کاهش آلودگی هوا در گرو بهبود وضعیت حمل‌ونقل و سوخت
کلانتری گفت: در مورد آلودگی هوا نیز باید بدانیم که با دو نوع آلودگی فیزیکی و شیمیایی هوا مواجه هستیم. آلودگی فیزیکی همان گرد و غبار است. 90 درصد آلودگی شیمیایی نیز ناشی از سیستم حمل‌ونقل و وضعیت سوخت مصرفی در کشور است.
به مناسبت هفته دولت، عیسی کلانتری شنبه شب (چهارم شهریور) در برنامه تیتر امشب شبکه خبر، مهمترین برنامه‌های سازمان محیط زیست در دولت دوازدهم را تشریح کرد .
وی با بیان اینکه کمبود آب و مصرف بی‌رویه آب مهمترین تهدیدات زیست‌محیطی کشور به شمار می‌آیند، گفت: از آن‌جا که وزارت نیرو در کشور ما مسوولیت توزیع منابع آب را بر عهده دارد، محیط زیست کمتر به این موضوع ورود و توجه کرده است. در حالی که باید بحران آب در اولویت محیط زیست کشور قرار گیرد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه آلودگی هوا، فرسایش خاک، از بین رفتن منابع گیاهی و جانوری ژنتیکی کشور، مدیریت پسماندها و… دیگر مسائل مهم محیط زیست کشور هستند، گفت: باید کمبود آب و مصرف بی‌رویه آن در اولویت مدیریت محیط زیست کشور قرار گیرد.
بحران آب مهمترین مساله زیست‌محیطی کشور
به گفته کلانتری، میزان آب‌های تجدیدپذیر کشور به زیر 90 میلیارد متر مکعب رسیده است. این در حالی است که در چهار دهه گذشته میزان آب‌های تجدیدپذیر 132 میلیارد متر مکعب بود. بنابراین حدود 42 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر کشور کاهش یافته است.
وی با تاکید بر اینکه طبق استانداردهای جهانی باید تا 40 درصد آب‌های تجدیدپذیر مصرف شود، گفت: مصرف بیش از 40 درصد آب‌های تجدیدپذیر خطرات زیست‌محیطی به دنبال دارد. در کشور ما بیش از 110 درصد آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود. به عبارت ساده‌تر باید حداکثر 88 میلیارد مترمکعب آب مصرف شود ولی حدود 97 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر در کشور مصرف می‌شود. مصرف آب‌های تجدیدپذیر در استان‌های مختلف متفاوت است. برای مثال در خراسان بالای 130 درصد آب‌های تجدیدپذیر مصرف می‌شود و در حوضه آبریز دریاچه ارومیه میزان آب‌های تجدیدپذیر به 69 درصد می‌رسد.
معاون رئیس‌جمهور تاکید کرد: کمبود منابع آب کشاورزی، پوشش گیاهی، حیات وحش و تمدن کشور ما را تهدید می‌کند. بنابراین بحران آب مهمترین مساله زیست‌محیطی کشور ما است.
کلانتری در پاسخ به این پرسش که چه برنامه‌ای برای مدیریت بحران آب کشور در دولت دوازدهم به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دارد، گفت: سیاست‌های آبی کشور باید دیده‌بانی شود. در این مقطع مردم و وزارت نیرو نمی‌توانند هر کاری که خواستند با منابع آب کشور انجام دهند. در شرایط حاضر به دلیل احداث سدها و عدم رعایت حق‌آبه تالاب‌ها، اکوسیستم‌های آبی کشور خشک شده است. کسی مخالف سدسازی نیست ولی سدسازی‌ها نباید مانع تخصیص حق‌آبه‌ی تالاب‌ها شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به برداشت 52 میلیارد مترمکعبی از آب‌های زیرزمینی کشور، اظهار کرد: 42 میلیارد مترمکعب مصرف آب‌های سطحی در کشور است. بنابراین مصرف منابع آب با توان آبی کشور تطابق ندارد و در حالی که حداکثر 36 میلیارد متر مکعب ظرفیت مصرف آب داریم، 97 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود.
برداشت 15 میلیارد مترمکعب آب غیرمجاز از چاهها و وورد کشور به یک بحران جدید
وی با بیان اینکه 15 میلیارد متر مکعب آب غیرمجاز توسط چاهها برداشت می‌شود، گفت: این وضعیت کشور را با بحران جدیدی روبه‌رو کرده است. نباید فراموش کنیم که عمده منابع آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه به اجرای برنامه‌هایی برای مقابله با گرد و غبار اشاره و اظهار کرد: گرد و غبارها هم منشأ داخلی و هم منشأ خارجی دارند. بر اساس بررسی‌های کارشناسان محیط زیست از 28 مرکز تولید گرد و غبار 4 مرکز در جنوب خوزستان و 24 مرکز در خارج از کشور قرار دارد. لازم به ذکر است که چهار کانون تولید گرد و غبار در داخل ایران چندین برابر کانون‌های خارجی تولید گرد و غبار دارند.
