واردات ایران بوده و پول ملی این کشور یعنی درهم نیز به واسطه موقعیت خاص تجاری امارات و توزان نسبتا باثبات آن در ارتباط با دلار، جهت دهی های قابل توجهی را به ارزش ریالیِ ارزهای مهم خارجی در کشورمان داشته است.

از این منظر، اینکه علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان با هیاتی از بانک مرکزی و تیم اقتصادی دولت سیزدهم عازم امارات شده، می تواند پیام های و سیگنال های مثبتی را به بازار ارز کشورمان ارسال کند. البته که در این رابطه باید تا جای ممکن شبکه های مالی و تجاری پایدارتری نیز تعریف شود که بحران های مقطعی در حوزه سیاست خارجی قادر به تضعیف آن ها نباشند.

با توجه به اهمیت بیشتر امارات در حوزه مسائل اقتصادی برای ایران در قیاس با عربستان سعودی، انتظار می رود که به تدریج دیدگاه های غالب سیاسی و امنیتی در روابط دو طرف کمرنگ تر شوند و مسائل اقتصادی و سرمایه گذاری جایِ خود رادر پیوندهای تهران-ابوظبی باز کنند.

در این شرایط، فراهم کردن زمینه های لازم جهت تسهیل روند سرمایه گذاری خارجی امارات در ایران می تواند تغییرات عمقی تر و مثبت تری را در اقتصاد کشورمان ایجاد کند و البته پیوندها میان تهران-ابوظبی را نیز بیش از پیش تحکیم کند و این روابط را از تحرکات خارجی گسترده علیه آن تا حدی بیمه کند.