انتخابات مجلس؛ اصلاح‌طلبان با چه مسائلی درگیرند؟
در حالی‌که فقط ده روز دیگر تا انتخابات یازدهمین دوره مجلس باقی است، اما هنوز مشخص نیست اصلاح‌طلبان چگونه در انتخابات پیش رو حضور دارند. هر چند سه شنبه 15 بهمن شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان موضع نهایی خود را مبنی بر عدم فهرست در تهران اعلام کرد اما راه را برای حضور احزاب و تشکل‌های اصلاح‌طلب باز گذاشت تا به نام خود در انتخابات شرکت کنند. حالا اصلاح‌طلبان که تا پیش از این از عدم ارائه فهرست در تهران سخن می‌گفتند تحرکاتی دراین باره آغاز کردند.
بررسی اظهارات اصلاح‌طلبان در این روزها نشان می‌دهد برخلاف برخی احزاب اصلاح‌طلب چون اتحاد ملت اما سایر احزاب اصلاح‌طلب همچون کارگزاران سازندگی در صدد حضور در انتخابات پیش رو و ارائه فهرست هستند. فرایندی که گویا پس از اعلام نظر نهایی شورای نگهبان در باره تأیید صلاحیت‌ها قوت می‌گیرد. بنابراین هنوز هم برخی اصلاح‌طلبان امید کمرنگی به تغییر نظر نهایی شورای نگهبان دارند تا شاید فهرست‌های آنها نیز رنگ و جانی دوباره بگیرد.
این در حالی است که اصولگرایان نیز همچنان سرگرم اختلافات خود هستند، اختلافاتی که این روزها به اوج خود رسیده است. در میانه وضعیت بلاتکلیفی این روزهای اصلاح‌طلبان که البته برخی اصلاح‌طلبان از آن به تکلیف روشن و نبود نامزد خاص، تعبیر می‌کنند آرایش اصلاح‌طلبان و آمادگی آنها در انتخابات یازدهمین دوره مجلس به پرسشی جدی بدل شده است.
مسئله کمبود نامزد
این در حالی است که اصلاح‌طلبان از کمبود نامزد و تنگنای گرفتار شده رد صلاحیت‌ها سخن می‌گویند اما اصولگریان آن را مظلوم‌نمایی می‌نامند. چنانچه حسین کنعانی‌مقدم فعال سیاسی اصولگرا در گفتگو با فرارو در این باره گفت: «اصلاح‌طلبان به دنبال فضاسازی، مظلوم‌نمایی در انتخابات و جمع‌آوری آرای خاکستری با هدف ایجاد فراکسیون قوی در مجلس و مهیاسازی خود برای انتخابات ۱۴۰۰ هستند.»
از نظر کنعانی‌مقدم اصلاح‌طلبان در پی مهیاسازی دو قطبی بر اساس انتخابات یا انتصابات هستند. همان دو گانه‌ای که کنعانی‌مقدم می‌گوید حسن روحانی در مباحث خود مطرح می‌کند و مانع از مشارکت مردمی است. در حالی‌که از نظر او مشارکت حداکثری مهمترین چیز در انتخابات است. به گونه‌ای که برد اصولگرایان در صورت مشارکت پایین را به شکست تعبیر می‌کند.
به گزارش ایران، ناصر ایمانی نیز بی‌رقیب بودن اصولگرایان را قبول ندارد و بیشتر آن را یک جریان تبلیغاتی و سیاسی می‌داند. به گفته او، جریان اصلاح‌طلب «فهیم‌تر و عاقل‌تر» از آن است که در «انتخابات شرکت نکنند یا آن را تحریم کنند.»
این درحالی است که گروهی که بیشتر به اصلاح‌طلبان تعلق دارند نظری متفاوت از آنها دارند. گر چه در میان این گروه، طیف‌های نظری متفاوتی در این باره وجود دارد.
در این باره، صادق زیباکلام در گفتگو با فرارو با تأکید بر اینکه بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان در انتخابات پیش رو مشارکت نمی‌کند؛ اظهار کرد: «اصلاح‌طلبان در این انتخابات شرکت نخواهند کرد. اسمش را هر چه بخواهید بگذارید ندادن لیست یا هر عنوان دیگری.»
مسئله مشارکت بدنه اجتماعی و لیست انتخاباتی
از نظر افرادی چون زیباکلام، اصلاح‌طلبان با توجه به آگاهی از اینکه بخش گسترده‌ای از بدنه اجتماعی‌شان در شهر‌های بزرگ در انتخابات شرکت نخواهند کرد مشارکت خود را در انتخابات به معنای از دست رفتن تتمه حیثیت سیاسی خود می‌دانند.
