قبولی سالانه ۱۰۰۰ دانشجوی ترکیه در رشته زبان فارسی
در حالی که سالانه بالغ بر ۱۰۰۰ نفر از دانشجویان ترکیه در دانشگاههای این کشور زبان فارسی را برای ادامه تحصیل بر می‌گزینند، اساتید زبان فارسی در این کشور تسلط کافی ندارند، در نتیجه از زبان واسط ترکی برای آموزش استفاده می‌کنند.
به گزارش خبرنگاران پویا، کشور ترکیه به واسطه پیوند تاریخی و فرهنگی دیرین با ایران و اشتراک دینی مردم دو کشور و نیز ارتباطات اقتصادی و گردشگری گسترده، در عرصه گسترش زبان و ادبیات فارسی، دارای جایگاه منحصر به فردی است. اهمیت زبان فارسی در دورههای تاریخی این کشور به خصوص دوران عثمانی، باعث پرورش گروه بی‌شماری از شاعران و سخنوران پارسی‌گوی در متصرفات آسیایی و اروپائیی امپراطوری عثمانی شد که بیش از پانصد سال در نشر زبان فارسی و اشاعه فرهنگ ایرانی کوشیدند.
رابطه دیرینه و محکم زبان فارسی و ترکی، نقشی اساسی در تکوین و ترویج همبستگی فرهنگی و اجتماعی دو ملت ایفا می‌کند. زبان فارسی و زبان ترکی به مثابه رشته‌هایی هستند که موقعیت جغرافیایی، مناسبت‌های تاریخی، همسازی‌های فرهنگی، آن دو را سخت به یکدیگر پیوند زده است.
در دوره سلجوقیان، زبان فارسی علاوه بر اینکه زبان رسمی محاوره و مکاتبه بود، زبانی بود که از مردم عادی تا وزیران و سلاطین که اغلب ترکزبان بوده اند، با آن الفت داشتند، دربار سلاطین سلجوقی که برخی از آنان، مانند ملکشاه و سلطان طغرل به زبان فارسی شعر میساختند، محفل پارسیگویان شد. در دوره خوارزمشاهیان نیز فارسی زبان دربار بود و تعدادی از سلاطین خوارزمشاهی چون اتسز و تکش و دو فرزندش علاءالدین و تاجالدین به سرودن شعر پرداختند. هر چند غائله مغول فترتی، پیش آورد، اما با برپایی امپراطوری عثمانی، که مقدر بود ششصد سال بر سرزمین ترکان حکم براند، فارسی دوباره رواج یافت. توجه و علاقه سخنوران ترک به فارسی، بر رونق این زبان در میان ترکان افزود. این پاسداران ترک فارسی از راه‌های مختلف به ترویج فارسی دست می‌زدند؛ بعضی چون فضولی، ردپای سخنوران نامی فارسی‌گوی را تعقیب کرده، به ترتیب دیوان فارسی دست می‌یازیدند؛ برخی چون نوایی به استقبال برزگ شاعران ایرانی می‌رفتند و به اقتفای آنان شعر میساختند؛ بعضی دیگر ترجمه امهات آثار فارسی را ترجیح می‌دادند؛ عده‌ای چون سروری، سودی، لامعی و شمعی در وادی شرح نویسی قدم می‌گذاشتند؛ بلاخره عده‌ای چون شعوری، شاهدی و حلیمی به تدوین فرهنگ‌های دوزبانه می‌پرداختند.
ادبیات دیوانی یا به تعبیری ادبیات کلاسیک ترک که در دوره عثمانی به اوج رسید، مهمترین وجه مشترک دو ملت است که تحت تأثیر شدید فارسی شکل گرفت و تا نیمه دوم قرن نوزدهم، بدون اینکه تغییری در ساختارش پدید آید، آثار گرانسنگی صادر کرد. تغذیه زبان ترکی از فارسی سبب شد که تعداد زیادی واژه و تعبیر فارسی وارد زبان ترکی شد. وقتی تمدن اسلامی نیز از طریق خراسان بزرگ (مرکز فرهنگ و تمدن ایران) ضمن عبور از ماوراء النّهر بر سرزمین ترکان قدم گذاشت و ترکان از طریق ایرانیان با اسلام آشنا شدند، بر میزان الفتها افزوده شد و دو ملت که تا آن روز روابط خود را اغلب بر مبانی مادی استوار میکردند، متوجه بعد معنوی قضیه شدند.
