۳۰ سالِ پر از فراز و فرود تا انتصاب ششمین سکاندار امور زنان رییس‌جمهوری
۳۰ سالِ پر از فراز و فرود از ورود رسمی زنان به عرصه سیاست و سیاستگذاری با هدف گسترش عدالت جنسیتی در جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد. گامی که با تشکیل «شورای زنان» آغاز شد، به ایجاد «معاونت امور زنان ریاست جمهوری» و انتصاب یک زن در راس آن ختم شد.
به گزارش ایسنا، تغییر کابینه با تغییر دولت‌ها همواره با حواشی ماندن و رفتن اعضای کابینه و تغییر جایگاه‌ها و پست‌ها همراه بوده است. در این میان معاونت امور زنان ریاست جمهوری هم از این قاعده مستثنا نبوده و شنیده‌ها و البته صحبت‌های مولاوری (معاون فعلی) از تغییرات مدیریتی در این معاونت حکایت دارد، حکایتی که مولاوردی صراحتا درخصوص آن اعلام کرد «برای حضورم در کابینه دوازدهم صحبت‌هایی با من شده است اما این صحبت‌ها درخصوص معاونت امور زنان نیست».
این گفته تیر خلاصی برای شدت گرفتن گمانه‌زنی‌ها درخصوص جانشین مولاوردی شد تا جایی که «معصومه ابتکار» که با فعالیت‌های محیط زیستی‌اش شناخته می‌شود جدی‌ترین گزینه برای اخذ این پست مطرح شده است. پستی که ششمین زن بعد از انقلاب آن را تجربه خواهد کرد.
تشکیل «شورای فرهنگی اجتماعی زنان» با حمایت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی
۱۰ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی زمزمه‌هایی مبنی بر ایجاد سازمانی برای پیگیری مطالبات امور زنان در کشور ایجاد شد تا اینکه با حمایت آیت الله هاشمی‌رفسنجانی و براساس یکصدوپانزدهمین مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور، در سال ۱۳۶۶ «شورای فرهنگی اجتماعی زنان» تشکیل و عملاً فعالیت خود را از تیرماه ۱۳۶۷ آغازکرد ، به این ترتیب این شورا اولین نهاد کشور در حوزه مسایل زنان پس از انقلاب شد.
این شورا وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی و به عنوان اولین شورای سیاستگذار و برنامه ریز درحوزه زنان محسوب می‌شد اما پس از آن مسئولان وزارت کشور، جهت انسجام و ساماندهی فعالیت‌ها و مسائل زنان در جامعه، وجود دفتری را برای بانوان درحوزه اجرایی کشور پیشنهاد کردند.
به این ترتیب هسته اولیه کمیسیون‌های امور بانوان در سال ۱۳۶۸ در وزارت کشور و به صورت آزمایشی در فرمانداری قم تشکیل شد و به دنبال آن کمیسون‌های امور بانوان در سال ۱۳۶۹ در سراسر کشور شکل گرفت. با این حال در سال ۱۳۷۰، به پیشنهاد ریاست جمهوری وقت( آیت الله هاشمی رفسنجانی)، تأسیس دفتر امور زنان زیر نظر رئیس جمهور در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، تصویب شد.
«شهلا حبیبی» اولین مشاور زن پس از انقلاب
بر این اساس وی، اولین حکم مشاور ریاست جمهوری در امور زنان را دهم آذر ماه ۱۳۷۰ به «شهلا حبیبی» اعطاء کرد و او را به عنوان «رئیس دفتر امور زنان» برگزید. بنابراین حبیبی، اولین زنی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران به سمت مشاور رئیس جمهور منصوب شده است.
از دفتر زنان تا مرکز مشارکت بانوان با «زهرا شجاعی»
این دفتر فعالیت خود را با هدف ارتقاء و بهبود وضعیت زنان و ارتقای توانایی‌های آنان برای شکوفایی و تحقق استعدادهای خود در جهت تعالی و توسعه جامعه اسلامی سامان داد؛ اما در سال ۱۳۷۷ ، دفتر امور بانوان نهاد ریاست جمهوری به استناد حکم رئیس جمهور وقت، آقای خاتمی، به «مرکز امور مشارکت زنان» تغییرنام یافت و «زهرا شجاعی» به عنوان مشاور رئیس جمهور در امور زنان و ریاست این مرکز انتخاب شد.
زهرا شجاعی،رییس مرکز مشارکت زنان در دوره اصلاحات در این باره تعریف می کند که:«در سال ۱۳۷۶ که دولت اصلاحات بر سرکار آمد از رییس جمهور وقت درخواست کردم که جزو کابینه باشم و ایشان هم پذیرفتند و بنده به عنوان رییس مرکز مشارکت زنان در کابینه حضور داشتم و این بسیار به من کمک کرد تا در جریان امور کشور قرار بگیریم. به این ترتیب برای اولین بار در دوره اصلاحات و ۲۰ سال بعد از پیروزی انقلاب، سد حضور زنان در عرصه سیاسی شکست و من و خانم “ابتکار” در کابینه حضور داشتیم.»
از تبدیل «مرکز امور مشارکت زنان» به «مرکز امور زنان وخانواده» در دولت نهم
و انتصاب «نسرین سلطانخواه»
اما این معاونت رییس جمهور که در دولت اصلاحات «مرکز امور مشارکت زنان» نام گرفت، پس از آن دستخوش فراز و فرودهای بسیاری شد؛ به طوری که با روی کارآمدن دولت نهم، محمود احمدی نژاد در اولین اقدام، این مرکز را به «مرکز امور زنان وخانواده» تبدیل و طی حکمی در ۳۱ شهریور سال ۱۳۸۴ «نسرین سلطانخواه» را به سمت مشاور خود در امور زنان و رئیس این مرکز منصوب کرد.
