ترکیه محبوب؛ نویسندگانش ممنوع

در حالی ترکیه به‌عنوان میهمان‌ ویژه سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انتخاب شده که به نظر می‌رسد ما در این انتخاب و در مقابل، در قبال ادبیات این کشور سیاست یک بام و دو هوایی داریم.

در چهارمین جلسه شورای سیاست‌گذاری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که روز چهارشنبه (ششم آذرماه) با ریاست محسن جوادی – معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- برگزار شد، از گزینه‌های موجود، کشور ترکیه به عنوان کشور «میهمان ویژه» نمایشگاه کتاب تهران انتخاب شد. پیش‌تر، کشورهای عمان، افغانستان، ایتالیا، روسیه، صربستان و چین به عنوان «مهمان‌ ویژه» در نمایشگاه بین‎المللی کتاب تهران حضور داشته‌اند.

ترکیه در حالی به‌عنوان میهمان ویژه نمایشگاه کتاب تهران انتخاب شده که هم‌زمان با سی‌ویکمین دوره ‌نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برنامه‌های اورهان پاموک – مشهورترین نویسنده حال حاضر ترکیه و برنده جایزه نوبل ادبیات – که به ایران سفر کرده بود لغو شد و او تنها در یک نشست خبری که قرار بود آغازگر برنامه‌هایش باشد شرکت کرد، همچنین در گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها به پرسش‌های آن‌ها پاسخ داد. انتشارات ققنوس از پاموک دعوت کرده بود تا در نمایشگاه کتاب حضور و با مخاطبانش دیدار داشته باشد، اما سفر او حاشیه‌ساز شد و نتواست در برنامه‌ای که ناشرش در ایران برای او در محل برگزاری نمایشگاه کتاب (در مصلای تهران) تدارک دیده بود، حاضر شود. همچنین پس از لغو این برنامه، مراسم «شب اورهان پاموک» در خانه اندیشمندان علوم انسانی با مدیریت مجله «بخارا» نیز لغو شد.

از طرف دیگر، از شهریورماه خبرهایی مبنی بر لغو مجوز کتاب‌های الیف شافاک، دیگر نویسنده معروف ترکیه که با کتاب «ملت عشق» در میان مردم ایران شناخته شده است، منتشر می‌شود. در این بین از لغو مجوز کتاب‌های «۱۰ دقیقه و ۳۸ ثانیه در این دنیای عجیب» (انتشارات مهراندیش)، «ناپاک‌زاده استانبول» (نشر «آسیم» و نشر «فرهنگ نشر نو») و کتاب «شرم» (نشر «مروارید») این نویسنده خبر رسیده است.

به گزارش ایسنا ،انتخاب کشوری به عنوان مهمان‌ ویژه در نمایشگاه کتاب با هدف گسترش تعامل فرهنگی بین دو کشور انجام می‌شود؛ حال باید دید ترکیه قرار است چگونه در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کند و آیا مسائلی در این زمینه حاشیه‌ساز می‌شود؟ هرچند اورهان پاموک به‌خاطر ابراز دیدگاه‌هایش درباره دولت ترکیه نویسنده محبوب دولت این کشور هم نیست. او از نویسندگان معترض و منتقدان سرسخت دولت «رجب طیب اردوغان» است و به‌خاطر سخنان و انتقادهای خود حتی به زندان هم افتاده است. پاموک به «توهین به ترک بودن» متهم و اظهاراتش درباره نسل‌کشی ارمنی‌ها حاشیه‌ساز شده است. البته الیف شافاک نیز به‌خاطر اشاره به نسل‌کشی ارمنی‌ها در رمان دوم خود «حرامزاده استانبول» از سوی دادگاه ترکیه به جرم «اهانت به ترک بودن» متهم شد. پرونده او در ژوئن ۲۰۰۶ بسته شد، ولی چند ماه بعد، دوباره باز و او با احتمال سه سال زندان روبه‌رو شد، اما در ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۶ به‌خاطر کمبود مدرک، پرونده این نویسنده بسته شد.