همچنان ظرفیت استفاده از برجام وجود دارد

یک کارشناس مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه احساس می‌کنم همچنان ظرفیت استفاده از برجام وجود دارد، گفت: به این علت که گام چهارم با یک سلسله تحولات خاورمیانه و جهان تقارن زمانی دارد و اینکه به دلیل کم کاری اروپا و اینکه نمی‌خواهد تعهداتش را عملی کرده و هزینه‌ای در قبال آمریکا پرداخت کند؛ گام چهارم که البته هرچیزی که باشد، قطعا اجرا خواهد شد؛ ولی اینکه این گام را مترادف با پایان برجام بدانیم شک دارم و فکر می‌کنم برجام ظرفیت تداوم دارد.

نصرت‌الله تاجیک در گفت‌وگو با ایلنا، با اشاره به گام چهارم کاهش تعهدات برجامی و سخنان معاون اول رئیس‌جمهور که گفت «بدیهی است استمرار برجام تنها با تعادل در اجرای تعهدات از سوی تمامی طرف‌ها و برخورداری جمهوری اسلامی ایران از مزایای اقتصادی برجام مقدور خواهد باشد.» و همچنین خبر ماه گذشته روزنامه گاردین که از تهدید اروپا به خروج از برجام در صورت اتخاذ گام چهارم ایران خبر داده بود، در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان گام چهارم را پایان برجام نامید، گفت: امیدوارم اینگونه نباشد؛ معتقد هستم که سازه برجام بهتر است برپا باشد و خود محتوای آن ظرفیت تداوم کار ایران با هم پیمانانش در این توافق هسته‌ای را دارد. طبیعی است که هر دو طرف در حال حاضر داخل یک جنگ روانی هستند وهر طرف سعی می‌کند امتیاز بیشتری از طرف دیگر بگیرد.

وی ادامه داد: همچنین نباید از این چشم‌پوشی کنیم که برجام تا زمانی می‌تواند برپا باشد که مردم ایران احساس کنند منفعتی از آن می‌برند؛ البته من نمی‌خواهم وارد چرتکه اندازی شوم که ما در برجام چه داده و چه گرفته‌ایم اما وقتی به طور کلی و از منظر سیاست خارجی به برجام نگاه می‌کنم به این نتیجه می‌رسم که ما برجام را انتخاب کردیم که در یک هنجار بین‌المللی به حقوق هسته‌ای و حداقل حقوقی که برای مردم ایران رفاه نسبی ایجاد کند برسیم و اگر ما نتوانیم به این خواسته برسیم ماندن در این توافق نفعی برای ما ندارد. برجام حاصل رویکرد نوین ما در سال ۱۳۹۲ و در دوران دولت یازدهم به تعاملات بین المللی بود تا از ضدیت با هنجارهای بین المللی که از شاخصه های دولت دهم بود به همراهی با آنها و تلاش برای یارگیری و اصلاح آن هنجارها به کمک همپیمانانمان برسیم.

این دیپلمات کشورمان با تاکید بر اینکه احساس می‌کنم همچنان ظرفیت استفاده از برجام وجود دارد، گفت: به این علت که گام چهارم با یک سلسله تحولات خاورمیانه و جهان تقارن زمانی دارد و اینکه به دلیل کم کاری اروپا و اینکه نمی‌خواهد تعهداتش را عملی کرده و هزینه‌ای در قبال آمریکا پرداخت کند؛ گام چهارم که البته هرچیزی که باشد، قطعا اجرا خواهد شد؛ ولی اینکه این گام را مترادف با پایان برجام بدانیم شک دارم و فکر می‌کنم برجام ظرفیت تداوم دارد.

وی همچنین در خصوص امکان استفاده از «مکانیسم ماشه» از سوی اروپا با اتخاذ گام چهارم، گفت: در خصوص این مکانیسم تفاسیر متفاوت وجود دارد و برداشت‌های مختلفی می‌شود؛ اما در مجموع اگر آنها بخواهند از این ظرفیت استفاده کنند ایران هم این روند را ادامه می‌‎دهد و دو طرف وارد روند سرعت بخشیدن به دورانی می‌شوند که از آن با عنوان (chicken game) یاد می‌شود؛ به این معنی که ما هم اکنون وارد یک تعامل دو طرفه شده‌ایم که مطابق تئوری بازی‌ها اگر هرطرف زودتر کنار بکشد و خارج شود بازنده است.

