آیا کلاف سر در گم خاورمیانه با طرح های جو بایدن شکافته می شود؟
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در حالی به روزهای پایانی خود نزدیک می شود که رقابت میان دو نامزد نهایی یعنی دونالد ترامپ و جو بایدن به بالاترین سطح حساسیت خود رسیده است. هنوز در ستاد انتخاباتی جو بایدن امیدهای فراوانی برای شکست دولت مستقر وجود دارد و البته روی کاغذ نیز چنین اتفاقی دور از انتظار نیست.
به گزارش گروه بین الملل بازتاب؛ در میان همه پرسش هایی که پیرامون شرایط پس از انتخابات آمریکا مطرح است، یک پرسش مهم این است که در صورت پیروزی جو بایدن، نگاه دولت جدید آمریکا به خاورمیانه و تنش های موجود در این منطقه چگونه خواهد بود؟
در رابطه با این پرسش اخیراً «محمد عبدالمقتدر خان»، استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه دلاویر آمریکا و عضو ارشد موسسه بروکینگز در وبسایت خبری تحلیلی «کانورسیشن» یادداشتی منتشر کرده که قابل تأمل است.
از آنجایی که ترامپ قصد دارد نظامیان آمریکایی را از افغانستان خارج کند، طالبان تمایل خود را نسبت به انتخاب مجدد ترامپ ابراز کرد. این اظهار نظر باعث شد بخاطر بیاوریم که انتخابات آمریکا تا چه میزان برای خاورمیانه اهمیت دارد و عواقبش چه تاثیر عمیقی بر امنیت ملی آمریکا می گذارد.
در سایه همه گیری کرونا، آشفتگی اقتصادی و نژاد پرستی ساختاری، موضوع سیاست خارجی کمتر مورد بحث قرار گرفته است؛ با این وجود، چگونگی ایفای نقش آمریکا در جهان، نوامبر امسال به رای گذاشته می شود.
ترامپ کسی است که با شعار «اولویت با آمریکا» جایگاه این کشور در نظم جهانی را فدای منافع آمریکا نمود. در طرف مقابل اما جو بایدن با سالها تجربه در سیاست خارجی در مناصبی مانند ریاست کمیته روابط خارجی آمریکا، قصد دارد آمریکا را به جایگاه سابقش بازگرداند.
سیاست خارجی آمریکا با پیروزی بایدن به طرز قابل ملاحظه ای تغییر می یابد و بخشی از این تغییرات مربوط به خاورمیانه می شود.
سیاست ترامپ در خاورمیانه
ترامپ با وعده کنترل ایران، پایان داعش و جوش دادن معامله قرن میان فلسطین و اسراییل پا به کاخ سفید گذاشت؛ اما هیچ استراتژی موفقی در خاورمیانه پیاده نکرد.
امروز ایران جسور تر از هر زمانی است؛ بین فلسطین و اسراییل صلحی نیست و بر خلاف ادعای ترامپ، داعش هنوز وجود دارد.
ترامپ و ایران
ترامپ آمریکا را از برجام خارج کرد و تحریمهای بی سابقه ای علیه ایران وضع نمود. تحریم هایی که عموما بر سیستم بانکی وضع گردید، نفوذ ایران در منطقه را کاهش نداد؛ در عوض با ضربه زدن به ریال ایران زندگی را برای مردم معمولی ایران دشوارتر کرد.
ترامپ و اسرائیل
روسای جمهور آمریکا همیشه طرح به رسمیت شناختن بیت المقدس [اورشلیم] به عنوان پایتخت اسراییل را به آینده موکول میکردند؛ ترامپ اما به این سیاست عاقبت‌اندیشانه پایان داد و با انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس، این شهر مهم جهان اسلام را رسما پایتخت اسراییل دانست.
اقدامی که خشم مسلمانان جهان خصوصا ملل مسلمان خاورمیانه را برانگیخت و باعث شد احتمال هرگونه صلح میان فلسطین و اسراییل از میان برود.
با وجود اینکه اقدامات دیپلماتیک دولت ترامپ باعث عادی سازی روابط میان دو کشور عربی و اسرائیل شد اما به گفته کارشناسان بدون رضایت فلسطین، صلح واقعی هرگز میان اعراب و اسرائیل صورت نمیگیرد.
چالش های بایدن
اگر بایدن پیروز شود، باید روابط با ایران را بهبود بخشد؛ روابطی که از چهار سال پیش تاریک تر شده است.
بایدن پیش تر وعده داده بود که به برجام بازمی گردد. وی بر این باور است که از طریق همکاری جامع تر، ایران راضی و آرام می شود. از طرفی برگشتن به برجام می تواند روابط آمریکا با سایر امضا کنندگان برجام را بهتر کند؛ روابطی که با خروج ترامپ از برجام لطمه دیده است.
افزایش روابط با ایران اما صدای سعودی ها را در می آورد، روابط آمریکا و عربستان سعودی طی چهار سال گذشته توسط جرد کوشنر داماد یهودی ترامپ افزایشی چشمگیر داشته است.
سعودی ها همین الان هم چندان راضی نیستند چرا که انتظار داشتند در مسیر سلطه بر خلیج فارس، مانعی پیش روی خود نبینند. سعودی ها فشار امریکا بر ایران را سدی در برابر افزایش نفوذ ایران در منطقه می دانند.
بایدن اما اشاره کرد که امریکای تحت ریاست او دیگر از مداخله ویرانگر عربستان در جنگ داخلی یمن حمایت نخواهد کرد. به علاوه بایدن باید فکری به حال ظهور ترکیه کند؛ کشوری که اکنون در سوریه، عراق، قطر و لیبی حضور نظامی دارد و ترامپ خود نیز را با نفوذ این کشور در خاورمیانه سازگار کرده است.
بنا بر اظهارات این تحلیلگر می توان گفت: بایدن از طریق بازگشت به برجام، تنش های کنونی با ایران را کاهش خواهد داد و با سلب حمایت از عربستان در جنگ یمن، احتمال پایان یافتن این جنگ فرسایشی و یکطرفه را قوت می بخشد؛ چراکه عربستان از لحاظ نظامی و سیاست خارجی به شدت به حمایت آمریکا وابسته است.
درمورد سیاست دولت بایدن در قبال ترکیه نیز می توان گفت: با توجه به موضع گیری های نه چندان جدید بایدن علیه سیاست های اردوغان و حمله به ترامپ بخاطر انفعالش در برابر توسعه طلبی های ترکیه، به نظر می رسد که در صورت پیروزی بایدن، باید منتظر تغییر استراتژی آمریکا در قبال این کشور نیز باشیم.