وی افزود: کنترل منشأهای خارجی گرد و غبار از طریق دیپلماسی با کشورهای عراق، سوریه و عربستان دنبال می‌شود. کانون‌های داخلی گرد و غبار در خوزستان و ایلام نیز باید مدیریت شوند. در این میان خشکی دریاچه‌ها و تالاب‌ها نیز وضعیت گرد و غبار را تشدید می‌کند. البته برخی مناطق، کانون‌های گرد و غبار محلی دارند. نباید فراموش کنیم که گرد و غبار یک‌شبه ایجاد نشده که یک‌شبه از بین برود. حل پدیده گرد و غبار نیاز به برنامه‌ریزی دارد.
برای زنده کردن تالاب‌ها باید حق‌آبه آنها را برگردانیم
به گفته کلانتری، عمده گرد و غبارهای کشور با منشأ داخلی و خارجی اراضی‌ای هستند که شخم زده و رها شده‌اند. برای مثال در محله ایزدی‌های عراق اراضی بسیاری بعد از شخم زدن به دلیل نبود منابع آب کاشته نشده و رها شده‌اند که با وزش باد، گرد و غبار به سمت ایران می‌آید. در جنوب ایران نیز علاوه بر خشک شدن تالاب‌ها، اراضی شخم‌زده رها شده‌اند که همین، کانون گرد و غبار ایجاد می‌کند.
وی در ادامه در مورد احیای تالاب‌های خشک‌شده، اظهار کرد: حق‌آبه تالاب‌ها باید بازگردانده شود. در شرایط حاضر حق‌آبه تالاب‌ها به کشاورزی اختصاص داده شده و روشن است که تالاب‌ها با سیلاب‌ها زنده‌اند که سدسازی‌ها مانع ورود سیلاب‌ها به تالاب‌ها شده و باعث خشکی این اکوسیستم شده‌اند. بنابراین برای زنده کردن تالاب‌ها باید حق‌آبه آنها را برگردانیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به عدم رعایت حق‌آبه دریاچه ارومیه طی سال‌های گذشته، اظهار کرد: حق‌آبه دریاچه ارومیه بیش از دو میلیارد مترمکعب است که طی 15 سال گذشته تنها 70 میلیون مترمکعب آن تامین شده است که تالاب بختگان و سایر تالاب‌های کشور نیز از این امر مستثنی نبوده و حق‌آبه آنها با سدسازی گرفته شده است.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه همه این منابع آبی صرف توسعه کشاورزی شده است، گفت: در حال حاضر تالاب هورالعظیم در حال احیاء است و از طریق تفاهم‌هایی که با وزارت نفت شده، مشکل این تالاب حل شده و امیدواریم بقیه دریاچه‌ها و تالاب‌ها نیز در مسیر احیاء قرار گیرند.
محیط زیست قربانی کشاورزی
کلانتری با تاکید بر اینکه یکی از مسائل مهم در ایجاد بحران آب، توسعه بیش از حد کشاورزی است، گفت: محیط زیست در سال‌های گذشته قربانی کشاورزی شده است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در پاسخ به این پرسش که توسعه در کنار محیط زیست چه جایگاهی دارد، گفت: اگر توسعه متوازن و پایدار باشد، با محیط زیست مشکلی نخواهد داشت. صنعت، معدن و کشاورزی زمانی رشد و توسعه خواهند داشت که محیط زیست نیز حفظ شود. توسعه در سدسازی و کشاورزی در سال‌های گذشته به صورت نامتوازن انجام شده است. طبق عرف بین‌المللی حق نداریم بیش از 40 درصد آب‌های تجدیدپذیر کشور را مصرف کنیم. در اسپانیا 25 درصد، در هند 32 درصد و در چین 29 درصد منابع آبی تجدیدپذیر مصرف می‌شود این در حالی است که در کشور ما بالای 100 درصد آب تجدیدپذیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلانتری تاکید کرد: اگر محیط زیست را نداشته باشیم در درازمدت هیچ توسعه‌ای را نخواهیم داشت. در سال‌های گذشته افزایش کشاورزی به بهای از بین رفتن محیط زیست صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه زمانی واحدهای دامی در کشور ما 60 میلیون بود ولی در حال حاضر این عدد به 120 میلیون رسیده است، گفت: فرسایش خاک و فقیر شدن سفره‌های آب زیرزمینی در نتیجه افزایش واحدهای دامی صورت گرفته است.