وی افزود: در این صورت ممکن است یک تحلیلگر بگوید این جلو رفتن منافع کمی برای ما دارد و دیگری بگوید منافع بیشتری دارد؛ اما همه اینها انتخاب واقعی ما نبوده بلکه از خروج آمریکا از برجام ‌آغاز شده و اروپا و فرانسه به طور مشخص هم خواهان ماندن در برجام هستند و هم می‌خواهند اصلاحات خاص خود را اعمال کنند اما آمریکا باعث شد یک پروسه ۱۲ ساله با صرف وقت و سرمایه دچار مشکل شود.

تاجیگ گفت: معتقد هستم این اقدام ترامپ به طور کلی ریشه امید را نه تنها برای ایران بلکه برای مردم جهان به موافقت نامه‌های بین‌المللی و چندجانبه گرایی سوزاند؛ به یاد داریم که در زمان مذاکرات برجام، یک امید و گفتمان جدیدی برای حل مشکلات دنیا به وجود آمد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که در ماه‌های اخیر شاهد نقش آفرینی دو کشور ژاپن و فرانسه برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا و حفظ برجام بودیم که هرکدام به دلیلی به نتیجه مورد نظر دست نیافتند و حتی گمانه‌زنی پیشنهاد مشترک ژاپن و فرانسه برای اعطای وام به ایران از سوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی تکذیب شد؛ آیا امید به هرگونه ابتکار جدید از سوی این دو کشور یا کشورهای دیگر تحقق نخواهد یافت، گفت: در مقطع کنونی احساس می‎کنم اگر کشور یا طرفی بخواهد در این حوزه نقش‌آفرینی کند بهترین زمان را در اختیار دارد چرا که ترامپ با مشکلات خارجی، داخلی و شخصی روبرو است و در ضعیف‌ترین موقعیت خود قرار دارد و مجموعه شرایط برای طرف‌های علاقمند و مخصوصا اروپا اگر می‌خواهد دستش را از زیر ساطور آمریکا خارج کند بهترین زمان است.

وی افزود: درست است که بخشی از مشکلات کنونی ما در برجام به رویکرد و ویژگی‌های شخصیتی ترامپ و از جمله مخالفت با تمامی دستاوردهای اوباما مرتبط است؛ اما بخشی هم به این برمی‌گردد که اروپا حاضر نشده بهای ماندن در برجام و ایفای تعهداتش را بپردازد و به عقیده من اگر اراده‌ای پشت این داستان باشد الان زمان مناسبی است ولی ما هم نباید منفعل باشیم و الان فرصت مناسبی برای فعالیت دیپلماتیک برای تقویت اراده و متبلور ساختن آن است.

این دیپلمات کشورمان در زمینه گام چهارم کاهش تعهدات برجامی که اعلام شده گفت: با توجه به تحولاتی که رخ داده است مانند مشکلاتی که الان ترامپ از نظر خارجی و سیاست‌های غلطش در سوریه و مسائل داخلی و شخصی با آن مواجه است از جمله بحث استیضاحش، ورود به مرحله انتخابات آمریکا، از هم پاشیدن «تیم بی»، منفعل شدن آمریکا در مقابل ایران در مسائل خلیج فارس مثل ساقط شدن پهپاد آمریکائی، برآورد نادرست ترامپ از تأثیر تحریم‌ها بر ایران، مأیوس شدن عربستان و امارات از رودرویی نظامی ترامپ با ایران و همچنین بازی‌های دیپلماتیک، سیاسی و عملیاتی که در این مدت داشتیم، راهی نداریم جز اینکه از کاهش تعهدات برجامی هر آنچه که طراحی شده باشد مطابق بند ۳۶ برجام کوتاه نیاییم. ولی از نظر تکنیکی، تاکتیکی و عملیاتی خوب است به گونه‌ای عمل نکنیم که یکی از اصلی‌ترین راهبردهایمان، یعنی منزوی نگهداشتن ترامپ در اثر خروج از برجام، نقض شود.