خريد و فروش نوزادان
مدیر خانه خورشید می‌گوید خرید و فروش نوزادان در بسیاری از نقاط صورت می‌گیرد. لیلا ارشد در شرایطی که در یکی دو سال اخیر رسانه‌ای شدن مواردی از خرید و فروش نوزادان حساسیت‌ها در این زمینه را افزایش داده، سازمان‌های مردم‌نهاد را در ایجاد این حساسیت موفق می‌داند.
خرید و فروش نوزادان به عنوان یک آسیب اجتماعی تلخ باعث شده از طرفی وزارت بهداشت نظارت‌ها را در مورد تولد کودکانی که مادران معتاد دارند، افزایش دهد و از طرف دیگر مجلس طرحی را به تصویب رسانده که براساس آن مجازات ۱۵سال حبس برای این موضوع در نظر گرفته شده است. با وجود این، همچنان مبادرت به این اقدام خلاف قانون به‌ویژه در پاتوق‌های معتادان ادامه دارد.
در ماده3 قانون1381 مجلس آمده است: هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به‌کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان و به جزای نقدی از ۱۰میلیون ریال تا ۲۰میلیون ریال محکوم خواهد شد.
برخی صاحبنظران نسبت به عدم بازدارندگی این قانون از خود واکنش نشان داده‌اند. همچنین اخبار متعدد از کودک‌فروشی موجب شد که نمایندگان مجلس خواهان تشدید مجازات کودک‌فروشی شوند.
در ماه جاری، حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس، با اشاره به تعیین‌تکلیف مجازات آزار و اذیت کودکان گفت: مجرمانی که اقدام به خرید و فروش یا قاچاق اعضای بدن کودک کنند به مجازات حبس 10 تا 15سال محکوم می‌شوند.
معضل خرید و فروش نوزاد مدت‌هاست که انجام می‌شود، اما اولین‌بار توسط فاطمه دانشور، عضو شورای شهر چهارم، مطرح شد و در زمان خود به‌حدی خبرساز شد که مسئولان را از خواب غفلت بیدار کرد.
با وجود این، در بازار سیاه فروش نوزادان، افرادی به این کسب‌وکار مشغولند که باید با اعمال قوانین سختگیرانه مانع از تجارت پردرآمد آنها شد، چراکه برخی مادران معتاد به‌حدی درمانده هستند که با قیمت ناچیز نوزادان خود را به دلالان می‌فروشند و سود اصلی به جیب فرد دیگری می‌رود.
البته در این معضل برخی خانواده‌ها نیز آگاهانه و با نیت قبلی به فرزندآوری روی می‌آورند تا با فروش آن امرارمعاش کنند. از این‌رو حمایت از مادران معتاد و نظارت همه‌جانبه بر سودجویان می‌تواند از آمار خرید و فروش نوزادان بکاهد، چراکه در این بین آینده یک کودک در میان است که ممکن است سرنوشتش در مسیر خرید و فروش به گونه دیگری رقم بخورد. بنابراین مسئولان و سازمان‌های غیردولتی باید با همکاری و مشارکت یکدیگر برای رفع این معضل بکوشند.
هشدار انجمن‌های غیردولتی به مسئولان
روز گذشته مدیر مرکز گذری کاهش آسیب خانه خورشید با بیان اینکه همزمان با رشد آسیب‌های اجتماعی، وظیفه سازمان‌های غیردولتی زنان برای مهار آن سنگین‌تر شده است، گفت: یکی از مسائلی که همواره موجب نگرانی دولت‌ها و حکومت بوده زنانه شدن فقر و اعتیاد است.
لیلا ارشد با اشاره به حساسیت کارشناسان اجتماعی و فعالان حوزه زنان نسبت به این موضوعات افزود: این فعالان خواستار تدوین و تصویب سیاست‌ها و قوانین برای کاهش آسیبها در حوزه زنان شدند، چراکه زنان به دلایل فیزیولوژیک و هویت اجتماعی که در خانواده و جامعه برای آنها تعیین شده، بیش از پیش در معرض خطر هستند.
او با تاکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین چالش‌‌هایی که سازمان‌های مردم‌نهاد با آن مواجهند، ضعف منابع مالی و سختی‌های جلب مشارکت بخش خصوصی است، عنوان کرد: کمک به افرادی که با مشکلات متعدد ناشی از سوءمصرف مواد دست‌وپنجه نرم می‌کنند، پرخرج و پرهزینه است.
