معمای ظریف؛ آیا وزیر خارجه ایران برجام را در سفر آمریکا زنده میکند؟
درست در شرایطی که فضای سیاسی کشور درگیر انتخابات مجلس است و بیشتر مباحث رسانهای حول محور تغییر و تحولات این رقابت بسیار مهم میچرخد، گویا در عرصه سیاست خارجی رخدادهای مهمی در حال وقوع است که فعلا بنا نیست خبری شود.
درست در شرایطی که فضای سیاسی کشور درگیر انتخابات مجلس است و بیشتر مباحث رسانهای حول محور تغییر و تحولات این رقابت بسیار مهم میچرخد، گویا در عرصه سیاست خارجی رخدادهای مهمی در حال وقوع است که فعلا بنا نیست خبری شود. بعد از آنکه حسن روحانی از ژاپن بازگشته گویا طرفهای حاضر در توافق برجام و برخی میانجیهای شرقی و منطقهای آخرین تلاشهای خود را برای تجات توافق هستهای کلید زدهاند. چنانچه پیشتر در یک گزارش در نامهنیوز مطرح کردهایم، گویا طرحی چندوجهی با مختصات جدید بین طرفین دستبهدست میشود. بنابر گمانهزنیهای غیررسمی در این مدل ایران قبول میکند که در ازای عدم تصویب تحریم جدید و نیز برطرفکردن بخش قابل توجهی از تحریمهای مصوب بعد از اجرای برجام فعالیتهای واکنشی مربوط به خروج آمریکا از برجام را متوقف کند به بیان دیگر این طرح شبیه به همان فریز در برابر فریز توافق ژنو است. این احتمالا گام اول توافق ایران با طرفین مقابل خواهد بود و در گام بعدی هم احتمالا سند تازهای میان طرفین به امضا خواهد رسید؛ سندی که ذیل آن فتوای رهبری درباره حرامبودن سلاح هستهای بهعنوان تضمینی از سوی ایران با امضای رئیسجمهور ایران و کشورهای 1+5 ارائه خواهد شد. برخی گمانهزنی میکنند که این طرح که اکنون در پایتختهای کشورهای مختلف در حال بررسی است، در نهایت در سفر ظریف به ایالات متحده که به زودی انجام خواهد شد، روی میز قرار میگیرد.
نکته مهم این است که محمدجواد ظریف اکنون در مسکو به سر میبرد و تحلیلگران باور دارند که این سفر در مقطع کنونی ممکن است مربوط به همین طرح باشد. ضمن آنکه مسکو رسما اعلام کرده است که اعتقادی به تحریم تسلیحاتی ایران بعد از زمان مقرر برجام ندارد و این خبری بسیار بد برای آمریکاست که تلاشهای فراوانی را در این خصوص در ماههای اخیر انجام داده است.
به نظر میرسد که طرف اروپایی هم در صورتی که آمریکا نرمشی درباره این طرح نشان دهد، با عنوان کاتالیزور در تسریع حصول این توافق وارد عمل شود. محمدجواد ظریف به نظر روزهای سخت و حساسی را پشت سر میگذارد؛ آن هم در شرایطی که این بار تلاش میکند بیخبر و بدون کاروان رسانهای مقصود خود را دنبال کند.
همه اینها درحالی است که بر اساس بعضی اخبار دیگر جلسات بسیار مهمی میان ایران، امارات، عربستان و کویت برگزار شده که نشانههایی تازه از وقوع برخی تحولات مهم در سیاست خارجی است. برخی صاحبنظران معتقدند که دونالد ترامپ به دلیل وضعیت نامناسب در نظرسنجیها که دلیل اصلی آن ضعفهای سیاست خارجی او است، تمایل فراوانی دارد که قبل از جدیشدن رقابتهای انتخاباتی در ایالات متحده به یک توافق با ایران دست یابد. حرف بر سر این است که ترامپ در صورت دستیابی به چنین توافقی دموکراتها را تا حدود زیادی در انتخابات خلع سلاح خواهد کرد. دموکراتهایی که در چندوقت اخیر ترامپ را به دلیل شکستهای متعددش در سیاست خارجی مورد سرزنش و مؤاخذه قرار دادهاند و حتی او را با دلایل دیگری با گزینه استیضاح هم روبهرو کردند. وقت برای دونالد ترامپ تنگ است؛ شاید تحولات غیرمنتظرهای در چندروز آینده رخ دهد.