در دوره جمهوریت، متخصصان بسیاری پرورش یافتند که زبان فارسی به خصوص زبان نوشتاری را خوب می‌دانستند. در سال 1839، بعد از تحولاتی که در ترکیه صورت گرفت، مؤسسات آموزشی به شیوههای اروپایی تأسیس شدند. در این دوره به جای مدارس حوزوی، مؤسسات آموزشی مانند مدارس ابتدایی، متوسطه، دبیرستان و دانشگاه‌ها تأسیس شدند. در تاریخ 29 اکتبر 1923 پس از تأسیس جمهوری ترکیه، آموزش زبان فارسی از مؤسسات آموزشی متوسطه حذف شد و به جای آن، رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای مدرن تأسیس شد.
بنابراین، اولین علت توجه ترکان به زبان فارسی این بود که هنگام مهاجرت دسته‌جمعی و بزرگ از خاک آسیای میانه به سوی آناتولی همواره با ایرانیان روبرو شده و سالیان دراز در کنار آنان زندگی کرده‌اند. این امر باعث ورود کلمات و اصطلاحات زیادی به زبان ترکی شد. دوم اینکه وقتی تمدن اسلامی از طریق خراسان و ماورءالنهر به سرزمین ترکان قدم گذاشت و آنان از طریق ایرانیان با اسلام آشنا شدند، تعداد زیادی از مفاهیم و اصطلاحات دینی مانند: وضو، آبدست و روزه را از ایرانیان فراگرفتند.
بدین ترتیب زندگی مشترک با ایرانیان راه را بر تاثیرگذاری زبان فارسی بر زبان ترکی به سرعت هموار ساخت و کلمات فارسی همراه با کلمات عربی در متن زبان ترکی جای خود را باز کرد. به گونهای که وقتی ترکان در آسیای صغیر کاملا مستقر شدند و استانبول را در سال 1453 گشودند، زبان فارسی به همراه زبان عربی و ترکی از زبانهای متداول امپراطوری عثمانی گشت و تعداد زیادی از ادیبان و شاعران ایرانی به دربار عثمانی راه یافتند.
باقی ماندن تعداد کثیری از نسخه‌های خطی فارسی، گواه صادقی بر رونق و رواج زبان فارسی در آن دوران بوده است. همچنین ورود و ماندگاری و رواج کنونی واژه‌های فارسی بسیار در زبان ترکی، بیانگر عمق این تأثیرپذیری است.
زبان فارسی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی:
دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی
در پنج دانشگاهترکیه، رشته زبان و ادبیات فارسی با حدود سالانه 1000 دانشجو و در بیش از 20 دانشگاه، زبان فارسی به عنوان واحد اختیاری تدریس و به عنوان درس ترجیحی با حدود 800 دانشجو در سال تدریس می شود.
- دانشگاه آنکارا:دانشگاه آنکارا به دستور مستقیم آتاتورک در سال 1936 با تأسیس دانشکده حقوق آغاز به کار کرد وگروه زبان و ادبیات فارسی به عنوان یکی از نخستین گروههای دانشکده زبان و تاریخ و جغرافیای این دانشگاه بعد از چند سال، تأسیس شد. در این گروه، از بدو تأسیس استادان برجستهای چون گلپینارلی تدریس داشته و به تربیت استادان ارزشمند و تعداد زیادی دانشجو توفیق یافته و آثار متعدد ارجمندی در خصوص فرهنگ، ادب و تاریخ ایران به صورت تألیفات اعضای هیات علمی و رساله‌های پایان تحصیلی در دورههای فوق لیسانس و دکترا فراهم شده است.
« نشریه زبانهای شرقی» به عنوان مجله تخصصی گروه زبانها و ادبیات‌های شرقی، مقالات متعددی درباره زبان و ادبیات فارسی انتشار یافته است.
گروه زبان و ادبیات فارسی در حال حاضر با 2 استاد تمام وقت، 1 استاد قراردادی و 6 دستیار برنامههای آموزش خود را در سه دوره لیسانس، فوق لیسانس و دکترا ادامه می‌دهد. هر ساله 30 نفر در رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع لیسانس و 5 نفر در مقطع فوق لیسانس پذیرفته می‌شوند و می‌توان گفت در مجموع 120 دانشجو دارد.
