اعتراف دیرهنگام رئیس جمهور به عقب ماندگی در حوزه مسکن/ وقتی دستور کار از وعده و وعید به توجیهات تکراری تغییر می کند

از عمر دولت های یازدهم و دوازدهم بیش از حدود 7 سال می گذرد و در طول همه این سال ها به اذعان بسیاری این دو دولت در حوزه مسکن و شهرسازی عملکرد به شدت ضعیفی داشته اند؛ آنقدر ضعیف که حالا دیگر نیاز به نقد کارشناسان خارج از دولت نیست و شخص اول اجرایی کشور نیز به آن اعتراف می کند.

به گزارش «بازتاب»، روز چهارشنبه 18 تیرماه 1399 حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان در جلسه هیأت دولت با اشاره به مسائل و مشکلات موجود در حوزه مسکن گفت: در هفته جاری تصمیمات خوبی نسبت به مسکن، بورس و ارز اتخاذ کردیم.

روحانی در همین رابطه افزود: نسبت به مسکن اعتراف می‌کنم که عقب ماندگی در دولت یازدهم داشتیم چرا که برخی طرح‌های ما اجرایی و عملیاتی نشد. حالا باید با تلاش فراوان این عقب‌ماندگی را جبران کنیم.

در این جلسه رئیس دولت های یازدهم و دوازدهم در رابطه با چرایی عدم تحقق وعده ها و عملکرد مناسب در حوزه مسکن در دولت یازدهم نیمه کاره بودن طرح های پیشین (مسکن مهر) و ضرورت نهایی کردن آنها را به عنوان دلیل اصلی مطرح کرد.

این سخنان در حالی مطرح می شود که در ابتدای دولت یازدهم، عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی کشور عملاً پروژه های مسکن مهر را طرحی مزخرف عنوان کرده بود و مدعی شده بود که وزارت تحت امر او در قالب طرح جدید مسکن اجتماعی تلاش خواهد کرد تا شیوه جدید و مطلوبی از خدمات رسانی و ارائه تسهیلات در حوزه مسکن را در مورد مردم و خانواده های فاقد مسکن دنبال کند.

طرح مهمی که در لیست وعده های انتخاباتی دولت یازدهم نیز قرار داشت و آقای روحانی در دوران انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به آن مدعی شده بود که در دولت او خدمات حوزه مسکن شکل بهتری به خود خواهد گرفت و مردم طعم شیرین صاحبخانه شدن را خواهند چشید.

در همین رابطه عباس آخوندی وزیر وقت راه و شهرسازی در آبان ۹۲ اعلام کرد: “تیم‌هایی را مامور بررسی جوانب اجرای طرح مسکن اجتماعی و استفاده از تجربیات جهانی این نوع مسکن‌سازی کرده‌ام.”

همچنین در اسفند ۹۲، یک مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی از نهایی شدن ساز و کار مسکن اجتماعی خبر داده و گفته بود: “ساز و کار مسکن اجتماعی در حال نهایی شدن است و قرار است وزیر راه و شهرسازی آن‌را تا اواخر اسفند ماه جاری ابلاغ کند. در طرح مسکن اجتماعی متوسط واحد مسکونی ۵۰ متر است و برای خانوارهایی که فرزند دارند، به ۷۰ متر می‌رسد.”

وی در ادامه درباره مشخصات این مسکن عنوان کرده بود:‌ ” تفاوت عمده‌ای که میان مسکن مهر و مسکن اجتماعی است، میزان آورده است که در مسکن مهر به جز تسهیلات مابقی هزینه‌ها توسط متقاضیان ارائه می‌شود، اما در مسکن اجتماعی واحدها متناسب با وسع درآمد خانوار قیمت گذاری می شود و حداکثر با ۳۰ تا ۴۰ درصد از سهم درآمد آنها امکان سکونت پیدا می‌کنند.

علی رغم وعده هایی که در سال اول دولت یازدهم و حتی ایام رقابت های انتخاباتی در مورد طرح مسکن اجتماعی داده می شد، این طرح در سال 92 عملاً راه به جایی نبرد و کار به جایی رسید که در تیرماه سال 1393 یعنی سال دوم فعالیت دولت، با بیان اینکه مسکن اجتماعی نیاز به مطالعات بیشتری دارد، بازهم ارائه طرح را به عقب انداخت. ایشان حتی در مقام مقایسه میان طرح مسکن مهر و مسکن اجتماعی بیان می کردند به دلیل اینکه مسکن مهر در زمینه ارائه خدمات شهری ضعیف است، در طرح مسکن اجتماعی به دنبال ارائه خدمات ارزشمند شهری هستیم.

وعده و وعیدهایی که در سال های اول و دوم دولت یازدهم در مورد مسکن اجتماعی داده می شد به سال سوم کشیده شد، اما خروجی محسوسی از آن نصیب مردم نشد و در این دوران بود که در نهایت و در اردیبهشت سال ۱۳۹۵ مقامات مسئول وزارت راه و شهرسازی وعده دادند تا با پایان یافتن کار مسکن مهر،‌ مسکن اجتماعی در انتهای سال در دستور کار قرار خواهد گرفت و اجرای آن نیز به سال ۹۶ موکول خواهد شد.

روندی که تا پایان دولت یازدهم استمرار داشت و عملاً نه اتفاق مهم و شگرفی در حوزه نهایی کردن مسکن مهر افتاد و نه زمینه صاحب خانه دار کردن خانواده های فاقد مسکن را از طریق طرح های دیگر نظیر مسکن اجتماعی فراهم کرد.

به هر صورت همان طور که امروز رئیس جمهور کشورمان به درستی مورد اشاره قرار داد، دولت در چهار سال نخست شاهد یک کم کاری و عقب ماندگی شدید در حوزه ساخت و ساز مسکن که به اذهان بسیاری موتور محرک سایر حوزه های اقتصادی است، بود.

با این همه آنچه امروز آقای روحانی به عنوان دلیل این عقب ماندگی عنوان کرد، یعنی اینکه به دلیل رسیدگی به طرح های ناتمام دولت قبل دولت یازدهم نتوانست عملکرد خوبی در این حوزه داشته باشد، نمی تواند درست باشد.

این را از آن جهت می گوییم که می دانیم در سه سال نخست دولت یازدهم و نیز ایام رقابت های انتخاباتی رئیس جمهور و دوستانشان از جمله وزیر وقت راه و شهرسازی به خوبی بر مسائل مسکن کشور واقف بودند، اما نه تنها تعهدی بر تکمیل و اتمام پروژه های مسکن مهر از خود نشان نمی دادند، بلکه آن را طرحی مزخرف معرفی می کردند که باید با طرح های جدیدی چون مسکن اجتماعی و صندوق مسکن یکم جوانان جایگزین شود؛ نقد و نظرهایی که چهار سال زمان مردم ایران را تلف و کرد و امیدها را برای رشد اقتصادی کشور و یک تحول اساسی در حوزه مسکن به نا امیدی تبدیل کرد.

حالا و با شرایط مورد اشاره می توان اینگونه جمع بندی کرد که اعتراف دیرهنگام رئیس جمهور در سال پایانی دولت دوازدهم نمی تواند مورد پذیرش افکار عمومی قرار بگیرد. به ویژه به این علت که می بینیم به دلیل نبود فرصت زیاد به جای دادن وعده و وعیدهای جدید، برای توجیه عملکرد ضعیف گذشته از یک بهانه تکراری و نادرست استفاده شده و مهم تر اینکه در این یک سال فرصت زیادی برای جبران چندین سال کم کاری در حوزه مسکن باقی نمانده است.