پژویان : مالیات‌گیری الکترونیکی شود
مالیات یکی از عمده‌ترین منابع درآمدی دولت است که در راستای اجرای سیاست‌های اقتصادی و همچنین بهبود رفاه اجتماعی ابزاری موثر و کارآمد محسوب می‌شود.
به رغم این امر، وصول درآمدهای مالیاتی در قیاس با درآمدهای غیر مالیاتی همواره با موانعی روبه‌رو بوده است. از جمله این موانع پدیده فرار مالیاتی است. فرار مالیاتی از جمله جرایمی است که با وجود ضریب بالای بزهکاری در جرایم اقتصادی، فراوانی بیشتری را به خود اختصاص داده است. منظور از فرار مالیاتی هرگونه تلاش غیر قانونی مودیان به منظور پرداخت نکردن مالیات مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات به مقامات مسئول است.
به گزارش بازتاب به نقل از آرمان ، جمشید پژویان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در مورد اقدامات لازم برای جلوگیری از این نوع از جرایم اقتصادی می‌گوید: «در درجه اول باید برخی اصلاحات اساسی در سیستم مالیاتی کشور انجام دهیم و تا زمانی که این نظام اصلاح نشود شاهد جرایم اقتصادی در این زمینه خواهیم بود. همچنین در زمینه اصلاح این سیستم باید مطمئن شویم این تور مالیاتی بر تمام افراد پردرآمد گسترده شده است.»
برای مبارزه با جرایم اقتصادی به ویژه در حوزه فرار مالیاتی چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
به نظر من ابتدا باید نظام مالیاتی خود را اصلاح کنیم تا مشخص شود چه کسانی فرار مالیاتی دارند. در چارچوب سیستم مالیاتی فعلی بسیاری از پر درآمدترین افراد جامعه میتوانند فرار مالیاتی داشته باشند بدون اینکه هیچ‌زمینه‌ای برای کشف نقض قانون از طرف آنها وجود داشته باشد. مقایسه بین مالیات بر شرکت و مالیات بر درآمد که قاعدتا باید شامل کلیه درآمدها در اقتصاد ایران باشد نشان‌دهنده عدم تعادل، بی عدالتی و ناکارآمدی در جمع‌آوری مالیات‌های بر درآمد است، یعنی عوامل اقتصادی غیر از شرکت‌ها به رغم درآمد بالایی که دارند متناسب با آن سهم مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند و فرار مالیاتی در کسب درآمد بسیار متداول و رایج است. در نتیجه اگر ما مجازات‌های سنگینی هم برای فرار مالیاتی در نظر بگیریم، عمدتا متوجه عده‌ای از طبقه متوسط یا بخشی از صنعت و تولیدکنندگانی می‌شود که پرونده‌های مالیاتی دارند و کسانی که درآمدهایی میلیاردی از تجارت و واردات، کارهای پیمانکاری و… نصیبشان می‌شود همچنان از پرداخت مالیات فرار می‌کنند. بنابراین در درجه اول باید برخی اصلاحات اساسی در سیستم مالیاتی کشور انجام دهیم و تا زمانی که این نظام اصلاح نشود شاهد جرایم اقتصادی ایران در این زمینه خواهیم بود. همچنین در زمینه اصلاح این سیستم باید مطمئن شویم این تور مالیاتی بر تمام افراد پردرآمد گسترده شده است. در این زمان باید مشابه بسیاری از کشورهای دنیا مجازات‌های مالیاتی تعیین شود که افراد حتی واهمه‌ای که از خطای مالیاتی و گرفتار شدن دارند بیش از واهمه انجام یک جرم و جنایت باشد، ولی همان‌طور که گفته شد قبل از در نظر گرفتن این مجازات‌ها باید مطمئن شویم این قوانین مالیاتی به‌طور کامل شامل همه افراد می‌شود، اما درصورتی که تنها عده‌ای را مشمول این قانون کنیم و افرادی که درآمدهای بسیار هنگفتی دارند همچنان بتوانند فرار مالیاتی داشته باشند، نمی‌توانیم انتظار اصلاح این سیستم را داشته باشیم.
شفاف سازی مالیاتی و کاهش اعمال سلیقه چه تاثیری می‌تواند بر کاهش فرارهای مالیاتی داشته باشد؟
شفاف سازی مالیات‌ها پایه و اصول نظام مالیاتی است و این سیستم باید تا جایی که امکان دارد از رو به رو شدن با ممیز و مودی جلوگیری کند. پرداخت مالیات‌ها باید عادلانه و شفاف باشد، چرا که هرگونه سختگیری بدون شفافیت می‌تواند منجر به فرار مالیاتی شود و باید با برنامه‌ریزی مطلوب از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کرد. بنابراین باید همه چیز در چارچوب یک سیستم به اصطلاح الکترونیکی یا سیستمی که انسان در آن دخالتی نداشته باشد برنامه‌ریزی شود.
مالیات بر مجموع درآمدها چه تاثیری می‌تواند بر اصلاح نظام مالیاتی و در نتیجه کاهش فرار مالیاتی داشته باشد؟
سیستم مالیات بر مجموع درآمد باعث می‌شود آمار کافی و مناسب دراختیار سازمان مالیاتی قرار گیرد تا درآمدهای بالا را نیز مشمول مالیات کند. تا زمانی که مالیات بر مجموع درآمدها در کشور وجود نداشته باشد بحث درباره پولشویی غلط است. در این نوع مالیات، نه شرکت بلکه هر شخصی باید در انتهای هرسال اظهارنامه‌ای بدهد و در آن تمام درآمدهای خود را در یک طرف بیاورید. بعد بر اساس جداولی که در آن نرخ مالیات به صورت تصاعدی محاسبه می‌شود مالیات خود را بدهد، ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که مالیات برخی از درآمدها همانند دستمزد و حقوق در طول سال داده شده است. این مالیاتی که قبلا پرداخت شده برگردانده می‌شود، یعنی اگر مجموع مالیات پرداختی شما از آن چیزی که باید بدهید بیشتر باشد که معمولا برای افراد کم‌درآمد این‌گونه است، آنگاه اضافه مالیات برگردانده خواهد شد. همچنین بدون در نظر گرفتن نرخهای تصاعدی نسبت به مالیات بر مجموع درآمد اشخاص، امکان رعایت عدالت مالیاتی فراهم نمی‌شود و اشخاص میتوانند در مواردی که با نرخهای تصاعدی مواجه هستند، با تنوع در منابع درآمدی از نرخهای پایین‌تر استفاده کنند. چنانچه برای مقابله با فرار این اشخاص، نرخهای مالیاتی افزایش یابد، این امر موجب فشار بر افراد با درآمد پایین که تنها یک منبع درآمد دارند، می‌شود. مالیات بر مجموع درآمد، نه تنها تامین‌کننده درآمد دولت است، بلکه ابزار مناسبی برای اجرای برنامه‌های بهبود در توزیع درآمد، شفاف‌سازی در حساب‌های مالی و عدم اثرگذاری تخریبی در تخصیص منابع است. با سیستم مالیات بر مجموع درآمد می‌توان بار مالیاتی را به افرادی که از امکانات و فرصت‌‌های بیشتری از جامعه برخوردارند، تحمیل کرد. بنابراین زمانی که این سیستم مالیاتی وجود داشته باشد دیگر بحث فرار مالیاتی و مساله پولشویی مطرح نیست.
