آیا واردات خودرو این بازار را سامان خواهد داد؟

اثرپذیری بازار خودرو از معادلات کلان حاکم بر اقتصاد ایران، عدم تناسب عرضه و تقاضا در بازار خودرو و تبعات منفی کلی این مساله بر بازار، و در نهایت، نبود حکمرانی درست و منسجم در بازار خودرو، سه دلیل اصلی هستند که توضیح می دهند چرا واردات خودرو به کشورمان، اساسا از این ظرفیت برخوردار نیست که بازار خودرو را سروسامان دهد و قیمت ها در این حوزه را بشکند.

بازتاب– در روزهای اخیر و همزمان با اوج گیری عجیب و غریب قیمت خودرو در ایران، مساله واردات خودرو و رسیدن نخستین محموله در این رابطه به بنادر کشور، تحلیل و تفسیرهای زیادی را با خود به همراه داشته است. در این راستا، برخی ناظران و تحلیلگران بر این نکته تاکید داشتند که این اقدام در نوع خود حرکتی مثبت است و در صورت تداوم می تواند برای بازار خودرو و شکستِ قیمت ها در این حوزه مفید باشد و در نقطه مقابل عده ای دیگر بر این باورند که واراداتِ محدود خودرو و صرفا انجام مانور تبلیغاتی در این رابطه، نمی تواند گرهی از مشکلات بازار خودروی کشور باز کند و ادامه یافتن روند افزایش قیمت ها در این بازار نیز گواهی روشن بر درستی این استدلال است.

 با این همه، اینطور به نظر می رسد که اگر بخواهیم با نگاهی واقع بینانه به مساله واردات خودرو به کشور نگاه کنیم، به 3 دلیل اساسی، گزاره واردات خودرو حداقل در شرایط کنونی، چندان نمی تواند به تنظیم بازار کمک کرده و سامان گرفتن قیمت ها در آن را تسهیل کند.

تاثیر گرفتن بازار خودرو از معادلات کلان اقتصاد ایران

یکی از محرک های اساسی افزایش قمیت خودرو در کشورمان در سال های اخیر، افزایش قیمت دلار بوده است. در واقع، وقوع جهش های ارزی در ایران، بر بازار خودرو که تا حد زیادی به دلیل واردات برخی مواد اولیه و تحیهزات خود وابسته به دلار است، تاثیر می گذارد و افزایش قیمت در این حوزه را نیز تشویق و ترغیب می کند.

از این رو، با توجه به اینکه کلیت اقتصاد ایران به دلار وابسته است و در مورد بازار و صنعت خودرو نیز شاهد استثنا نیستیم، تا زمانی که افزایش قیمت ارز مهار نشود، کنترل قیمت خودرو چندان میسر نیست. در واقع نمی توان این انتظار را داشت که قمیت ارز بالا رود اما با مثلا واردات خودروهای خارجی، قیمت خودرو شکسته شود و بازار خودرو مسیری متفاوت از روند کلی اقتصاد ایران در پیش گیرد و شاهد شکست قیمت ها در این حوزه باشیم.

تداوم یافتن عدم توازن معادله عرضه و تقاضا در بازار خودرو

یکی دیگر از محرک هایی که در نوع خود افزایش قیمت خودرو در کشورمان را تشویق می کند، تداوم عدم توازن عرضه و تقاضا در این بازار است. در واقع اکنون از یک سو، خودروسازان کشورمان به صورت قطره چکانی به بازار، خودرو تزریق می کند که این مساله جوابگوی نیازهای فزاینده کشور نیست و از سوی دیگر، در سمت تقاضا نیز عمده تقاضاها نه لزوما مصرفی بلکه سرمایه ای است و افراد مثلا با انگیزه های مختلف نظیر حفظ ارزش پول خود و یا کسب سودچشمگیر و دلالی وارد این حوزه شده اند.

از این رو، تا زمانی که سیاستگذاری ها در حوزه صنعت خودرو و البته در یک معنا سازوکارهای اقتصادی کلان کشورمان نتوانند روند جاری معادلات در بازار خودرو را تغییر دهند و تناسبی درست و منطقی را میان عرضه و تقاضا ایجاد کنند، افزایش قیمت خودرو امری قابل پیش بینی است و واردات خودرو هم نمی تواند این وضعیت را تغییر دهد.

در واقع، کاهش عرضه خودرو، قیمت آن را بالا می برد و در نقطه مقابل، حجم واردات نیز آنقدر نیست که بتواند سهمی قابل توجه در تامین نیازهای داخلی را پوشش دهد. البته که همانطور که می دانیم بسیاری از خودروهای خارجی وارداتی، به مراتب گران تر از خودروهای ساخت داخل هستند که همین مساله  اثرگذاری جدی آن ها بر کاهش قیمت خودروها در کشورمان را تا حد زیادی تضعیف می کند.

عدم وجود حکمرانی درست و منسجم در بازار خودرو

در نهایت باید گفت عدم وجود حکمرانی دقیق و منسجم در صنعت و بازار خودرو نیز از جمله مولفه هایی است که تا حد زیادی بروز تغییرات ملموس در این حوزه به نفع مصرف کنندگان و شکست قیمت ها را به گزینه ای غیرمحتمل تبدیل کرده است.

در واقع، آنچه درسال های اخیر در بازار خودرو و شرایط حاکم بر این صنعت در کشورمان مشاهده شده، بیش از آنکه نمودهایی از مدیریت دقیق و منطقی بازار باشد، صرفا تحرکاتی هیجانی و مقطعی و از سرِ مواجهه فوری با بحران بوده است و اراده ای جدی جهت مخاطب قرار دادن مشکلات زیربنایی در این حوزه مشاهده نشده است.

در شرایط کنونی نیز انتظار نمی رود که طرح واردات خودرو، تاثیرگذاری چندانی را بر تغییر معادلات حاکم بر این بازار داشته باشد. زیرا اساسا این موضوع به مثابه بخشی از یک برنامه کلان که به دنبال ایجاد تغییرات مثبت در بازار خودرو باشد، خود را نشان نداده است.