روز جهانی بهداشت حرفه ای؛ فرصتی برای توجه به سلامت و ایمنی

روز جهانی ایمنی وسلامت شغلی یک فعالیت سالیانه بین المللی برای نهادینه کردن کار سالم و ایمن در سرتاسر جهان است که در 28اوریل هر سال این مراسم برگزار می شود. برگزاری این مراسم یک بخش مهم از استراتژی های جهانی سازمان بین المللی کار برای ارتقای ایمنی وسلامت شغلی در همه محیط های کاری است.

بازتاب- بهداشت حرفه‌ای شاخه‌ای از علم بهداشت است و عبارت از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار است.

پیشینه

روز جهانی بهداشت حرفه‌ای، اولین بار در سال ۲۰۰۳ توسط سازمان بین‌المللی کار (ILO) انتخاب شد. این روز که در ۲۸ آوریل مصادف با 8 اردیبهشت ماه در ایران برگزار می‌شود، یادآور این مسئله است که چگونه اقدامات ما می‌تواند از مرگ ‌و میر، صدمات و بیماری‌های ناشی از کار جلوگیری کند.

شعار روز جهانی بهداشت حرفه ای

هرساله سازمان بین المللی کار (ILO) شعاری را به مناسبت روز جهانی ایمنی و بهداشت کار انتخاب می کند و مراسم آن را در 28 آوریل هر سال برگزار می کند. شعاری که سازمان ILO برای سال 2022 در نظر گرفته است عبارتست از «با همکاری همدیگر، فرهنگ ایمنی و سلامت مثبتی را بسازیم».

کرونا و روز جهانی بهداشت حرفه ای

در اواخر سال ۲۰۱۹، پاتوژن جدیدی در کشور چین شناخته شد که در سال ۲۰۲۰ سبب مرگ و میر تعداد زیادی از افراد گردیده و به یک پاندمی تبدیل شد.

نگرانی از افزایش مداوم مبتلایان به کووید ۱۹در تمام نقاط جهان دولت‌ها، کارفرمایان، کارگران و سازمان‌های مردم نهاد را برآن داشت که برای مبارزه با بیماری همه گیر کووید ۱۹ تلاش کنند . در این بین، محافظت از ایمنی و سلامت کارکنان در محل کار، چالش بزرگی بود که جوامع با آن روبرو بودند.

سازمان بین‌المللی کار، با در نظر گرفتن این چالش بزرگ، تصمیم گرفت تا روز جهانی بهداشت حرفه‌ای ۲۰۲۰ را با محوریت شیوع بیماری‌های عفونی در محل کار و تمرکز بر روی بیماری کووید ۱۹ برگزار کند. به همین دلیل، موضوع انتخاب شده برای این روز، حفظ ایمنی و سلامت شغلی در دوران شیوع کووید ۱۹ و شعار روز جهانی بهداشت حرفه‌ای ۲۰۲۰ «متوقف کردن پاندمی: رعایت اقدامات ایمنی و سلامت شغلی می‌تواند نجات بخش زندگی‌ها باشد.» انتخاب شد. این درحالی است که موضوع روز جهانی بهداشت حرفه‌ای ۲۰۲۰، در ابتدا خشونت و آزار و اذیت در محیط‌های کاری انتخاب شده بود.

بر اساس الگوی ارائه شده توسط سازمان بین المللی کار، کارفرمایان موظف‌ شدند تا شرایط ایمن و سالم محیط کار را برای کارکنان فراهم کنند تا بدین وسیله، شیوع بیماری کووید ۱۹ در سراسر جهان تحت کنترل قرار گیرد.

روز بهداشت حرفه‌ای در ایران

تا قبل از سال ۱۳۶۲ وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت وقت مشترکا بر نیروی کار و محیط کار نظارت و مراقبت داشتند. به منظور جلوگیری از دوباره کاری و ارتقاء کیفیت ارائه خدمات برای حفظ و بالا بردن سلامت شاغلین، درسال۱۳۶۲ مسائل بهداشتی محیط کار و کارگر، از وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شناخته شد و جهت انجام این وظیفه، اداره کل بهداشت حرفه‌ای تشکیل و مسئولیت حفظ و ارتقاء سلامت نیروهای شاغل کشور در مشاغل گوناگون جامعه را عهده دار گردید.