معاون رئیس‌جمهور اظهار کرد: اگر مساله آب به مشکل بین‌استانی تبدیل شده، به این علت است که آب را به بهای مقدس خودکفایی و به بهای مقدس کاهش وابستگی به خارج از کشور فروخته‌ایم. شرایط کنونی منابع آب نشان می‌دهد که به توسعه پایدار توجهی نشده و تصمیمات انفرادی چنین وضعیتی را ایجاد کرده است که پوشش گیاهی، ذخایر ژنتیکی، خاک و آب کشور در حال نابودی است.
کاهش آلودگی هوا در گرو بهبود وضعیت حمل‌ونقل و سوخت
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه به برنامه‌های سازمان محیط زیست برای کاهش آلودگی اشاره و اظهار کرد: مشکلات محیط‌زیست در دولت یازدهم کمتر شده است. چون آقای روحانی سیاست خود را حفظ محیط زیست قرار داد. در مورد آلودگی هوا نیز باید بدانیم که با دو نوع آلودگی فیزیکی و شیمیایی هوا مواجه هستیم. آلودگی فیزیکی همان گرد و غبار است. 90 درصد آلودگی شیمیایی نیز ناشی از سیستم حمل‌ونقل و وضعیت سوخت مصرفی در کشور است. اگر سوخت یورو 4 واقعی باشد و اگر خودروها به استاندارد واقعی برسند، آلودگی‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
کلانتری تاکید کرد: سازمان محیط زیست باید با دستگاه‌های مرتبط سختگیرانه‌تر عمل کند تا سوخت پاک و خودروی استاندارد تولید شود.
صنایع آلاینده با احکام قضایی تعطیل می‌شوند
وی در مورد استقرار صنایع آلاینده اظهار کرد: صنایع عمدتاً قدیمی هستند و عمر خود را کرده‌اند و با استانداردهای قدیمی ساخته شده‌اند که در آن مقطع محیط زیست جایگاهی در استقرار صنایع نداشت. این وضعیت باید اصلاح شود. همچنین صنایع آلاینده در صورت تداوم آلودگی باید با احکام قضایی تعطیل شوند.
معاون رئیس‌جمهور با بیان اینکه بخشی از آلودگی صنایع به نوع سوخت برمی‌گردد، گفت: خوشبختانه نیروگاه‌ها در 90 درصد ماه‌ها و فصل‌های سال از گازوئیل یورو 4 استفاده می‌کنند و تنها در یکی دو ماه از سال مجبورند از مازوت استفاده کنند. باید در این زمینه بررسی لازم صورت گرفته و این موضوع را به شکلی مدیریت کنیم.
کلانتری با تاکید بر اینکه آقای شریعتمداری وزیر صنعت یک شخص محیط زیستی است، گفت: ایشان قول داده‌اند که قوانین محیط زیست به طور کامل در صنعت کشور رعایت شود.
سازمان محیط زیست یکی از حقیرترین سازمان‌های دولت است
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه سازمان محیط زیست یکی از حقیرترین سازمان‌های دولت است، گفت: این سازمان در حالی که وظایف بسیار سنگینی بر عهده دارد، به لحاظ بودجه و نیرو بسیار فقیر است. در شرایط حاضر بیش از 50 درصد از پست‌های سازمانی محیط زیست به دلیل نبود بودجه خالی گذاشته است. بودجه سازمان محیط زیست کمتر از دو منطقه آزاد کشور است. البته آقای رئیس‌جمهور قول مساعدت در این باره داده‌اند.
دریاچه ارومیه به وضعیت تثبیت رسیده
کلانتری که علاوه بر ریاست سازمان حفاظت محیط زیست، در حال حاضر ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را نیز بر عهده دارد، وضعیت کنونی این دریاچه را تشریح کرد و گفت: دریاچه ارومیه در حال حاضر به وضعیت تثبیت رسیده است. لازم است حق‌آبه دریاچه داده شود. این اقدام شروع شده و ما در آغاز تامین حق‌آبه آن هستیم. در سال زراعی 95 – 96 بارندگی در حوضه دریاچه ارومیه تاکنون نسبت به سال گذشته 38 درصد کاهش داشته است. با وجود کاهش شدید بارندگی به‌دلیل اقدامات احیایی، دریاچه ارومیه به وضعیت تثبیت رسیده و از شرایط وخیم خارج شده است.
وی افزود: برنامه‌ریزی‌های دقیقی با کمک دانشگاه‌های شریف، ارومیه، تبریز، امیرکبیر، تهران، تربیت مدرس و… برای احیای دریاچه ارومیه تدوین شده که در صورت تامین اعتبارات و اجرای برنامه‌ها، دریاچه ارومیه به شرایط احیاء دست می‌یابد.
