دو برابر شدن حجم نقدینگی بر اساس آمارهای رسمی؛ ابر تورمی که در پیش داریم، کنترل و مدیریت خواهد شد؟

نگاهی به گزارش های بانک مرکزی حکایت از آن دارد که حجم نقدینگی در خرداد 1400 نسبت به مدت مشابه سال 98 تقریبا دو (1.9) برابر شده و این رشد چشمگیر، زنگ خطر وقوع ابر تورم را به صدا درآورده است.

«بازتاب»؛ زهره علامی- براساس آمارهای رسمی حجم نقدینگی در خرداد سالجاری ، از رقم 3 هزار و 700 هزار میلیارد تومان عبور کرده و این در حالی است که نقدینگی تا انتهای خرداد ماه سال98، برابر با 1 هزار و 979 هزار میلیارد تومان بوده یعنی در این مدت، دوبرابرشده است.

علاوه بر دوبرابر شدن حجم نقدینگی از خرداد 98 تا خرداد 1400 که نشانه هشدار دهنده ای برای اقتصاد کشور محسوب می شود، نرخ رشد نقدیگی هم در سال 99 به 40.6 درصد رسیده که بالاترین نرخ رشد نقدینگی در 43 سال اخیر است.

رشد چشمگیر حجم نقدینگی در دو سال گذشته در شرایطی است که حجم نقدینگی در یک اقتصاد باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد در غیر اینصورت نتیجه‌ای جزو تورم به همراه نخواهد داشت، اما آمارها نشان می دهد که افزایش نقدینگی در ایران منجر به رشد تولید نشده، برای مثال از بهمن سال 98 تا بهمن ماه 99 رشد نقدینگی حدود 40 درصد بوده اما در همین مدت رشد اقتصادی ارقام پایینی را به خود اختصاص است.

هشدارهای مسوولان درباره حجم نقدینگی

اواسط اسفند سال گذشته، رئیس کل بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی درباره رشد نقدینگی در سال 1400هشدار داد، به گفته عبدالناصر همتی یکی از راه های کنترل رشد نقدینگی تشدید کنترل ترازنامه بانک ها است که شاید درتناقض با تکالیف بودجه و همچنین برنامه خروج از رکود باشد.

البته نگرانی نسبت به روند صعودی حجم نقدینگی، محدود به رییس کل بانک مرکزی نشد و اواخر تیرماه سالجاری هم رییس اتاق بازرگانی تهران ضمن اشاره به دو برابر شدن میزان نقدینگی نسبت به دو سال پیش، نسبت به بروز تورم افسارگسیخته در ماه های آینده هشدار داد.

در این میان بررسی رشد نقدینگی در سال های اخیر نشان می دهد که هشدارها نسبت به تداوم این شرایط جدی است، در سال‌های 93 و 94 به ترتیب شاهد 22 و 30 درصد رشد نقدینگی بودیم، این رقم برای سال 95 و 96 به 23.2 درصد و 22.1 درصد رسیده ؛ در سال 97 و 98 هم رشد نقدینگی به ترتیب 23.1 درصد و حدود 25.1 درصد بوده است.

نقدینگی در سال 99 نسبت به سال 98 رشدی معادل37 درصد و افزایشی بیش از 900 هزار میلیارد تومان داشته است و انتظار می رود که در صورت تداوم شرایط کنونی، حجم نقدینگی در پایان سالجاری به حدود 4600 هزار میلیارد تومان برسد.

راهکارهایی برای کاهش حجم نقدینگی

کارشناسان اقتصادی معتقدند که رشد قابل ملاحظه نقدینگی در دو سه سال های اخیر بیش از همه ناشی از تحریم ها و شیوع کرونا بوده است ضمن اینکه عوامل دیگری از جمله اعطای تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی جهت ورود به بازار سرمایه، ثبت سود سپرده‌ها، شناسایی درآمدهای موهومی و … هم موثر بودند.

حالا سوال این است که مهار نقدینگی به عهده چه نهاد و سازمانی است؟ کنترل کننده اصلی نقدینگی در کشور، بانک مرکزی است، درواقع یکی از تکالیف اصلی این نهاد حفاظت از رشد نکردن نقدینگی است.

راه‌های مختلفی برای کنترل نقدینگی وجود دارد، یکی از این راه ها سرمایه‌گذاری در خارج از کشور است، همچنین باید بر چاپ اسکناس و دلارپاشی در بازار ایران نظارت شود چون تزریق پول، نقدینگی و تورم را از کنترل خارج می کند.

تسویه مطالبات غیرجاری بدهکاران بانک‌ها با سپرده‌های آنها در بانک‌های دیگر هم، از مهم‌ترین روش هایی است که موجب وصول مطالبات بانک‌ها در کنار کاهش حجم نقدینگی می شود.

از دیگر راهکارهای پیشنهادی این است که سپرده‌های کلان، کنترل و تراکنش‌های آنها هم به شکل جدی دنبال شود، اعطای مجوز افتتاح سپرده‌های سرمایه‌گذاری دو ساله و بالاتر تسهیل شود، فروش اوراق و دارایی‌های دولتی و سپرده‌گذاری منابع حاصل در بانک‌ها دنبال شود، ضمن اینکه برخی کارشناسان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه و ثبات بخشی به بازار ارز و سکه را هم در کاهش رشد نقدینگی موثر می دانند.