آیا پوتین تنها فردی است که می تواند ترامپ را در مورد برجام متقاعد کند؟

در عین حال که حامیان جنگ با ایران از این گله دارند که از کاخ سفید بیرون رانده شده اند، طرفداران توافق هسته ای نیز اطمینان ندارند که بر رئیس جمهور چیره خواهند شد.

به گزارش انتخاب پیش از فرارسیدن مهلت بعدی ارایه گزارش به کنگره درباره تأیید پایبندی ایران به توافق هسته ای در ١٥ اکتبر، نیات دونالد ترامپ، رئیس جمهور [آمریکا]، برای منتقدان و مدافعان این توافق به یک اندازه مبهم است.

ورود یک ماه پیش جان کلی، رئیس کارکنان کاخ سفید و در پی آن، جدایی استیو بنون، مشاور راهبردی ترامپ، سباستین گورکا، معاون گزافه گوی او و چندین مقام جنگ طلب در شورای امنیت ملی همراه با بنون، برخورد رئیس جمهوری با افرادی که طرفدار کناره گیری صریح آمریکا از توافق هسته ای هستند ، کاهش یافته است. کلی، دریا سالار چهار ستاره بازنشسته، تشریفات سختی مقرر کرده است که بر اساس آن هر اطلاعاتی پیش از آن که در اختیار رئیس جمهور قرار گیرد، باید برای برررسی ابتدا در اختیار راب پورتر، مسؤول دفتر ستاد کارکنان کاخ سفید، قرار گیرد. کلی سیاست در باز دفتر رئیس جمهور را نیز متوقف کرده و شمار افرادی را که اجازه ملاقات حضوری با رئیس جمهور دارند، محدود کرده است.

یکی از مقامات ارشد کاخ سفید به «پولیتیکو» گفت هدف کلی در اصل این است که «رئیس جمهور باید گزارش های خوب دریافت کند؛ وی باید اطلاعات مناسب دریافت کند». این مقام مسؤول گفت: «ما باید وی را در موقعیتی قرار دهیم که تصمیمات خوب و درستی بگیرد.»

در واقع، جان بولتون، نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل متحد، این هفته در مقاله ای که در آن به تشریح برنامه اش برای کنار رفتن از توافق هسته ای ایران پرداخته بود، از این که به وی اجازه داده نشده است پیشنهاد خود را به ترامپ ارائه کند، گله کرد.

بولتون در «نشنال ریویو» نوشت: «من اکنون پیشنهاد ایران را به عنوان خدمتی عمومی ارائه می کنم؛ زیرا تغییر کارمندان در کاخ سفید تقدیم این برنامه را به دونالد ترامپ ناممکن کرده است. … اگر چه وی زمانی آن قدر به من لطف داشت که گفت «هر زمان که خواستی بیا و مرا ببین»، اما آن روزها اکنون به سر آمده است.»

به گفته جان بولتون، بنون در اواخر ژوئیه از وی خواسته بود «نقشه راهی» با این محور که ترامپ چگونه می تواند از توافق هسته ای کنار برود، تهیه کنم. بر اساس برنامه بولتون، آمریکا نه فقط باید از توافق کنار برود و تحریم هایی یک جانبه بر ضد ایران تصویب کند؛ بلکه باید بمب های سنگر شکنی در اختیار دشمنان ایران، از جمله اسرائیل، قرار دهد.

متحدان اروپایی واشنگتن نیز با این که بر ادامه پایبندی شدید به تعهدات خود در توافق هسته ای ٢٠١٥ تأکید می کنند، اما درباره عملکرد ترامپ در این زمینه در آینده تردید دارند .

ریچارد نفیو، عضو پیشین تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته ای، به «المانیتور» گفت: «اوضاع بدتر می شود.» بر اساس بحث های او با برخی از طرف ها در دولت آمریکا، ترامپ «همچنان بر این نظر خود اصرار دارد که توافق باید به هم بخورد و ایران در این توافق فریبکاری می کند و ما باید واکنش مناسبی نشان دهیم.»

نفیو که اکنون در «دانشگاه کلمبیا» تدریس می کند، گفت چنین به نظر می رسد که احتمال عدم تأیید پایبندی ایران به توافق هسته ای در ماه اکتبر ٥٠ – ٥٠ باشد. اما حتی اگر ترامپ پایبندی ایران را تأیید کند، این اطمینان که او در آینده به این توافق پایبند بماند، همچنان اندک خواهد بود؛ وی به ایجاد مانع بر سر راه گشایش اقتصادی و سرمایه گذاری بین المللی که ایران احساس می کند، بر اساس توافق باید از آن ها برخوردار شود، ادامه خواهد داد.

فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، این هفته در هشداری آشکار به واشنگتن گفت اتحادیه اروپا با ٢٨ عضو از توافق ایران در برابر تلاش های احتمالی آمریکا برای طرح ادعاهای ساختگی و دارای انگیزه سیاسی مبنی بر این که ایران به این توافق پایبند نیست، دفاع می کند.