عامه مردم نیز تمایل کمتری برای کمک به این بخش دارند و بیشتر خواستار انجام امور خیرخواهانه مانند کمک به ایتام، بیماران لاعلاج و… هستند و در مقابل نسبت به موضوع اعتیاد و کمک به حل عواقب ناشی از سوءمصرف مواد و تن‌فروشی، دافعه دارند و کمتر حاضر هستند به نهادهای مردم‌نهاد در این موارد کمک کنند.
مدیر مرکز گذری کاهش آسیب خانه خورشید، با اشاره به موفقیت‌های سازمان‌های غیردولتی زنان در دولت یازدهم ادامه داد: فعالان این حوزه در طول فعالیت‌های خود به نتایجی رسیدند که شاید برای پزشکان و جامعه علمی کشور یا روانپزشکان نیز غریب بود.
آنها توانستند بحث خرید و فروش کودکان زنان معتاد را مطرح کنند و به نهادهای بالادستی گوشزد کننند که این اتفاق در بسیاری از مناطق شهر در حال رخ دادن است و باید چاره‌ای در این زمینه اندیشیده شود. به همین دلیل مددکاران اجتماعی در بیمارستان‌ها حضور پیدا کردند و با وارد شدن به این قضیه اجازه خرید و فروش فرزندان این زنان را ندادند.
امرار معاش با فروش نوزادان
رئیس انجمن آسیبشناسی ایران درباره خرید و فروش نوزادان در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: معضل خرید و فروش نوزادان به کاهش منزلت انسانی و پایین آمدن میانگین اخلاق در جامعه برمی‌گردد، تا جایی که روابط انسانی در خانواده از دو دهه پیش رو به افول رفت و افت محسوسی پیدا کرد.
کوروش محمدی می‌افزاید: نتیجه این شد که با افزایش طلاق، اعتیاد، خیانت خانوادگی و خرید و فروش نوزادان روبهرو شدیم. او ادامه می‌دهد: البته خرید و فروش نوزاد یک پیوند عجین‌شده با فقر و بیکاری دارد و افراد تحت‌تاثیر مسائل اقتصادی خیلی راحت به این آسیب گرفتار می‌شوند.
محمدی اظهار میکند: وقتی به کلیت ماجرا نگاه می‌کنیم، برخی خانواده‌ها برای امرارمعاش به فروش نوزادان خود می‌پردازند و مرتبا سالی یک نوزاد پرورش می‌دهند. این در حالی است که حتی نوزادان در مواردی پیش‌فروش هم می‌شوند. رئیس انجمن آسیبشناسی ایران می‌گوید: این همان نگاه غیراخلاقی است که در جامعه پدیدار شده است.
از سوی دیگر، قوانین نیز خودبه‌خود به خرید و فروش نوزادان کمک می‌کنند. برای مثال قوانینی در مجلس تصویب می‌شود که به موجب آن ازدواج با فرزند خوانده مجاز شمرده می‌شود. همین قانون بار غیراخلاقی را به جامعه تحمیل میکند. او توضیح می‌دهد: البته اگر به محتوای برخی قوانین خوب نگاه کنیم در تقویت آسیبها گام برمی‌دارند.
محمدی درباره رسانه‌ای شدن خرید و فروش نوزادان می‌افزاید: هر آسیبی در مراحل اولیه به صورت پنهان است و خیلی‌ها متوجه آن نمی‌شوند، مگر اینکه افرادی از آن آسیب متضرر یا منتفع شده باشند. بنابراین وقتی یک آسیب از خطوط قرمز، مرز و میانگین منطقه‌ای و جهانی عبور میکند در چنین شرایطی رسانه‌ها می‌توانند موجب روشن‌سازی موضوع شوند.
محمدی اضافه میکند: سازمان‌های غیردولتی حساسیت را در جامعه برمی‌انگیزانند، اما نمی‌توانند آسیب را کاهش دهند، چراکه آمار معضل خرید و فروش نوزدان نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه رو به افزایش است، حتی با انواع مختلف این معضل نیز روبهرو هستیم.
رئیس انجمن آسیبشناسی ایران خاطرنشان میکند: بنابراین می‌توانیم بگوییم رسانه‌ها و سازمان‌های غیردولتی در شفاف‌سازی و آسیبشناسی معضلات موثر هستند که آن هم در جای خود ستودنی است و کمک میکند در جامعه حساسیت ایجاد شود، ولی در کاهش آن قوانین اصلاح‌شده تاثیرگذار است.
