راهکار ترامپ برای فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران چیست؟ / قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت دستاویز ترامپ برای فعال سازی مکانیسم ماشه

پس از تلاش های بی وقفه آمریکا و متحدانش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و شکست این طرح، اکنون آمریکایی ها همانگونه که ترامپ هم گفته است در تلاش هستند تا برای جبران این شکست تاریخی اقدام به فعال سازي ساز و کار موسوم به مکانیسم ماشه کنند؛ تلاش هایی که از قرار معلوم در متن برجام ابزارهای بازدارنده مناسبی برای آن اتخاذ نشده است.

به گزارش «بازتاب»، یارگیری های بین المللی به ویژه منطقه اي «برایان هوک». سندسازی علیه ایران حتی با به میدان آوردن سازمان ملل و شخص دبیرکل این سازمان، سفرهای مستمر پمپئو به کشورهای جهان و منطقه، لابی گری های گسترده در مجامع بین المللی، پروپاگاندای سنگین رسانه ای و بسیاری اقدامات دیگر از سوی دولت ترامپ، نتیجه بخش نبود و آمریکایی ها نتوانستند اعضای شورای امنیت را در تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران با خود همراه سازند.

در این مسیر تنها یک کشور ناشناخته و کوچک به نام جمهوری دومینیکن به کارزار ضد ایرانی آمریکایی ها پیوست و حتی کشورهای اروپایی هم پیمان ایالات متحده از قبیل فرانسه، آلمان و انگلیس نیز نپذیرفتند به قطعنامه ضدایرانی مذکور رأی مثبت دهند.

اکنون پس از این انزوای آمریکایی ها و با توجه به مواردی نظیر انزوا و افول هیمنه آمریکا در جهان، در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده و تلاش برای ترمیم وجهه تنزل یافته بین المللی این کشور به واسطه تکروی ها و تندروی های ترامپ و همچنین جبران این شکست راهبردی، «کلی کرافت»، نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل و دیگر مقامات این کشور اعلام کردند که آمریکایی ها بنا دارند مکانیسم ماشه را بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ برای بازگرداندن کلیه تحریم های شورای امنیت علیه ایران فعال کنند.
این تصمیم در حالی است که آمریکا سال ۲۰۱۸م به طور رسمی از برجام خارج شد و برخلاف مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم های گسترده ای را علیه ملت ایران اعمال کرد.

لازم به ذکر است طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، مکانیسم ماشه (Snapback) در راستای حل اختلاف پیش بینی شده در این توافق بین المللی، فرآیندی است که بر مبنای آن چنانچه یکی از طرف های برجام به این جمع بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکرشده در این توافق پایبند نیست، می تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.

در چنین شرایطی پرسش اصلی این است که کشوری که رسماً از توافق خارج شده چگونه می تواند از این بند موجود در توافق هسته ای بهره ببرد؟
با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران بر اساس گزارش های رسمی آژانس بین المللی انرژی اتمی به طور کامل و بر اساس گزارش های متعدد، پایبندی خود را به برجام ثابت کرده است، پرسش دیگر این است که اکنون نقشه آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران چیست؟

شاید بهترین پاسخ برای این پرسش را بتوان از روی رفتار و کنش های بین المللی آمریکایی ها و شخص دونالد ترامپ در سال های گذشته برداشت کرد؛ واقعیتی که ناظر بر تک روی و یکجانبه گرایی های دولت مستقر در آمریکاست و از این حیث موضوع جدید و تعجب برانگیزی نیست.

با این حال و به لحاظ قانونی نیز دولت آمریکا از قرار معلوم راهکارهایی را برای اجرایی کردن این اقدام در اختیار دارد.

به بیان دیگر اگرچه آمریکا قصد دارد از طریق یک تفسیر نادرست از قطعنامه ۲۲۳۱ و نیز با توسل به ترفندهای آیین نامه ای منشور سازمان ملل، این مکانیسم ماشه را فعال کند و آمریکا امکان اینکه بتواند از طریق شکایت به کمیسیون مشترک، تحریم ها علیه ایران را بازگرداند را نخواهد داشت، اما دولت آمریکا بر اساس تفسیر خاصی که از توافق هسته ای دارد، مدعی است تعلیق قطعنامه های تحریم، جدا از برجام، در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شده است.

ناظر بر اطلاعاتی که در این قطعنامه آمده است، اگر یکی از کشورهای طرف توافق تخلفی را گزارش و کمیته پیش بینی شده در توافق بروز چنین تخلفی را تأیید کند، تداوم لغو قطعنامه های پیشین باید در شورای امنیت به رأی گذاشته شود، این بدان معناست که مخالفت هر یک از کشورهای صاحب حق وتو با تداوم لغو قطعنامه های پیشین، باعث برگشت خودکار تمامی تحریم های قبلی شورای امنیت خواهد شد و روسیه با چین نمي توانندمانعی بر سر راه برقراری دوباره تحریم ها شوند و آمریکا به تنهایی می تواند چنین رویه ای را پیش برده و به سرانجام برساند؛ رویه ای ثابت می کند دولت آمریکا به دنبال استفاده از مکانیسم ماشه در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است.

این موضوع درست نقص و مشکلی است که از قرار معلوم از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی در توافق هسته ای مورد توجه قرار نگرفته بود و حالا از این مسیر به خصوص و با اینکه آمریکا ماه هاست که از توافق هسته ای خارج شده است، ایران در معرض یک آسیب و تهدید دیگر قرار گرفته است.

در چنین شرایطی باید منتظر ماند و دید دستگاه دیپلماسی ایران چه رویه ای را در پیش خواهد گرفت و چگونه در برابر این تهدید جدیدی که در بطن توافق هسته ای ریشه دارد، رفتار خواهد کرد.
همچنین باید منتظر ماند و دید استمرار فعالیت های ضدایرانی ترامپ در رابطه با این مورد بخصوص و دیگر رویه ها چگونه طی خواهد شد و در نهایت مکانیسم ماشه را دولت آمریکا فعال خواهد کرد یا از این رویه در پی بهره بهره برداری های انتخاباتی است؟