«با هم» در برابر بحران
همه آنها که تجربه وقوع زمین‌لرزه‌ای مهیب و مخرب را داشته‌اند، زمان وقوع زلزله را به لحظه‌ای آخرالزمانی تشبیه کرده‌اند، تشبیهی که از ساکنان رودبار و بم تا ورزقان و سرپل‌ذهاب و حالا میانه بر آن اتفاق نظر دارند و معتقدند که برای دقایقی دنیا را تمام شده دیدند. دنیا ولی تمام نشد و حالا پرسش اینجاست که برای عادی شدن دنیا بعد از ثانیه‌های آخرالزمانی چه کار باید انجام داد؟
زلزله ۵.۹ ریشتری بامداد جمعه در استان آذربایجان شرقی آخرین زلزله بزرگی است که تاکنون در کشور رخ داده است، زلزله‌ای که منجر به مرگ پنج نفر و آسیب دیدگی نزدیک به ۶۰۰ نفر شد و به حدود ۵۰۰۰ خانه در این مناطق خساراتی را وارد کرد، اما در مقایسه با زمین‌لرزه‌های قبلی که البته تخریب و وسعت بیشتری هم داشتند، حاشیه سازی خاصی رخ نداد. به نظر می‌رسد دستگاه‌های متولی در زلزله اخیر هماهنگی و انسجام بیشتری با هم داشتند.
موضوعی که اسماعیل نجار، رییس سازمان مدیریت بحران کشور نیز آن را تایید می‌کندمی‌گوید:« زلزله آذربایجان شرقی در واقع اولین حادثه‌ای بود که پس از اجرایی شدن قانون جدید مدیریت بحران کشور رخ داد. همانطور که می‌دانید سازمان مدیریت بحران کشور وظیفه ایجاد هماهنگی در میان دستگاه‌ها و نهادهای مسئول در زمان بحران را دارد و در مورد زلزله اخیر نیز باید بگویم که میزان هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مورد قبول و بالاتر از حوادث مشابه قبلی بود.»
نجار ادامه می‌دهد:« البته باید به این نکته هم توجه کنیم که ابعاد این زلزله چندان گسترده نبود و طبق قانون جدید مدیریت بحران کشور نیز جزو حوادثی با سطح محلی محسوب می‌شود و طبیعتا نیازی به ورود در سطح ملی به آن نبود. در مجموع می‌توان گفت که قانون جدید در افزایش هماهنگی‌ها و انجام بهتر تدابیر تاثیر بالایی داشت.»
به گفته رییس سازمان مدیریت بحران کشور در نتیجه هماهنگی‌های انجام شده، فرآیند بازسازی منازل و آواربرداری در مناطق زلزله‌زده خیلی زود آغاز شد و در حال حاضر نیز روند تخصیص اعتبارات برای جبران خسارات و … در شرف آغاز است.
آمارها و منابع مرتبط
یکی از حواشی هر بحرانی از جمله زلزله اخبار مختلف و گاه متناقض درباره شمار جانباختگان و خسارات و تلفات است، موضوعی که در زلزله آذربایجان شرقی دیده شد، مهندس محمد فرید لطیفی، معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور در این باره به ایسنا می‌گوید:« مساله هماهنگی میان دستگاه‌ها تنها مربوط به اقدامات اجرایی و عملیات‌ها نیست. در بحث اطلاع‌رسانی نیز باید هماهنگی‌های لازم میان دستگاه‌ها وجود داشته باشد و مسئولان در دستگاه و نهاد بدانند که باید در حوزه مسئولیت و اختیاراتی که دارند صحبت کنند، البته طرف دیگر نیز رسانه‌ها و خبرنگاران هستند که باید اخبار را از منابع مرتبط دریافت کنند. به عنوان مثال متولی اعلام آمار مصدومان نهادهایی چون اورژانس و هلال احمر و … است و طبیعتا نباید از اورژانس در مورد وضعیت امنیت منطقه پرس‌وجو شود.»
سلبریتی‌ها و شماره‌حساب‌های بی‌شمار
یکی‌دیگر از حواشی که در زلزله اخیر ایجاد نشد، اعلام شماره حساب‌های متعدد از سوی افراد مختلف و چهره‌های شناخته شده بود، در این زلزله برخلاف بحران‌های قبلی مانند سیل در گلستان، زلزله در سرپل ذهاب و … خبری از اعلام شماره حساب و از سوی افراد مختلف نبود و تنها جمعیت هلال احمر اقدام به جمع آوری کمک‌های مردمی کرد و با اعلام کدی دستوری شرایطی را فراهم کرد تا شهروندان بتوانند اختصاصا به زلزله‌زدگان این استان کمک کنند.
علی اصغرپیوندی، رییس جمعیت هلال احمر کشورمان نیز در همین رابطه به ایسنا می‌گوید: «درخواست ما از مردم این است که کمک های نقدی خود را به حساب هلال احمر واریز کنند و از پرداخت این مبالغ به افراد غیر خودداری شود.»
رئیس جمعیت هلال احمر با اشاره به اقدامات انجام شده از سوی دادستانی در موارد پیشین می‌گوید:« جمعیت هلال احمر با اشرافی که بر یک منطقه و بحران دارد، بهتر از هر نهاد دیگری می‌تواند نسبت به هزینه‌کرد کمک‌های مردمی اقدام کند؛ چرا که ما با اطلاع از شرایط تمام افراد اقدام به توزیع کمک‌های مردمی خواهیم کرد.»