دانشجویان دوره لیسانس در دو سال اول با مطالبی چون تاریخ ، جغرافیای ایران، زبانها، ادیان و ادبیات ایرانی در دوره پیش از اسلام و در رأس آنها با دستور زبان فارسی آشنا می‌شوند. در سالهای اخیر، ادبیات ایران در دورههای مختلف اسلامی و نیز آثار شاعران و نویسندگان معروف تدریس میشود. دانشجویان در سال چهارم به تدوین رساله می‌پردازند. هر کدام از دانشجویان دوره لیسانس مجبور هستند، ظرف چهار سال 128 واحد درسی در مورد زبان و ادبیات فارسی بگذرانند. دانشجویان سایر رشتهها نظیر زبان و ادبیات ترکی، تاریخ، فلسفه و تاریخ هنر نیز زبان فارسی را به عنوان واحد اختیاری انتخاب می‌کنند. درس‌های دورههای فوق لیسانس و دکترا بیشتر به سوی موارد تخصصی معطوف است. دانشجویان از یک طرف به بررسی آثار شخصیت‌های مهم زبان و ادب فارسی روی می‌آورند و از دیگر سو به تحقیق درخصوص آن عده از نسخه‌های خطی که مستقیماً با زبان، ادبیات، تاریخ و فرهنگ ترک ارتباط دارند، می پردازند[1]. کتابخانه دانشکده زبان، تاریخ ـ جغرافیا دارای حدود 2000 جلد کتاب فارسی است و اغلب جنبه منبع و مرجع دارند. این کتابخانه حدود 4000 نسخه خطی فارسی نیز دارد که تعدادی از آنها جزو آثار نادر به حساب می آیند.
- دانشگاه استانبول:این دانشگاه قدیمی‌ترین و یزرگترین دانشگاهه ترکیه است. تدریس زبان و ادبیات فارسی در دانشکده ادبیات از سال 1938به صورت رسمی و با تلاش هلموت ریتر(شرق‌شناس و دانشمند آلمانی) آغاز شد . برنامه درس‌های ادبیات عربی و ادبیات فارسی در یک کرسی واحد به نام زبان‌شناسی عربی‌‌ـ فارسی ادغام شد . این کرسی در سال 1963 به دو کرسی زبان شناسی عربی و فارسی تقسیم شد و از سال 1981 تا به امروز ، به عنوان رشته زبان و ادبیات فارسی فعالیت می‌کند. همچنین زبان فارسی در این دانشگاه به عنوان زبان دوم در برخی از رشتهها نیز تدریس میشود.
از میان اهداف گروه زبان و ادبیات فارسی علاوه بر آموزش زبان فارسی، می توان به انجام تحقیق در خصوص ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی، بررسی و گردآوری اطلاعات مربوط به تاریخ و فرهنگ ترک که در منابع فارسی جای گرفته اند، اشاره کرد. فرهیختگان این گروه عنوان زبانشناس در رشته زبان و ادب فارسی کسب می‌کنند. دانشجویان برای اخذ مدرک لیسانس باید 150 واحد درسی را بگذرانند. تعداد دانشجویان نسبت به چند سال اخیر افزایش داشته و در امتحانات ورودی دانشگاههای ترکیه سهم بیشتری برای رشته مذکور در نظر گرفته شده است. حدود 500 نفر دانشجو در مقطع کارشناسی، 40 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و 15 نفر در مقطع دکترا مشغول به تحصیل هستند. برنامه درسی دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای این گروه مانند برنامه درسی دانشگاه آنکارا است.
- دانشگاه آتاترک (ارزروم):این دانشگاه یکی از بزرگترین و قدیمیتریندانشگاه‌های ترکیه در شهر ارزروم است. کرسی زبان و ادبیات فارسی این دانشگاه در سال 1968 با عنوان «زبان و ادبیات عربی ـ فارسی» ترکیه تأسیس شد و اولین بار در سال 1974 در دوره کارشناسی دانشجو پذیرفت. در سال 1982 عنوان رشته زبان زبان و ادبیات عربی ـ فارسی به رشته « زبان و ادبیات شرقی » تبدیل شد. از سال 1982 تا سال 2008 میلادی نزدیک به 500 دانشجو از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شدند.
هر ساله به صورت میانگین 100دانشجوی زبان فارسی در مقاطع:کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا دارد، برنامه درسی دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای این گروه مانند برنامه درسی دانشگاه آنکارا است. همچنین در رشتههای ادبیات زبان ترکی، الهیات و زبان و ادبیات عرب نیز تعدادی دانشجو زبان فارسی را به عنوان واحد اختیاری، انتخاب می‌کنند.
