شایع ترین ناهنجاری کروموزومی/علل بروز کم توانی ذهنی

یک متخصص مغز و اعصاب، گفت: سندروم داون، شایع ترین ناهنجاری کروموزومی است که با کم توانی ذهنی همراه می شود.

طفرزاد اشرافی، درباره کم توانی ذهنی، اظهار کرد: عقب مـانده ذهنـی بـه فردی گفته می شود کــه فعالیت هـای ذهنـی او در حـد قـابل ملاحظـه ای کاهش یافته، ضریب هوشی کمتر از ۷۰ داشته باشــد، در قدرت تطبیق وی بـا محیـط زنـدگـی اختـلال چشـمگیری وجود داشته باشد و یـادگـیری و توانـایی انجـام مســئولیت های شخصی واجتماعی وی با اشکال مواجه باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه معمولا مجموعــه ایـن مشـکلات در طـی دوران رشــد و نمــوی عصبـی بروز می کند، درباره دسته بندی انواع کم توانی های ذهنی گفت: بیمـاران دارای بــهره هوشی ۶۹-۵۰ را جــزء مـوارد خفیـف(آموزش پذیر) ، ۴۹-۳۵ را متوسـط (تربیت پذیر)، ۲۰-۳۴ را شدیـــــد و کمـتر از ۲۰ را عمیـق یـــا پیشــرفته طبقه بندی می کنند.

وی با بیان اینکه در اکـثر بررسـی ها، تسـت ضریـب هوشـی بـرای تـــایید کم توانی و میزان شـدت آن بـه کار مـی رود، توضیح داد: عواملی که ممکن است باعث عقب ماندگی عقلی شوند به سه گروه قبـــــل از تولـد، حیـن تولد و پس از تولـــد تقسیم می شوند.

این متخصص مغز و اعصاب درباره سندروم داون گفت: شایع ترین ناهنجـاری کروموزومی کـه بـا کم توانی ذهنی همراه است، تریزومــــی ۲۱ (ســندرم داون) اسـت که احتمــال تکـرار آن در حاملگی هـای بعـدی یک تا دو درصد است و به نظر میرسد با سن مادر ارتباط داشتـــه باشد. بروز ایـن سندرم در مادران سنیـــــن کمتر از ۲۰ ســال و بـالاتر از ۳۵ سـال بیشتر از سایر افراد است.

اشرافی درباره انواع علل کم توانی های قبل از تولد توضیح داد: اختلالات متابولیکی مادر از قبیل دیـابت، کم کاری تیرویید، عوامل دارویی و تابش اشعـــه به خصــوص در هفتـه های پنج تا هجدهم حاملگـــــی و اختــلالات متــابولیکی ارثــی مــانند فنیل کتـــونوری، مصرف الکل و مواد مخدر از علل دیگر ایجاد عقب ماندگی های قبل از زایمان هستند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، درباره عوامل کم توانی ذهنـی در حین تولد گفت: این عوامل شامل خفگـی زایمانی، نارس بودن جنین، خونریزی و زایمان های ســخت، عوامل دارویی و تاخیر رشد داخل رحمی می شود و این عوامل باعث ایجاد حـدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از موارد عقب ماندگی ذهنی می شوند.

وی درباره عوامل ایجاد کم توانی ذهنی پس از تولد بیان کرد: این عوامل شــامل ناهنجــاری و نقـــــص ســاختمانی مغــز، بسته شـدن زودرس شـکاف بیـــن اســتخوانهای جمجمــه، نقـص متابولیکــــــــی مــادرزادی، اختـلال اسـیدهای آمینـه مـانند فنیلکتـونوری، اختلال اسـیدهای ارگانیـــک، کم کاری تیرویید، افت قند خون، عفونت هــای باکتریایـــــی و ویروســــــی، حوادث، ضربه ها و مسمومیت ها به خصـوص در سنیــــن زیر پنج سال و اختلال در امر مراقبت از کودک، محرومیت هـای محیطــــی، اجتماعــــی و عاطفــــی و سوء تغذیه می شود.

اشرافی یادآور شد: به رغـــــم توسعـــــه اقدامــات تشخیصـی در بررسی های مختلــــف، برای ۱۲ تا ۶۵ درصد مـوارد عقب ماندگــی ذهنــی علــــت مشخصــــی یافـــت نشـده و بــــــه عنــوان نامشخــــص (Idiopathic ) طبقه بنــــــدی می شوند.

این متخصص مغز و اعصاب، یادآور شد: از جمله بیماری های همراه با کم توانی های ذهنی که در شایع ترین حالت در موارد شدید و بسیار شدید عقب ماندگی ذهنی دیده می‌شود، ناتوانائی‌های حسی، حرکتی و صرع است.

اشرافی با بیان اینکه فقط یک سوم این افراد تحرک دارند و یک چهارم به دیگران وابسته هستند، گفت: مشکلات شنوایی و بینایی مانع دیگری برای توانایی شناختی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، «اسپاستیسیتی»، «اتاکسی» و «آتتوز» را از دیگر ناتوانی‌های حرکتی شایع این افراد عنوان کرد.