کسب عنوان معاونت زنان ریاست جمهوری توسط «مریم مجتهدزاده» در پاپان عمر دولت احمدی‌نژاد
تا سرانجام در آخرین روزهای کاری دولت دهم (۲۱ خرداد ۱۳۹۲) ، با ابلاغ حکمی توسط سخنگوی دولت و معاون توسعه مدیریت و سرمایهٔ انسانی رئیس‌جمهور وقت، این مرکز به معاونت امور زنان و خانواده ارتقا یافت و مریم مجتهدزاده رئیس مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در ۵ مرداد ۱۳۹۲ رسماً توسط احمدی نژاد از «مشاور رئیس‌جمهور در امور بانوان»،به سمت «معاون رئیس جمهور در امور زنان» ارتقای جایگاه پیدا کرد.
چانه‌زنی برای گرفتن بودجه
به گزارش ایسنا، اگرچه «مرکز امور مشارکت زنان» در سال ۷۶ ردیف بودجه نداشت و بودجه‌اش وابسته به نهاد ریاست جمهوری بود، اما در آغاز دولت خاتمی بودجه اختصاص داده شده به این مرکز ۴۰ میلیون تومان بود و در پایان دولت اصلاحات ۲۲ میلیارد تومان بودجه داشت.
در دولت دهم نیز در یکی از تبصره‌های لایحه بودجه سال ۱۳۹۲، پیشنهاد شد یک درصد از بودجه وزارتخانه‌های دولت به این مرکز اختصاص داده شود، اما این پیشنهاد با مخالفت نمایندگان کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی وقت روبرو و مانع از تصویب آن شد. موضوعی که با موضع‌گیری اعضای فراکسیون زنان مجلس روبرو شد و آنها اعلام کردند در کنار مسئولان مرکز امور زنان بر آن پافشاری می‌کنند. پس از سه روز، کمیسیون تلفیق موافقت کرد دستگاه‌های اجرایی مجازند تا سقف یک درصد از اعتبارات هزینه‌ای خود را در اختیار این مرکز قرار دهند. این درحالیست که از سال ۹۲ بودجه سالیانه این معاونت ۴۴۰ میلیارد تومان است.
«مولاوردی» از دولت خاتمی تا روحانی و تکیه زدن بر کرسی معاونت
از ۱۶ مهر سال ۹۲ تاکنون نیز با حکم حسن روحانی، «شهیندخت مولاوردی» حقوقدانی که در دولت اصلاحات، مدیر ارتباطات بین‌الملل مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری بود و پیش از انتخاب به عنوان معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در کابینهٔ حسن روحانی، دبیرکل جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان و مسئول کمیته حقوقی ائتلاف اسلامی زنان بود؛ بر مسند این معاونت نشست.
به گزارش ایسنا، حمایت از افزایش پوشش تحصیلی دختران بازمانده از تحصیل،تهیه اطلس وضعیت اجتماعی زنان و خانواده، جریان‌سازی جنسیتی در فرآیند تدوین برنامه ششم توسعه و تصویب ماده 101 با موضوع زنان و خانواده با لحاظ رویکرد «عدالت جنسیتی» و موضوع «ارزیابی اثرات توسعه و جنسیت و خانواده» برای اولین بار در نظام برنامه‌ریزی توسعه 5 ساله کشور، ارائه طرح پیشگیری از ازدواج زیر سنین قانونی دختران ، مشارکت با وزارت رفاه در تدوین و ارائه لایحه «تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» در جلسه هیات دولت، بررسی پیشنهاد مجازات جایگزین برای زنان زندانی در حوزه اعتیاد و مواد مخدر، پیگیری تصویب لایحه کاهش ساعت زنان شاغل دارای شرایط خاص در مجلس، تدوین لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت، پیگیری الحاق بیمه زنان خانه‌دار در آیین‌نامه اجرایی ماده 27 قانون برنامه پنجم توسعه، تدوین دستورالعمل واحد برای رفع خلاءهای قانون کاهش ساعت کاری زنان شاغل دارای شرایط خاص، پیگیری انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی و… از جمله اقدامات مولاوردی طی سال‌های 92 تا 95 در معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری است.
گزینه مطرح شده برای ورود به ساختمان معاونت امور زنان و خانواده
پس از اعلام رسمی مولاوردی درخصوص حضورش در کابینه اما نه به عنوان معاون امور زنان رییس جمهور، گمانه‌ها در خصوص معرفی زنان دیگر برای نشستن بر کرسی معاونت قوت گرفت. در روزهای پایانی عمر دولت یازدهم اسامی متعددی از زنان برای این تصدی شنیده شد که یکی از آنها «ابتکار» بود. اسمی نام آشنا برای فعالان حوزه زنان؛ «معصومه ابتکار» که با انتصابش به عنوان رییس سازمان حفاظت از محیط زیست دردولتهای هفتم، هشتم و یازدهم چهره‌ای شناخته شده است؛ راه‌اندازی نشریه‌ای تخصصی برای زنان در سال ۱۳۷۲، مسئولیت دفتر هماهنگی سازمان‌های غیردولتی زنان در سال ۷۴ و همچنین رییس شبکه سازمان‌های غیردولتی زنان در ایران و … را نیز در رزومه کاری خود یدک می‌کشد، امروز به عنوان جدی‌ترین گزینه برای پست معاونت زنان و امور خانواده ریاست جمهوری مطرح است.