- دانشگاه سلجوق(قونیه):دانشگاه سلجوق یک دانشگاه دولتی واقع در شهر قونیه ترکیه است. نام دانشگاه از نام سلجوق بن دقاق بنیانگذار فرمانروایی سلجوقیان که پایتخت آن شهر قونیه بود برداشته شده است. عمده شهرت دانشگاه سلجوق بدلیل کیفیت بالای آموزش در رشتههای مرتبط با پزشکی است. گروه زبان و ادبیات فارسی در این دانشگاه از سال 1989 آغاز به کار کرد . گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدة ادبیات دانشگاه سلجوق قونیه یکی از سه بخش تشکیل دهندة گروه زبان و ادبیات شرقی این دانشگاه است. دو بخش دیگر را گروههای زبان و ادبیات عربی و زبان و ادبیات اردو تشکیل می‌دهد.
دردوره لیسانس، دانشجویان در تدوین پایان نامة تحصیلی، نمایه الفبایی ادبیات آثار مولانا، سعدی و حافظ را بر اساس شرح‌های مختلف عثمانی، فارسی و ترکی تهیه کرده و به ترجمه ترکی متون فارسی می‌پردازند. همچنین کتابهای دستور زبان را بررسی و موارد دستوری داستان‌های فارسی را تجزیه و تحلیل می‌کنند.
دوره فوق لیسانس: گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلجوق در سال تحصیلی 91ـ 1990 برنامه فوق لیسانس خود را زیر نظر انستیتو علوم اجتماعی آغاز کرد که تاکنون نیز ادامه دارد.
دوره دکترا: گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلجوق در سال تحصیلی 95-1994 برنامه دکترای خود را زیر نظر انستیتوی علوم اجتماعی آغاز کرد.
مرکز تحقیقات مولانا در سال 2005 میلادی توسط دانشگاه سلجوق در راستای انجام فعالیت‌های پژوهشی بیشتر در این عرصه و تربیت نیروی متخصص آن، تاسیس شده است. از فعالیت‌های این مرکز برگزاری برنامههای علمی‌ـ بین‌المللی و انتشار آثار مولانا و مهمترین آنها جمع‌آوری آثار نوشته شده در رابطه مولانا، از کتابخانه‌های کشور ترکیه به صورت یک اثر دیجیتالی است که در طول سه سال، بیش از دو هزار اثر به صورت کپی دیجیتالی در کتابخانه قونیه در بخش آثار نویسندگان مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفته است.
- دانشگاه قیریق قلعه:دانشگاه قیریق قلعه ترکیه واقع در 65 کیلومتری آنکارا از دانشگاههای مدرن و جدید ترکیه می باشد و30 هزار دانشجو در رشتهها و مقاطع تحصیلی مختلف در آن مشغول به تحصیل می باشند . این دانشگاه در سال 1992 تأسیس شده است و گروه زبان فارسی آن به جهت حضور آقای دکترعدنان گارا اسماعیل اوغلو ـ رئیس گروه ـ که خود فردی محقق و ادیب بوده و از انگیزه خوبی برخوردار است ؛ از گروه های خوب زبان فارسی ترکیه می باشد از سال 2009 میلادی، رشتهای به نام مترجمی زبان فارسی جایگزین رشته زبان و ادبیات فارسی شدکه در سال اول 20 دانشجو پذیرفت. هر ساله به صورت میانگین 50 دانشجوی زبان فارسی در مقطع کارشناسی میپذیرد.، در مقطع فوق لیسانس 40 دانشجو و در مقطع دکتری که با همکاری دانشگاه آنکارا دایر شده است، 15 نفر مشغول به تحصیل هستند. برنامه درسی دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای این گروه مانند برنامه درسی دانشگاه آنکارا است.
برخی از دانشجویان این رشته، بر اساس پروژه ای به نام مولانا، موفق به اخذ بورسیه ادامه تحصیل در ایران شده اند. دوره کارشناسی این رشته پنج سال است که دانشجویان سال اول یک دوره آمادگی را میگذارانند. این دوره به مدت دو ترم تحصیلی و در مجموع 48 واحد تعریف شده است.
