نشستی بی سابقه در خاورمیانه؛ آیا کنفرانس بغداد تنش‌های منطقه‌ای را کاهش می‌دهد؟
منطقه سبز بغداد شاهد آخرین اقدامات جهت برگزاری کنفرانس بغداد برای همکاری مشارکت است؛ نمایندگان کشورهای دعوت‌شده در حال ورود به بغداد برای شرکت در کنفرانس هستند. اگرچه به لحاظ فراگیری، چنین نشستی در خاورمیانه بی‌سابقه بوده است، اما نباید انتظارات از این کنفرانس را بالا برد.
«بازتاب»؛ آرش صفار- وزیر امور خارجه ایران، «حسین امیرعبداللهیان» برای شرکت در کنفرانس بغداد به این شهر سفر کرده است.
«مصطفی الکاظمی» از حدود یک ماه پیش سران کشورهای منطقه را برای شرکت در «کنفرانس بغداد برای همکاری و مشارکت» دعوت کرده بود.
به جز وزیر امور خارجه ایران، «عبدالله بن حسین»، پادشاه اردن، «مولود چاوش اغلو»، وزیر خارجه ترکیه، «فیصل بن فرحان»، وزیر خارجه سعودی، «تمیم بن حمد»، امیر قطر، «صباح خالد الصباح»، نخست وزیر کویت و «عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر نیز در کنفرانس بغداد شرکت خواهند کرد.
همچنین برخی منابع از احتمال شرکت «محمد بن زاید»، ولیعهد امارات در این کنفرانس خبر داده‌اند.
علاوه بر نمایندگان کشورهای منطقه، «ایمانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه هم در این اجلاس حضور خواهد داشت، همچنین عراق از دبیرکل اتحادیه عرب، دبیر کل سازمان همکاری اسلامی، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس و سفرای کشورهای عضو شورای امنیت و جی 20 برای شرکت در این کنفرانس دعوت کرده است.
عدم دعوت از سوریه سبب انتقاداتی به مسئولان عراقی شده است؛ از جمله حسین امیرعبداللهیان در این خصوص، ضمن استقبال از ابتکار عراق برای گفتگوی کشورهای منطقه اعلام کرد از دیدگاه تهران باید از سوریه نیز برای شرکت در این کنفرانس دعوت می‌شد.
او همچنین تأکید کرد تهران در خصوص موضوعات منطقه از جمله کنفرانس بغداد با دمشق مشورت خواهد کرد.
پیش‌تر، «برهم صالح»، رئیس‌جمهور عراق در واکنش به انتقادات از عدم دعوت از سوریه، این کشور را «حاضر غایب» در کنفرانس بغداد نامید و بر حمایت بغداد از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تأکید کرد.
او همچنین با اشاره به فروپاشی نظم منطقه‌ای در سال‌های گذشته بر ضرورت شکل‌گیری یک منظومه امنیتی جدید بر پایه منافع متقابل تأکید کرد و اظهار امیدواری کرد که کنفرانس بغداد منجر به کاهش تنش‌ها در منطقه و تقویت مسیرهای گفتگو شود.
این در حالی است در زمان دعوت از کشورهای منطقه برای شرکت در این کنفرانس، برخی منابع عراقی تأکید کرده بودند که موضوعات چالش برانگیزی همچون مرزها، گفتگوهای ایران و آمریکا و چارچوب امنیتی منطقه در دستور کار این کنفرانس وجود ندارد.
تا پیش از این خاورمیانه شاهد نشستی در این سطح فراگیر نبوده است؛ از این نظر صرف برگزاری این کنفرانس و شرکت سطح بالای کشورهای منطقه در آن اقدامی مثبت ارزیابی می‌شود و نشان‌دهنده شکل‌گیری درک متقابل بازیگران منطقه‌ای در خصوص ضرورت گفتگو، با هدف کاهش سطح تنش منطقه‌ای است.
با این وجود نباید انتظارات از این کنفرانس را در نه در خصوص موضوعات کلان منطقه‌ای و نه حتی درباره دستاوردهای آن برای عراق بالا برد.
از یک سو فقدان سابقه حل‌وفصل اختلافات مهم منطقه‌ای از طریق مذاکره و گفتگو و از سوی دیگر فروپاشی قطعی نظم منطقه‌ای که به بازیگران انگیزه نادیده انگاشتن منافع سایرین را می‌دهد، بستری است که برای ارزیابی دستاوردهای کنفرانس بغداد نباید نادیده گرفته شود.
در واقع ابتکار عراق را باید تنا به عنوان گام نخست از روندی در نظر گرفت که در صورت موفقیت می‌تواند به ایجاد کانال‌های ثابت گفتگوی منطقه‌ای منجر شود.
در این مرحله شاید بزرگ‌ترین دستاورد این کنفرانس ایجاد امکان دیدارها و گفتگوهای دوجانبه مقام‌های ارشد و رهبران حاضر در بغداد باشد.
برای ایران، در کنار سایر دیدارهای محتمل، مهم‌ترین رویدادی که ممکن است شاهد آن باشیم، گفتگوی امیرعبداللهیان با وزیر خارجه عربستان است که می‌تواند امیدواری نسبت به حصول توافق میان دو کشور را افزایش دهد.