پیوندی نیز معتقد است که هماهنگی و وحدت رویه خوبی در امدادرسانی به زلزله‌زدگان در استان آذربایجان شرقی وجود داشت.
امنیت و آماده‌باش پلیس
به گزارش ایسنا، ماموران پلیس جزو نیروهایی هستند که همواره در تمام بحران‌ها و حوادث در محل حضور دارند، این افراد پیشتر در ماجرای سیل و مناطق زلزله‌زده مختلف نیز حضور پررنگی داشتند. این‌بار نیز ماموران پلیس در اطراف مناطق و روستاهای زلزله‌زده مستقر شدند و با گشت‌زنی و نظارت بر مبادی ورودی و خروجی روستا اقدام به تامین امنیت این مناطق کردند . سرهنگ احمد خسروی، رییس مرکز اطلاع رسانی ناجا نیز در این‌باره به ایسنا می‌گوید:« امنیت کامل در این مناطق برقرار است و تاکنون گزارشی از وقوع ناامنی به دست ما نرسیده است ضمن اینکه تیم های سواره و پیاده پلیس نیز مشغول گشت زنی در مناطق زلزله زده هستند. همچنین عوامل پلیس در مبادی ورودی و خروجی روستاها نیز مستقرند و از ورود خودروهای متفرقه به داخل و ازدحام جمعیت جلوگیری کردند که با انجام این اقدامات سرعت امدادرسانی افزایش یافت.»
مردم و حتی ساکنان مناطق زلزله زده نیز در زلزله اخیر همراهی خوبی با امدادگران و نیروهای خدماتی و عمرانی داشتند، گرچه کم بودن شمار جانباختگان و تعداد کم شهرها و روستاهای متاثر از زلزله نقش زیادی در افزایش خدمات و کاهش نارضایتی داشت، اما به نظر می‌رسد مردم نیز این‌بار با همدلی و همراهی بیشتری نسبت به زلزله مواجه شدند. هادی، مردی جوان از ساکنان روستای ورنکش در توابع میانه است و می‌گوید:« رسیدگی مسئولان به ما خوب بود، آوردند و بسته‌های غذایی دادند، کارشناسان گاز و برق و… هم آمدند و در نوبت بازدید کارشناس بنیاد مسکن هستیم. از کارهایی که مسئولان انجام داده‌اند راضی هستیم و البته ممکن است برخی از مردم توقع داشته باشند که خانه‌شان همین فردا ساخته شود که خب این شدنی نیست.»
اصغر از دیگر ساکنان مناطق زلزله‌زده نیز می‌گوید:« لازم نیست حتما مسئولان بیایند اینجا، ما انتظار داریم که کارشان را خوب انجام دهند و به سرعت به مناطق زلزله‌زده رسیدگی کنند. البته اگر مسئولی بیاید دلگرمی و قوت قلب است، اما اگر مسئولی بیاید و بعد هیچکاری نکند، ما چنین قوت قلبی را نمی‌خواهیم.»
دستگاه‌ها با هم متحد باشند
دکتر امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس نیز درباره ضرورت همدلی و همراهی دستگاه‌ها مختلف در زلزله می‌گوید:« در جامعه‌ای که حقوق مردم رعایت شود، خود به خود احساس همدلی و نزدیکی بیشتر در میان مردم ایجاد می‌شود. چرا که مردم می‌بینند که برای حکومت و دولت مهم هستند و همین موضوع نیز سبب افزایش همراهی آنان با مسئولان و دستگاه‌ها خواهد شد»
وی با بیان اینکه به نظرمی‌رسد که در زلزله اخیر همدلی در میان مردم با یکدیگر و مسئولان با هم بیشتر شده است، ادامه می‌دهد: « متاسفانه در گذشته مواردی وجود داشته که فلان دستگاه به جای آنکه در کنار دیگر دستگاه‌ها و مسئولان باشد، درصدد القای این نکته بوده که فقط ما کار می‌کنیم و در خدمت مردم هستیم و دیگر دستگاه‌ها کم‌کاری می‌کنند. »
حریرچی می‌گوید: «لازم است تمام دستگاه‌ها و جناح‌ها در هنگام حوادثی نظیر سیل و زلزله و .. در کنار هم باشند، واقعیت این است که بحران فضا و فرصت خوبی برای عقده‌گشایی و تخریب حزبی و جناحی و سیاسی نیست. تمام افراد و نهادها باید با تمام توان در کنار هم باشند و اگر مردم ببینند که در راس فلان دستگاه به جای خدمت رسانی به آنان در حال خودنمایی و تخریب دیگر نهادهاست، این اتفاق دودش به چشم همه خواهد رفت و همه نهادها ضرر خواهند کرد.»
زلزله بامداد جمعه در حالی از شرایط بحرانی خارج شده که به نظر می‌رسد دستگاه‌ها و مسئولان آن با آسیب‌شناسی و حل مشکلات و مسائل قبلی درصدد رفع اشکالات قبلی برآمده‌اند. باید دید آیا تا زمان اتمام ساخت و سازها و تکمیل فرآیند بازسازی هم همین رویه ادامه خواهد داشت یا خیر.
