پهلوان ایرانی به روایت انیمیشن ایرانی

سید رضا صائمی – همواره به این فکر می کردم که جای انیمیشن های داستانی یا سریال های انیمیشن در شبکه آی فیلم خالیست. حالا علاوه بر کانال فارسی که انیمیشن «جوانمردان» را روی آنتن برد، آی فیلم2  هم مدتی است که سریال انیمیشن «پهلوانان» را که یکی از موفق ترین نمونه های ایرانی است به روی آنتن برده است.

پیش از اینکه به این انیمیشن نگاهی بیندازیم باید به این نکته اشاره کرد که ما برای توسعه صنعت پویانمایی و توجه مخاطب به آن نیازمند تولید و نمایش این آثار درشبکه های تلویزیونی هستیم. چه بسا در اینجا نمایش مقدم بر تولید باشد. به این معنا که تماشای آثار پویانمایی می تواند تماشاگر ایرانی را با ظرفیت و ظرافت این هنر آشنا کند و به تقاضای تولید بیشتر منجر شود.

هنوز تصویر کلیشه ای و غلطی درباره انیمیشن و انواع آن در کشور ما وجود دارد و اغلب آن را مترداف همان کارتون می دانند که مناسب مخاطب کودک است. نمونه ای مثل انیمیشن پهلوانان به کارگردانی سیاوش زرین آبادی و تهیه کننده ای پیشکسوت در این حوزه یعنی علیرضا گلپایگانی که در مرکز پویانمایی صبا تولید شده نشان می دهد که چه توانمندی خوبی در هنرمندان ایرانی برای تولید انیمیشن های بلند وجود دارد و چه پتانسیل و قابلیت بالایی برای طرح و بیان بسیاری از سوژه های جذاب به ویژه در معرفی مفاخر یا تاریخ و ادبیات کهن ایران که می تواند در زمینه فرهنگ سازی نیز اثربخش باشد. چنانکه مجموعه شکرستان با رجوع به ادبیات غنی فارسی توانست در بین مردم جا باز کند و در ذهن و دل آنها بنشیند.

«پهلوانان» چنانکه از نامش هم پیداست قصه ای قهرمان محور دارد و برخی الگوها و ارزش های اخلاقی در سنت ایرانی را بازنمایی و صورت بندی می کند. این انیمیشن به دل تاریخ می زند تا برای امروز مفاهیم و پیام های کاربردی را استخراج کرده و در منظر نگاه مخاطب قرار دهد. شخصیت محوری داستان و قهرمان داستان البته نامی آشناست. محمود قتالی خوارزمی یا همان پوریای ولی که شاید خیلی ها به ویژه نسل جدید اسمش را شنیده باشند؛ اما از مرام و رسمش بی اطلاع باشند.

«پهلوانان» با رجوع به شخصیت این چهره تاریخی در قرن هشتم هجری و از دیار خراسان تلاش کرده در بستر درامی جذاب به روایت زندگی و شخصیت او بپردازد. پوریای ولی آهنگر است و زورخانه ای را در شهر اداره می کند. او در عین ورزشکار بودن، شاعر و عارف هم هست و شخصیتی چند بعدی دارد. اما آنچه او را به شخصیتی برجسته بدل کرده نه صرفا فنون کشتی گیری، بلکه اخلاق جوانمردانه است که او را از یک قهرمان به پهلوان بدل می کند. همین ویژگی می تواند به مثابه یک مولفه ایرانی در درام مورد توجه قرار گیرد که در ادبیات و فرهنگ ایرانی، پهلوانی مقدم بر قهرمانی است و پهلوانی نه در شمایل ستبر ظاهری که در سیرت پاک اخلاقی و مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم و جور معنا می شود. چنانکه در این قصه می بینیم که چطور پوریای ولی آداب اخلاق و جوانمردی را به شاگردانش می آموزد.

در میان این شاگردان سه جوان یعنی یاور آهنگر، صفی نمد مال و مفرد سلمانی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و پوریا با کمک آنها به مبارزه علیه ظلم و بیدادگری حاکمان و داروغه زورگوی شهر می‌پردازد.

این مجموعه سرشار از موقعیت ها و قصه های حکیمانه و اخلاقی است که سویه های عارفانه و حماسی را می توان در آنها مورد خوانش قرار داد. انیمیشنی که به ویژه برای نوجوانان ما که اغلب درگیر دلاوری ها و ماجراجویی های حماسی و اسطوره ای انیمیشن های ژاپنی و کره ای بودند می تواند الگویی ایرانی معرفی کند. الگوهایی که هویت تاریخی و ملی مخاطب ایرانی را قوام می بخشد و آنها را با قهرمان های وطنی آشنا می کند.

آنچه این انیمیشن را جذاب می کند نه صرف این شخصیت ها و مضامین اخلاقی برساخته آن است، بلکه فرم و روایت جذابی است که موجب می شود مخاطب ابتدا در بستر سرگرمی جذب قصه و شخصیت هایش شود و بعد از مضامین اخلاقی و حماسی آن تاثیر بپذیرد. عنصری که همواره در صنعت پویانمایی ما کمرنگ بود و به همین دلیل مخاطب ایرانی مجذوب نمونه های خارجی می شد. کارگردان البته از سویه رئالیستی شخصیت پوریای ولی و قصه معروفش که داستان کشتی گرفتن او با یک گشتی گیر هندی و شکست تعمدی پوریا برای برآورده شدن آرزوی مادر رقیب است، بهره می برد و با تکیه بر خیال پردازی دراماتیک، قصه های دیگر را در شمایل پهلوان قصه روایت می کند.

در تولید این انیمیشن از تکنیک دو بعدی استفاده شده و در یک پروسه زمانی طولانی که شامل 7 ماه پیش تولید و 2 سال تولید است، ساخته شده است. طراحی و گرافیک کاراکترها، رنگ آمیزی جذاب و گویندگی و صدا گذاری اثر این مجموعه را به انیمیشنی جذاب بدل کرده که تماشای آن برای هر مخاطب فارسی زبان با تعلق به فرهنگ ایران بزرگ دلنشین است. شما هم  اگر تا کنون این انیمیشن را ندیده اید، آی فیلم2 را همراه با پارسی زبانان افغانستان و تاجیکستان تماشا کنید.