- در برخی از دانشگاههای ترکیه (رشتههای الهیات، تاریخ و زبان و ادبیات ترکی) آموزش زبان فارسی به عنوان واحد اختیاری تدریس میشود. از جمله: دانشگاه مرمره، دانشگاه یدی تپه، دانشگاه ماردین، دانشگاه آردهان ارزروم، دانشگاه آغری ارزروم، دانشگاه گوموشخانه، وان، دجله (دیاربکر)، ملاتیا، بینگول، موش، آنتالیا، بورسا، ساکاریا،دانشگاه یلدیز تکنیک(استانبول)
مدارس
بر اساس برخی از مطالعات و مقالات مستند، قبل از تاریخ 1923 زبان فارسی در بعضی از مدارس تدریس میشد ولی در تاریخ 29 اکتبر 1923 پس از تأسیس جمهوری ترکیه، آموزش زبان فارسی از مؤسسات آموزشی متوسطه حذف شد و به جای آن، رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای مدرن تأسیس شد.
دورههای آزاد
- مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (آنکارا): واحد آموزشی زبان فارسی رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در ساختمانی مستقل و در اصلی‌ترین خیابان‌شهر (بلوار آتاتورک) قرار دارد. این مرکز در سال 1985 تاسیس شد و از همان آغاز مورد توجه قرار گرفت.
هر سال تحصیلی مرکز شامل 4 ترم دو ماهه است که درهر ترم به طور میانگین 15 کلاس شامل مقاطع اول تا نهم (بعضی مقاطع در چند نوبت)، کلاس فشرده، کلاس YDS[5] با همکاری 13 استاد در روزهای شنبه، یکشنبه، سه شنبه و پنج شنبه تشکیل میشود. مدت زمان آموزش هر سطح دو ماهه میباشد، به استثناء کلاسهای فشرده که در یک مدت مشابه دو سطح از 9 سطح زبان فارسی، آموزش داده میشود. کلاس YDS ، دورهای شش ماهه برای آمادگی شرکت در آزمون وزارت علوم ترکیه میباشد که در آن دانشجویان موظف به انتخاب یک زبان خارجی هستند. در هر کلاس بین 5 الی 15 زبان آموز شرکت می کنند و برای ارتباط بهتر استاد و زبان آموزان صندلی ها بصورت U شکل چیده شده اند. کتاب درسی زبان‌آموزان «پیک پارسی» است که توسط معلمان این مرکز، تألیف شده است.
مرکز آموزش زبان فارسی دارای کتابخانهای با بیش از 5000 هزار جلد کتاب در رشتههای عمومی، ادبی، تاریخی، فلسفی، علمی، مذهبی، فرق اسلامی و عرفان، علوم اجتماعی، زبان، هنر، تاریخ و جغرافیا میباشد. این کتابخانه بخاطر دارا بودن کتابهای نفیس، که تاریخ چاپ بعضی از آنها به 70 سال پیش بر میگردد، و محل مطالعه دانشجویان زبان و ادبیات فارسی و تاریخ جهت انجام تحقیقات است. در کتابخانه علاوه بر کتاب، بالغ از 200 لوح فشرده فیلم و موزیک ایرانی موجود میباشد که به صورت امانت در اختیار علاقهمندان قرار می گیرد.
- مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (استانبول):این مرکز در اسفند ماه سال 1392 تأسیس شد.کلاسهای آموزش زبان فارسی در هفت سطح تعریف شده است . همچنین در این دوره کلاس های آمادگی آزمون زبان فارسی(YDS)* برای علاقهمندان و کارکنان نهادهای دولتی ترکیه برگزار میگردد. این دورهها سه ماهه و در قالب دو ترم و سه سطح مقدماتی، متوسط و پیشرفته و به صورت سه روز در طول هفته برگزار میشود. مرکز آموزش زبان فارسی سرکنسولگری ج.ا.ایران در استانبول در راستای پاسخگویی به علاقه وافر دوستداران زبان فارسی و فرهنگ و ادبیات کشورمان و تامین نیازمندیهای علاقمند، تارنمایی به نام و آدرس اینترنتی http://www.farsca.ir راه اندازی کرد. تاکنون بیش از پانزده دوره تا تابستان 1395 برگزار شده است .