موگرینی در سخنرانی روز دوشنبه خود در جمع سفرای اتحادیه اروپا گفت: «بنابراین اکنون که دو سال از توافق هسته ای می گذرد، پایبندی به توافق از سوی «آژانس بین المللی انرژی اتمی» ….. و نه هر یک از کشور ها به تنهایی، تأیید می شود. … و ما باید در ماه های آینده این را بار ها و بار ها در همه جا تکرار کنیم.»

موگرینی در ادامه گفت: «از این که در ابتدای این ماه از زبان آقای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران که برای بار دوم نیز انتخاب شد، شنیدم ادامه اجرای تعهدات این کشور را در توافق هسته ای، تعهد شخصی خود می داند، خوشحال شدم.»

امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، روز سه شنبه به سفرای فرانسه گفت: «گزینه دیگری وجود ندارد. … در شرایطی که ما در آن به سر می بریم، توافق ٢٠١٥ همان چیزی است که امکان ایجاد گفتگویی سازنده و دشوار را با ایران برای ما فراهم می کند.»

ژرار آرود، سفیر فرانسه در واشنگتن، روز سه شنبه در صفحه خود در «توییتر» نوشت: «فرانسه از لغوتوافق هسته ای ایران حمایت نمی کند و با این کار موافقت نخواهد کرد.»

همان طور که رئیس جمهور امانوئل ماکرون امروز گفت: گزینه ای غیر از «برجام» وجود ندارد. فرانسه از لغو توافق ایران حمایت نمی کند و با این کار موافقت نخواهد کرد.

فرانسه همچنین به دولت ترامپ نشان داده است که این کشور بسیار علاقمند است برای شروع مذاکره ای دیگر با ایران که در آن به موضوع برنامه این کشور در زمینه موشک های بالستیک پرداخته شود، تلاش کند؛ احتمالاً مشروط به این که آمریکا از توافق کنونی خارج نشود.

اگنس روماتت اسپاگنه، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه، در نشست امروز به خبرنگاران گفت، ماکرون روز سه شنبه نشان داد که «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) «را می توان با تلاش برای زمان پس از سال ٢٠٢٥ و با تلاش لازم درباره بررسی مساله موشک های بالستیک تکمیل کرد. … چنین تلاشی باید موضوع رایزنی های آینده با شرکای ما باشد.»

کلسی دونپورت از «انجمن کنترل تسلیحاتی»، گفت گزارش بعدی «آژانس بین المللی انرژی اتمی» درباره پایبندی ایران به برجام قرار است روز جمعه در اختیار کشور های عضو هیأت رئیسه آژانس قرار گیرد . جلسه بعدی هیأت رئیسه آژانس قرار است در روز های ١١ تا ١٥ سپتامبر و چند روز پیش از آمدن سران کشور های جهان به نیویورک برای برگزاری نشست افتتاحیه «مجمع عمومی سازمان ملل متحد»، برگزار شود. ترامپ قرار است در ١٩ سپتامبر در این گردهمایی سخنرانی کند.

بر اساس گزارش ها، ایران و روسیه نیز درخواست کرده اند در حاشیه «مجمع عمومی سازمان ملل»، نشستی با حضور وزرای هفت کشور حاضر در مذاکراتی که به توافق هسته ای انجامید، برگزار شود. اگر چنین نشستی برگزار شود، این نخستین دیدار میان رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران خواهد بود. وزارت امور خارجه آمریکا اظهار نظری در این باره که آیا تیلرسون آمادگی حضور در چنین نشستی را که به نظر می رسد هنوز برنامه رسمی برای برگزاری آن اعلام نشده است، دارد یا خیر.

نفیو گفت یکی از رهبران خارجی که به نظر او شاید بتواند بر ترامپ درباره ویژگی های مثبت توافق هسته ای با ایران اثر بگذارد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه است؛ اما عضو اسبق تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته ای از این که پوتین از انگیزه بالایی برای انجام دادن چنین کاری برخوردار باشد، اطمینان ندارد.

نفیو گفت: «تنها پرسشی که باقی می ماند – آیا رهبری بین المللی که ترامپ به دیگاه های او اعتماد کند، در جایگاهی هست که وی را به کار دیگری متقاعد کند؟ تنها نامی که شنیدم … پوتین است .»

سرگی ریباکف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، این هفته گفت روسیه در واقع از دولت آمریکا خواسته است در توافق باقی بماند.

«اسپاتنیک» روز سه شنبه به نقل از ریباکف گفت: «روسیه در حال حاضر برای متقاعد کردن مقامات ارشد آمریکا به ادامه «برنامه جامع اقدام مشترک» تلاش می کند. … ما تلاش های خود را روی متقاعد کردن هم پیمانان خود در دولت آمریکا به این که باید به وظایف خود بر اساس توافق هسته ای با ایران عمل کنند، متمرکز کرده ایم.

در همین حال، انتظار می رود مقاماتی که روی مسائل ایران کار می کنند هرگونه برنامه اجتماعی را لغو کنند و برای عصر ١٥ اکتبر آماده شوند.