قشم دوباره از یونسکو خارج می‌شود؟
واگذاری اراضی و سواحل دریا در جزیره قشم، تنها ژئوپارک ایران را در خطر خروج از یونسکو قرار داده است.
واگذاری اراضی ساحلی جزیره قشم که برخی از آن‌ها در تجاوز با حریم آثار تاریخی و طبیعی ثبتملی و جهانی شده است پس از یک‌سال سرانجام واکنش دستگاه قضا را برانگیخت تا به نحوه این واگذاری‌ها ورود کند. مسعود رحمانی ـ رییس دادگستری شهرستان قشم ـ حدود یک ماه پیش به رسانه‌ها خبر داد که شورای حفاظت از اراضی در محل دادگستری و با حضور دادستانی و نهادهای متولی از جمله سازمان منطقه آزاد و شیلات و منابع طبیعی، اداره ثبت، جهاد کشاورزی و نهادهای دیگر تشکیل شد تا تعدادی از طرح‌ها در این اراضی متوقف یا اصلاحاتی در واگذاری‌ها صورت گیرد.
اراضی واگذار شده بیشتر با هدف احداث اقامتگاه و مرکز پرورش میگو و آبزیان دیگر بوده که طبق اسناد موجود در تعرض با حریم برخی آثار تاریخی و طبیعی همچون خربس، غار نمکدان، جزایر ناز و تالاب پرندگان دوکوهک در سواحل شمالی جزیره قشم است. مناطقی که بخشی از آن‌ها در محدوده ژئوپارک قشم قرار دارند و تعرض به حریم آن‌ها اعتراض جوامع محلی و فعالان میراث فرهنگی و گردشگری قشم به عنوان ذی‌نفعان ژئوپارک را برانگیخته است.
ژئوپارک قشم در سال ۱۳۸۵ عضو شبکه جهانی شده اما در سال ۱۳۹۱ به دلیل مشکلات مدیریتی و … کارت قرمز گرفت و از شبکه ژئوپارک‌های جهانی یونسکو خارج شد. سرانجام سال ۱۳۹۶ پس از اصلاح ایرادها این ژئوپارک بار دیگر به شبکه جهانی پیوست. اینک با نزدیک شدن زمان بازرسی دوره‌ای، این نگرانی وجود دارد که واگذاری برخی اراضی، این ژئوپارک را دوباره در خطر خروج از فهرست ژئوپارک‌های جهانی یونسکو قرار دهد.
طبق اظهارات مدیر ژئوپارک قشم، اوایل سال ۹۹ زمان ارزیابی دوره‌ای بازرسان یونسکو پس از چهار سال فرا می‌رسد، هرچند که علی‌رضا امری کاظمی در گفت‌وگو با ایسنا بیان می‌کند: اقدامات خوبی برای آماده‌سازی ژئوپارک انجام شده و فقط بخشی از کارهای عمرانی و زیرساختی مانده که در این چند ماه انجام می‌شود تا به آن حجم از انتظار یونسکو برسیم.
او در عین حال به واگذاری اراضی در جزیره قشم اشاره می‌کند و می‌گوید: فهرستی تهیه شده که نشان می‌دهد ۱۵ مورد از این واگذاری‌ها که البته هنوز اجرایی نشده در محدوده ژئوسایت‌ها قرار دارد. هر یک از این پروژه‌ها با ژئوپارک تداخل پیدا کند حکم اخطار و کارت زرد یونسکو را دارد.
امری کاظمی که از اوایل آذرماه سرپرستی مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم را نیز به عهده گرفته است، در پاسخ به پرسش ایسنا درباره این‌که ژئوپارک قشم در چه شرایطی کارت قرمز می‌گیرد و از شبکه ژئوپارک‌های جهانی یونسکو اخراج می‌شود؟ اظهار می‌کند: دغدغه اصلی ما از یک سال پیش واگذاری زمین‌های در قلمرو ژئوپارک است. این واگذاری‌ها معمولا به دو صورت انجام می‌شود؛ یا از طریق سازمان منطقه آزاد قشم با طی روال مشخص اداری است که در این صورت از اداره ژئوپارک و معاونت‌ها و مدیریت‌های مربوطه استعلام می‌شود تا اگر تعارضی با ژئوسایت‌ها داشته باشد اصلاحات و اقدامات لازم انجام شود.
وی ادامه می‌دهد: مشکل اصلی در نحوه دیگر واگذاری‌ها است که خارج از اختیارات سازمان منطقه آزاد قشم و توسط استان هرمزگان و عمدتا هم جهادکشاورزی استان به عنوان متولی شیلات انجام می‌شود. زمین‌های زیادی از محدوده ژئوپارک، محیط زیست و میراث فرهنگی بدون استعلام راسا واگذار شده که کاربری تعریف شده برای آن‌ها مزارع پرورش میگو بوده است. مساحت این اراضی زیاد است و تغییری که روی چشم‌انداز ایجاد می‌کند بسیار چشم‌گیر است، اتفاقی هم که در آن منطقه رخ می‌دهد برگشت‌ناپذیر است، یعنی اگر روزی پشیمان شوند دیگر نمی‌توان جبران و یا اصلاح کرد. نگرانی اصلی ما همین است.
امری‌کاظمی اضافه می‌کند: البته چند مرحله سازمان منطقه آزاد قشم با مسؤولان مربوطه در استان هرمزگان نشست‌های مشترک داشته و تفاهم‌نامه‌هایی را امضا کرده‌اند که هرگونه واگذاری با اطلاع این سازمان باشد و واگذاری‌های قبلی هم توسط همین سازمان بازنگری شود تا اگر تداخلی با فعالیت‌های سازمان به ویژه ژئوپارک، محیط زیست و میراث فرهنگی دارد تجدیدنظر صورت گیرد، ولی آن‌ها تا کنون به توافق‌ها وفادار نبوده‌اند. امیدواریم توافقی که بین رییس امور اراضی کشور و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد قشم امضا شد روی تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات استان هرمزگان در جزیره قشم اثر بگذارد.
عضو هیئت ارزیابان رسمی ژئوپارک جهانی یونسکو در پاسخ به این پرسش که اراضی واگذار شده و پروژه‌های انجام شده در آن‌ها در صورت تجدیدنظر و اصلاح چقدر امکان عقبگرد دارند؟ می‌گوید: واگذاری‌ها دو دسته است؛ یکسری عملیاتی شده و بعضی هنوز حالت فیزیکی پیدا نکرده است و شکل اسنادی دارد. خوشبختانه آن‌هایی که عملیاتی شده در نقاط حیاتی ژئوسایت‌های قشم نبوده است، مگر این‌که اقدامات جدیدی بدون اطلاع ما انجام شده باشد. امیدواریم پروژه‌ای در محدوده ژئوسایت‌ها اجرا نشود و طرح‌های موجود ابطال و یا به دیگر نقاط جزیره که مشکلی ندارد، انتقال داده شود.
به گزارش ایسنا، با حال امری‌کاظمی بیان می‌کند: نگرانی خاصی از این نظر نداریم اما اگر سازمان منطقه آزاد قشم حمایت نکند ممکن است ژئوپارک به خطر افتد که خوشبختانه مدیرعامل این سازمان تا به حال حمایت ۱۰۰در صد از ژئوپارک قشم داشته است.