محمود صادقی هر چند بر اینکه اصلاح‌طلبان هیچ وقت انتخابات را تحریم نمی‌کنند، تأکید می‌کند، اما او نیز بر این نظر است که اصلاح‌طلبان در وضعیت فعلی امکان رقابت و شرکت در انتخابات را به صورت ارائه لیست ندارند. به گفته صادقی با توجه به تجربه حضور برخی افراد غیر همسو در لیست امید این انتظار درستی نیست که اصلاح‌طلبان باز هم این‌گونه لیست ارائه دهند.
آنچه که داریوش قنبری دیگر فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفتگو با فرارو نیز به نوعی دیگر به بیان آن پرداخت. از نظر او وضعیت اصلاح‌طلبان مشخص است. آنها در اغلب حوزه‌های انتخابیه از داشتن نامزد خاص محروم هستند. قنبری با تأکید بر روند تأیید صلاحیت نامزدهای اصلاح‌طلب و اعلام شورای عالی سیاستگذاری بر خلاف زیباکلام قصد اصلاح‌طلبان را مشارکت در انتخابات دانست.
قنبری مطرح کرد شعسا اعلام کرده است اصلاح‌طلبان در جایی که نامزد دارند کاندیدای خود را به صورت اختصاصی معرفی می‌کنند و چه چهره شاخص داشته باشند یا نداشته باشند در انتخابات مشارکت می‌کنند. هر چند از نظر او هنوز مشخص نیست مشارکت از نظر این شورا به چه معناست. آیا این مشارکت به معنای ارائه فهرست مستقل است یا فهرست ائتلافی از نامزدهای مستقل یا معتدل را نیز در بر می‌گیرد.
هر چند به نظر می‌رسد موضع شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان چنین قابل تفسیر است که در این دوره انتخاباتی نباید منتظر حضور چشم‌گیر اصلاح‌طلبان در مجلس بود. همچنین بر مبنای اظهارات محمدرضا عارف که پیشتر اعلام کرده بود مسئله هویت در این دوره از انتخابات برای اصلاح‌طلبان اهمیت دارد می‌توان این را هم افزود که شورای عالی سیاستگذاری در عین ارائه نکردن یک لیست انتخاباتی، اما زیر بار ائتلاف با نیرو‌های غیراصلاح‌طلب هم نرفته است.
مسئله ائتلاف
قنبری اما در مقابل زیباکلام و صادقی با تأکید بر حمایت از نیرو‌های معتدل و میانه معتقد است اصلاح‌طلبان هر چند نامزد چندانی ندارند اما باید تا جایی که می‌توانند یک فهرست انتخاباتی داشته باشند. او در این باره در گفتگو با فرارو گفت: «شورا‌های استانی و احزاب خودشان می‌توانند لیست بدهند یا از نامزدهای اصلاح‌طلب حمایت کنند. در حوزه‌های انتخابیه‌ای که اصلاح‌طلبان نیرویی ندارند هم احزاب می‌توانند از نیرو‌های معتدل و مستقل حمایت کنند. این رویکردی منطقی است که در حمایت از نیرو‌های معتدل و ممانعت از ورود نیرو‌های تندرو به مجلس صورت گرفت، زیرا حضور تندرو‌ها در مجلس به ضرر منافع ملی خواهد شد.»
او افزود: گروهی از نمایندگان عضو فراکسیون امید در تهران تأیید صلاحیت شدند که می‌توانند در کنار برخی چهره‌های نزدیک به اصلاح‌طلبی گزینه‌های رضایت‌بخشی باشند. آن هم وقتی زمینه دسترسی به گزینه مطلوب وجود ندارد. او از این راهکار به عنوان عملگرایی و در مقابل آرمانگرایی یاد کرد که می‌تواند به دفع خطر تندروی بپردازد.
اما گویا در این دوره اصلاح‌طلبان، چون مارگزیده که از ریسمان سیاه و سپید می‌ترسند از ائتلاف دوری می‌کنند و قید ائتلاف و پیروزی به هر قیمت را زده‌اند. چنانچه برخی احزاب اصلاح‌طلب حتی از ائتلاف درونی میان تشکل‌های اصلاح‌طلب نیز گریزان شدند.
یک روز پس از اعلام موضع نهایی اصلاح‌طلبان توسط شعسا بود که زمزمه لیست ائتلافی ۱۲ حزب اصلاح‌طلب همچون حزب «ندا» «کارگزاران»، «مردم‌سالاری»، «اعتمادملی» و چند حزب دیگر به گوش رسید که از فیلتر شورای نگهبان عبور کرده بودند. اما خیلی زود شعسا با انتشار بیانیه‌ای گمانه شکل‌گیری چنین ائتلافی را رد کرد که «طبق مصوبه شورای عالی سیاستگذاری جبهه اصلاح طلبان مورخ ۱۵بهمن ماه ۱۳۹۸، اصلاح‌طلبان هیچ لیست ائتلافی تحت این عنوان و یا هر عنوان دیگری که تداعی کننده ائتلاف اصلاح‌طلبان باشد، نخواهند داشت و هر ائتلافی تحت این عناوین قویاً تکذیب می‌شود.»
