فرار رو به جلو و انتخاباتی نخست وزیر عراق/ آیا واقعاً حکومت عراق در معرض فروپاشی است؟
در عراق، کاهش ارزش دینار با واکنش‌های منفی اجتماعی و مخالفت نمایندگان پارلمان با بودجه پیشنهادی نخست وزیر عراق همراه شده است؛ مصطفی الکاظمی در واکنش به این مخالفت‌ها، نسبت به فروپاشی نظام سیاسی و اجتماعی عراق به واسطه انباشت مشکلات اقتصادی و فساد هشدار داده است. مواضع الکاظمی چه ارتباطی با انتخابات آتی عراق دارد؟
بازتاب؛ آرش صفار– شبکه خبری روسیا الیوم اعلام کرد که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق ضمن مرتبط دانستن بحران سیاسی در این کشور با فساد، نسبت به فروپاشی نظام سیاسی و اجتماعی عراق هشدار داد. این گفته ها در حالی مطرح شد که می دانیم حاکمیت و مردم عراق خود را برای برگزاری انتخابات زود هنگام پارلمانی آماده می کنند.
الکاظمی در جلسه فوق‌العاده کابینه در مورد بودجه پیشنهادی سال 2021 گفت عراق دو راه بیش‌تر ندارد؛ یا باید به سمت اصلاحات برود یا آشوب و فروپاشی بپذیرد. به گفته الکاظمی اصلاحات سیاسی-اقتصادی مستلزم اقدامات شجاعانه و به بازی گرفتن مردم است.
دولت عراق به دلیل کاهش قیمت نفت، محدودیت‌های سهمیه‌ای این کشور در اوپک و بحران کرونا، با کسری بودجه‌ای معادل 22 درصد تولید ناخالص ملی روبه‌رو است. دولت الکاظمی برای تأمین این کسری بودجه، ارزش دینار در برابر دلار را 20 درصد کاهش داده است؛ بر این اساس قیمت هر دلار آمریکا برابر 1450 دینار عراقی در نظر گرفته شده است. این موضوع با واکنش منفی جریان‌های سیاسی روبه‌رو شده است.
عدی شعلان ابو الجون، نماینده پارلمان عراق از فراکسیون پارلمانی بدر، در سخنانی از کاهش حقوق کارمندان و کاهش ارزش دینار، انتقاد کرده است و تهدید کرده است که فراکسیون بدر، به جمع‌آوری امضا برای رد لایحه بودجه اقدام خواهد کرد. همچنین ائتلاف پارلمانی النصر ضمن اعلام مخالفت خود با اقدام دولت در کاهش ارزش دینار، این اقدام را نوعی جنگ علیه فقرا و افراد کم درآمد توصیف کرد.
حزب الدعوه نیز با صدور بیانیه‌ای نسبت به تصمیم دولت برای افزایش قیمت دلار در مقابل دینار عراق واکنش نشان داده و تاکید کرد: تغییر قیمت دلار کشور را به ساحل آرامش نمی‌رساند. در این بیانیه از دولت خواسته شده است تا در خصوص مسائل اقتصادی و مالی مسئولیت‌پذیر باشد و به صورت شفاف با بحران‌هایی که کشور با آن مواجه است تعامل داشته باشد.
این واکنش‌ها با اعتراض ده‌ها تن از شیوخ و بزرگان استان بصره همراه شد. رهبران اجتماعی استان بصره انجام تظاهرات اعتراض خود را نسبت به بالا رفتن بهای دلار و تأثير این موضوع بر زندگی شهروندان طبقه متوسط جامعه عراق نشان دادند.
مصطفی نجفی، پژوهشگر خاورمیانه در تحلیل مواضع اخیر نخست‌وزیر عراق به این نکته اشاره کرد که بحران سیاسی-اقتصادی عراق، موضوع جدیدی نیست و در تمام این سال‌ها وجود داشته است؛ لذا دشوار است که بتوان مواضع اخیر الکاظمی را جدا و بدون ارتباط با انتخابات آتی عراق -که قرار است در ژوئن آینده برگزار شود- در نظر گرفت؛ در این راستا مواضع اخیر نخست‌وزیر نوعی فرار به جلو است.
نجفی معتقد است که سیاست الکاظمی این است که خود را در موضع طلبکار قرار دهد و ضعف‌های خود در مدیریت شرایط عراق را ناشی از فقدان اختیارات کافی و عملکرد گروه‌هایی که او آن‌ها را خودسر می‌نامد، معرفی کند.
به گفته این پژوهشگر منطقه، تفاوت الکاظمی با سایر نخست‌وزیران عراق، برخورداری او از شبکه رسانه‌ای و شناخت بسیار خوب از رسانه‌ها است، به طوری که برخی دیدگاه‌ها نقش شبکه رسانه‌ای وابسته به الکاظمی در اعتراضات سال گذشته را حائز اهمیت می‌دانند.
نجفی بر این باور است که فارغ از واقعی بودن یا نبودن خطر فروپاشی، به هر حال این نخست‌وزیر است که باید در برابر مشکلات پاسخگو باشد؛ لذا قرار گرفتن الکاظمی در جایگاه مدعی، بیش‌تر به موضوع انتخابات آتی عراق مرتبط است.
بر اساس آنچه مورد اشاره قرار گرفت، به نظر می‌رسد در ماه‌ها آتی و منتهی به انتخابات با افزایش تنش‌های سیاسی و اجتماعی در عراق روبه‌رو خواهیم بود، اما اینکه عراق در معرض یک بحران جدی سیاسی و اجتماعی باشد و یا حکومت این کشور در شرف فروپاشی باشد، موضوعی است که به نظر نمی رسد صحیح باشد.
