وضعیت مسمومیت های دارویی در ایران/داروهای آرام بخش در صدر

مسمومیت های دارویی یکی از موارد شایع مسمومیت در کشور است که عمدتا سهوی و در برخی موارد، عمدی اتفاق می افتد.

بر اساس آنچه در گزارش های رسمی کشور اعلام شده است، عمدتا مسمومین مراجعه کننده به بیمارستان ها، یعنی ۸۸ درصد آنها را افراد بزرگسال و ۱۲ درصد کودکان زیر ۱۲ سال تشکیل می دهند و عوامل مسمومیت هایی که در گزارش های دانشگاه های علوم پزشکی آمده است، ناشی از مسمومیت غذایی، دارویی، گزش جاندار سمی، سموم و مواد شیمیایی، منوکسید کربن، مواد اعتیادآور مخدر و محرک، قارچ و گیاهان سمی بوده است.

در سال گذشته از بین ۵۸۵۰۸ مورد مسمومیت با انواع داروها، اصلی ترین عامل مسمومیت دارویی با اختلاف زیاد، مربوط به داروهای دسته بنزودیازپین ها بوده و داروهای مسکن غیر مخدر و سپس داروهای ضدافسردگی و آنتی سایکوتیک در رتبه بعدی قرار دارند و مسمومیت با دیگوکسین و داروهای قلبی، آنتی بیوتیک ها، داروهای کورتون و داروهای ضد بارداری، شیوع کمتری دارند.

در دسته بندی دارویی، داروهایی که در دسته مخدر قرار دارند عملا در بخش مواد مخدر و محرک طبقه بندی شده اند و متاسفانه ترامادول و متادون در این دسته، عامل اصلی مسمومیت هستند. در نتیجه می توان نتیجه گرفت مسمومیت دارویی در حال حاضر، شایع ترین عامل مراجعه مسمومیت به بیمارستان ها است. از سوی دیگر متاسفانه مشاهده می شود کماکان به دلیل عدم ثبت صحیح دسته دارویی یا اطلاعات مشکوک، بخش عمده ای از مسمومیت های دارویی در دسته سایر و نامشخص دسته بندی شده است که دقت بیشتر در ثبت و استخراج آمار در بیمارستان ها را طلب می کند.

از نظر تعداد مسمومیت های دارویی مراجعه شده به بیمارستان ها، دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، گیلان، مازندران، آذربایجان شرقی و غربی و مشهد بیشترین مراجعات را با ۳ تا ۶ هزار مورد، به خود اختصاص داده اند اما درصد و سهم مسمومیت ناشی از دارو نسبت به کل مسمومیت ها در دانشگاه های اردبیل، مازندران، آبادان، یاسوج و شیراز (حدود ۶۰ درصد) بالاترین میزان را داشته است.

به گزارش مهر ،منا کارگر متخصص داروسازی بالینی و مدیر نظارت و پایش فرآورده های سلامت معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تهران، به تشریح نتایج گزارش مسمومیت از یکی از بیمارستان های تهران پرداخت و گفت: بیمارستان بهارلو مرکز تخصصی درمان مسمومیت ها جهت مراجعه بیماران دچار مسمومیت در محدوده دانشگاه علوم پزشکی تهران در بزرگسالان است. آماری که این بیمارستان در سال های اخیر در اختیار معاونت غذا و دارو قرار داده است حاکی از افزایش تعداد موارد بستری ناشی از مسمومیت بوده است. به این صورت که در ۶ ماهه اول سال ۹۶ تعداد ۱۰۱۶ بیمار، در ۶ ماهه دوم آن سال ۲۴۳۳ بیمار و در سال ۹۷ در ۶ ماهه اول ۲۹۱۹ و در ۶ ماهه دوم ۳۳۸۶ بیمار در این بیمارستان به دلیل مسمومیت بستری شده اند.

وی افزود: نکته حائز اهمیت این است که در ۶ ماهه اول سال ۹۸ این عدد به ۳۹۱۴ بیمار رسیده است که افزایش قابل توجهی را نسبت به دو سال گذشته نشان می دهد. همچنین بیشترین عامل مسمومیت ها، دارویی بوده است.

این متخصص داروسازی بالینی، با عنوان این مطلب که کودکان بیشتر در معرض مسمومیت های سهوی قرار دارند، ادامه داد: داروها، مواد شیمیایی مانند شوینده ها، سرب، گیاهان و…، می توانند مسبب مسمومیت در گروه سنی کودکان باشد و عمدتا موارد مسمومیت در کودکان به دلیل اشتباهات والدین و یا کنجکاوی کودکان اتفاق می افتد.

کارگر گفت: برای پیشگیری از مسمومیت های دارویی علاوه بر مواردی که در مورد عدم قرارگیری داروها در دسترس کودک، در یخچال یا در بسته بندی خوراکی ها هست، استفاده از پیمانه مدرج مناسب در دارودهی به کودک و مشورت گرفتن از دکتر داروساز در مورد استفاده از داروهای بدون نسخه می تواند کمک کننده باشد تا اشتباه در دارودهی به کودک منجر به مسمومیت دارویی نشود.