پس از این، حزب اعتماد ملی و کارگزاران سازندگی نیز به تکذیب هر گونه ائتلافی با احزاب اصلاح‌طلب پرداختند. در این باره حزب اعتماد ملی نوشت: «خبری مبنی بر ائتلاف حزب اعتماد ملی با برخی احزاب اصلاح‌طلب و تهیه لیست برای انتخابات مجلس، در خبرگزاری فارس منتشر شد که به‌هیچ عنوان صحت ندارد و تکذیب می‌شود.»
یدالله طاهرنژاد، نایب رئیس شورای مرکزی کارگزاران سازندگی نیز درباره نحوه حضور این حزب در انتخابات مجلس یازدهم با رد هر گونه ائتلافی با لیست‌های ائتلافی گفت: کارگزاران بنا ندارد که در قالب ائتلاف وارد فعالیت‌های انتخاباتی شود، اما تأیید صلاحیت شده‌های حوزه انتخابی تهران را بررسی می‌کند تا شاید از لیست بلند بالای کاندیدا‌ها افرادی را پیدا کند که با منویات و مشرب حزب همخوانی داشته باشد، در آن صورت لیست مستقل خواهیم داشت.
21 بهمن ماه نیز حسین مرعشی، با اشاره به اینکه حزب کارگزاران برای یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، لیست ۲۰ نفره بدون ائتلاف با هیچ حزب دیگری ارائه خواهد کرد، گفت: البته تا روز ۲۲ بهمن منتظر تأیید صلاحیت‌های احتمالی هستیم و در روز چهارشنبه این لیست را منتشر کرده و از مردم واصلاح‌طلبان دعوت می‌کنیم به این لیست رأی بدهند.
قنبری عضو شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری نیز در آخرین اظهاراتش خبر از تصمیم احزاب اصلاح‌طلب داد که قرار است تا خارج از سازوکار شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان، فهرست انتخاباتی داشته باشند. آنچه که نتیجه نهایی‌اش در روزهای آتی مشخص خواهد شد.
اما حزب جمهوریت اعلام کرده است که تصمیم گرفته است که در سراسر کشور در هیچ ائتلافی شرکت نکند و دفاتر حزب در استان‌ها فقط می‌توانند با عنوان حزب از نامزدهای حزب جمهوریت که تأیید صلاحیت شده‌اند حمایت کنند. اما حزب جمهوریت در حوزه انتخابیه تهران نیز بنا ندارد که لیست انتخاباتی ارائه دهد.
این در صورتی است که برخی چون صادق زیباکلام این حضور را در راستای منافع اصلاح‌طلبان نمی‌دانند. به گونه‌ای که زیباکلام در گفتگو با فرارو حضور مستقل تشکل‌ها و احزاب اصلاح‌طلب در انتخابات مجلس را به خودکشی سیاسی تعبیر کرد و افزود هیچ توجیهی برای شرکت اصلاح‌طلبان در انتخابات وجود ندارد.به گفته زیباکلام، حتی اگر احزاب کوچکتر اصلاح‌طلب هم با یکدیگر ائتلاف کنند به دلیل قهر بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان، افرادی که در انتخابات مشارکت می‌کنند اغلب حامیان جریان اصولگرایی هستند و از میان آنها غیرممکن است یک نفر هم به فهرست اصلاح‌طلبان رأی بدهد. اما به گزارش نامه‌نیوز محمدرضا خباز در نظری متفاوت از زیباکلام با تأکید بر ضرورت ارائه لیست اصلاح‌طلبی گفت: «اینکه لیست ندهیم مثل این است که کسی محکوم به اعدام شده و خودش زودتر خودکشی نکند. آدم عاقل از ترس اعدام خودکشی نمی‌کند.»
با این حال برخی احزاب اصلاح‌طلب تصمیم خود را برای ارائه فهرست گرفتند و همچنان منتظر 22 بهمن هستند تا شاید در چهل و یکمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی شاید امیدهای بی‌رمق آنان به تغییر احتمالی نظر شورای نگهبان ثمری بدهد و فهرست‌های آنان نیز رونق بازار اصولگرایان را داشته باشد.در حالی‌که تاکنون باید آرایش انتخاباتی این جریان شکل گرفته باشد هنوز هم اما باید منتظر بود و تا آخر هفته صبر کرد و دید اصلاح‌طلبان این بار چگونه خواهند آمد.