* قبلا از تأسیس این مرکز، دورههای آموزشی نمایندگی در محل کتابخانه بایزید برگزار میشد.(سالهای 1387 ـ 1390)
- مرکزآموزش زبان فارسی وابستگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(ارزروم):با شروع فعالیت وابستگی فرهنگی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در ارزروم(در فروردین 1391)، دانشجویان، علاقمندان و مردم ارزروم گرایش زیادی به زبان و ادبیات فارسی یافته و خواستار آموزش این زبان که به نوعی ریشه در فرهنگ و تمدن منطقه دارد. شدند، با افزایش تعداد متقاضیان آموزش زبان و ادبیات فارسی در منطقه آناطولی شرقی و جنوب شرقی در نهایت به همت وابستگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مرکز آموزش زبان و ادبیات فارسی در سال 1393 در مرکزی ترین بخش شهر ارزروم، تاسیس و شروع به کار نمود که با استقبال عمومی همراه گردید و در حال حاضر با برنامه های مختلف صدها فارسی آموز را تحت پوشش علمی و فرهنگی قرار داده است. این مرکز، برنامههای آموزشی خود را به صورت مدون و سالیانه تهیه و در اختیار متقاضیان قرار داده است به گونهای که سالانه در 7 ترم متناسب با تقویم آموزشی کشور ترکیه به آموزش مدون زبان و ادبیات فارسی می پردازد که هر ترم آموزشی خود که سالانه در 7 نوبت اجرا میشود ، مقاطع ابتدایی، متوسط، پیشرفته، مترجمی ، آمادگی برای امتحانات ملی و بین المللی را در بر می گیرد. تا سال 1394 یازده دوره آموزشی برگزار شده است.هری ک از این دورهها نیز در سه مقطع ، یک، دو و سه برپا میشود، برای مثال ابتدایی1، ابتدایی2 و …. . این مرکز در مجموع در هر ترم برای هر مقطع 54 ساعت کلاس آموزشی برگزار می‌کند که با توجه به اینکه سالانه برای هر مقطع 350 ساعت درسی برگزار میشود، لذا برای پنج مقطع در مجموع 1750 ساعت آموزشی برای فارسی آموزان در نظر گرفته شده است.
علاوه بر دورههای آموزشی، این مرکز دوره‌هایی را نیز با عناوین آموزشی ـ فرهنگی در برنامه دارد و تاکنون چندین دوره را برگزار کرده است . از آن جمله می توان به کارگاه آموزش فنون و اصول مترجمی زبان و ادبیات فارسی، کارگاه شعر و ادب فارسی، کارگاه فیلم ایرانی و نیز سلسله نشست‌های ادبی مشاهیر ایرانی اشاره نمود.
آسیب‌شناسی زبان فارسی:
- آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها با زبان واسط ترکی به دلیل عدم تسلط کافی استادان به زبان فارسی
- عدم استفاده از منابع معتبر آموزشی و کمک آموزشی ادبیات فارسی در دانشگاه‌ها و استفاده استادان از جزوه آموزشی خود
- عدم دسترسی کرسی‌های زبان فارسی به تجهیزاتسمعیـ بصریو منابع آموزشی و کمک آموزشی جدید
- فقدانیکنظامارزشیابیهماهنگ درفرآیندآموزشوسنجشمهارتهایچهارگانهدانشجویان و زبان آموزان فارسی
- تکیه بر متنخوانی صرف متون فارسی و عدم توجه کافی به مکالمه و گفتگو در سیستم آموزشی دانشگاه‌ها
- عدم تناسب کتب تهیه شده با نیازهای فارسی‌آموزان ترک
- تکیه بر متون کهن فارسی و عدم توجه به ادبیات معاصر ایران در سیستم آموزشی دانشگاه‌ها
راهکارها:
- تالیف منابع برای آموزش گفتاری و محاوره‌ای زبان فارسی
- تقویت دورههای زبان آموزی و دانش‌افزایی زبان و ادبیات فارسی با هدف ارتقای دانش زبانی و ادبی دانشجویان و فراگیران زبان فارسی
- برگزاری دورههای آموزش روش تدریس زبان فارسی به معلمان و استادان زبان فارسی به صورت منظم و مستمر
- برگزاری کارگاه‌های مکالمه و گفتگو ویژه استادان و دانشجویان
- راه‌اندازی آموزش اینترنتی زبان فارسی و استفاده از فن آوری‌های نوین در امر آموزش زبان
- برگزاری منظم المپیاد زبان و ادبیات فارسی در ترکیه
- اعطای بورس تحصیلی در مقاطع فوق لیسانس و دکترای زبان و ادبیات فارسی به دانشجویان برتر به منظور تربیت نیروی انسانی بومی
- تهیه منابع آموزشی (سرفصل‌های درسی) متناسب با شرایط کشور ترکیه برای تمام مقاطع
- فراهم کردن زمینه اعزام دانشجویان برای استفاده از فرصت مطالعاتی