با توجه به تصویب قانون جدید کار توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۹، به حکم ماده ۸۵ قانون کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عهده دار بهداشت و درمان کارگران و وزارت کار و امور اجتماعی مسئول ایمنی کارگران می‌باشد.

برنامه ایمنی و بهداشت حرفه ای

مواردی که باید در برنامه بهداشت حرفه ای و ایمنی مد نظر قرار گیرد شامل مدیریت کارکنان، تجزیه تحلیل وضعیت محیط کار، تجزیه تحلیل و ثبت حوادث، پیش‌گیری و کنترل خطر، مدیریت سلامتی و آموزش است.

الف-مدیریت کارکنان: مدیریت باید یک نظام پیشنهادات برای کاهش خطرات از طریق ایجاد یک برنامه مکتوب، مثل: آموزش کارکنان در پیشگیری از صدمات، ایجاد نماید.

ب-تجزیه تحلیل وضعیت محیط‌ کار: تجزیه تحلیل وضعیت محیط‌ کار برای شناسایی خطرات بالقوه و موجود در محیط کار به منظور اصلاح این مخاطرات انجام می‌شود. ارزیابی وظایف کاری مستلزم یک آزمایش و تعیین میزان تکرار و اهمیت تماس با استرسورها برای تعیین شرایطی که یک کارمند یا کارگر صدمه یا درد دارد، است.
مشاهده، قدم زدن در محیط کار، صحبت کردن با کارکنان، ارزیابی غربالگری، به تعیین مخاطرات و شناسایی وضعیتهای استرس‌زا کمک می‌نماید.

ج-تجزیه تحلیل و ثبت حوادث: ثبت حوادث و بیماری ها باید برای تعیین الگوی صدمات در زمانی ‌که رخ می‌دهد و ما را قادر به پیشگیری از خطر می‌نماید، انجام شود. این موضوع شامل فرمهای OSHA 300, 301 و گزارشات غرامات است.

د-پیشگیری و کنترل خطر: این موضوع شامل عملیات اجرایی اداری و کنترل های فنی است.
کنترل های اداری، تهیه و فراهم نمودن تعداد کافی کارکنان، ارزیابی نیازهای فرد و تععین محدودیت سیاست های مداخله‌ای است.
کنترل های مهندسی، کمک برای ایزوله یا حذف خطرات از حوادث و بیماریها، به طور مثال انتخاب صحیح سیستم، آموزش و استفاده از تدابیر کمکی است.

و-مدیریت سلامتی: یک برنامه مدیریت سلامتی، باید راهبری برنامه پیشگیری از اختلالات در مکانی که این صدمات رخ می‌دهد، را داشته باشد. این برنامه باید در برگیرنده موارد ثبت صحیح حوادث و بیماریها، تشخیص زودرس و درمان صدمات کارکنان، پایش سیستمیک صدمات کارکنان برای تشخیص به موقع و کاهش وظایف یا حذف و تدوین محدودیت های کار در طی دوران بازیافت است.

ه-آموزش: هدف آموزش در محیط کار، کمک به کارکنانی است که جهت کسب رفتار عملی اقدام نمایند. هدف نهایی آموزش، تغییر رفتار است.
یک برنامه آموزشی، طراحی و عملیات اجرایی توسط اشخاص در مکانها برای فراهم نمودن آموزش مداوم و آموزش در خصوص خطرات به مدیران، سرپرستان و کلیه فراهم کنندگان فعالیتها است که شامل کارکنان جدید هم می‌شود.

آموزش باید به روز باشد و در حضور کارکنان محیط کار صورت گیرد و سطح آن متناسب با فهم افراد بوده و در برگیرنده موارد زیر نیز باشد:

– فرصتی جهت پاسخ به سئوالات آموزش گیرندگان را در نظر گیرد.
– جامعیتی از ریسکهای بالقوه، علل و علایم صدمات باشد. قادر به شناسایی استرسورهای فعلی و روشهایی نظیر استفاده از روشهای مهندسی، اداری و عملیات کاری باشد.
– امکان تشخیص علایم و نشانه‌های صدمات را فراهم نماید.
– امکان تطابق فیزیکی کارکنان را داشته باشد.