رئیس سازمان محیط زیست در ادامه در مورد وضعیت بیابان‌زایی و فرسایش خاک در کشور گفت: استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی کشور در اوایل انقلاب باعث از بین رفتن آب، خاک و پوشش گیاهی شد. اتخاذ سیاست‌های غلط و برخورد احساسی در مورد تولید جو و گندم و رسیدن به خودکفایی باعث شد که سالانه دو میلیون هکتار خاک از بین برود. همچنین در نتیجه سیاست‌های غلط آفت‌های مختلف مثل آفت سن، طغیان کرد.
سیاست‌های غلط بعد از انقلاب باعث از بین رفتن منابع آب و خاک کشور شد
معاون رئیس‌جمهور با اشاره به افزایش تولیدات دامی در سال‌های بعد از انقلاب اظهار کرد: افزایش دام کار خاصی نیست اما به دلیل افزایش تولیدات دامی بیش از دو میلیارد تن خاک در سال از بین می‌رود. خاکی که میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا یک سانت از آن ایجاد شود بنابراین سیاست‌های غلط در افزایش تولیدات در دهه 60 و 70 باعث از بین رفتن پوشش گیاهی و ایجاد فرسایش خاک شد. احیای این منابع غیرممکن است.
رئیس سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه بیماری ذغالی در جنگل‌های زاگرس ناشی از تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک و نفوذ کم بارش در خاک است، گفت: در حال حاضر صدها هکتار از جنگل‌های هیرکانی خشک شده که با کوچکترین حریق مساحت بسیاری از آن دچار آتش‌سوزی می‌شود.
کلانتری در ادامه با تاکید بر اینکه مدیریت پسماند شمال کشور یکی از اولویت‌های سازمان محیط زیست در دولت دوازدهم است، گفت: شخص رئیس‌جمهور مدیریت پسماند استان‌های شمالی کشور را به عنوان یک اولویت در این دوره مطرح کرده است که از نظر من با سرمایه‌گذاری می‌توان این مشکل را به راحتی حل کرد. وزارت کشور، سازمان محیط زیست و دولت باید در این زمینه همکاری داشته باشند تا مدیریت پسماند در استان‌های شمالی صورت گیرد.
وی افزود: نباید فراموش کنیم که در هیچ جای دنیا به تولید برق از پسماند به عنوان سود نگاه نمی‌شود بلکه دولت باید در این زمینه سوبسید بدهد. مساله شمال حذف پسماند است نه تولید برق و باید مشکل پسماند شمال را حل کنیم.
مخالفان محصولات تراریخته تنها شعار می‌دهند
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در مورد تولید محصولات دستکاری شده ژنتیکی در کشور تصریح کرد: در 16 میلیون هکتار از اراضی دنیا محصولات تراریخته تولید می‌شود. حدود هفت سال پیش تحقیقات جامعی توسط 70 دانشگاه دنیا با اختصاص 500 میلیون دلار بودجه انجام شد تا در مورد آسیب‌های احتمالی محصولات تراریخته روی انسان تحقیق کنند. در این تحقیقات گسترده هیچ نتیجه‌ای دال بر اینکه محصولات دستکاری شده ژنتیکی به سلامت انسان ضرر می‌رساند، کشف نشد.
کلانتری تاکید کرد: بخش عمده واردات روغن نباتی، ذرت و سویا محصولات تراریخته هستند بنابراین من مخالفتی با تولیدات محصولات تراریخته ندارم و معتقدم مخالفان این محصولات دلیل علمی و منطقی برای مخالفت خود ندارند و تنها شعار می‌دهند. تاکنون هیچ استدلال منطقی از سوی مخالفان محصولات تراریخته در کشور ما مطرح نشده است. مخالفان محصولات تراریخته با اشاره به مباحث مربوط به راکفلر به ارائه دلایل سیاسی اکتفا می‌کند.
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بخش پایانی برنامه تیتر امشب در مورد طرح استراحت جنگل‌ها اظهارنظر کرد و گفت: متاسفانه در دوره‌ای جنگل‌های هیرکانی به طور وحشتناک غارت شد. شاید رها کردن جنگل‌ها به طور کامل صحیح نباشد چون چوب‌های افتاده و درختانی که عمرشان تمام شده باید مدیریت شوند. نمی‌توانیم جنگل‌ها کف‌تراشی کنیم بلکه باید از درختانی که به سن اپتیموم رسیده بهره‌برداری شود. نباید فراموش کنیم که ممنوعیت یک باره بهره‌برداری از جنگل‌ها ممکن است لطماتی به همراه داشته باشد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پایان با تاکید بر اینکه محیط زیست باید وارد فرهنگ عمومی کشور ما شود، گفت: در دولت دوازدهم به بخش اطلاع‌رسانی محیط زیست تاکید بسیار خواهیم داشت. واقعیت آن است که من نمی‌توانم با 2700 محیط‌بان حیات وحش و محیط زیست این کشور را حفظ و حراست کنم اما می‌توانم با 80 میلیون ایرانی محیط زیست این کشور را نجات دهم.
