اردوغان، بازیچه دست پوتین

رابطه روسیه و ترکیه روز‌به‌روز گرم‌تر می‌شود و در‌این‌میان سوریه نقشی کلیدی در بهبود رابطه پوتین و اردوغان، رؤسای جمهور این دو کشور ایفا می‌کند؛ اما آمریکا هم به طور مستقیم و غیرمستقیم در نزدیکی اردوغان به پوتین نقش داشت.

به گزارش بازتاب به نقل از شرق، وب‌سایت فارن‌پالیسی در گزارشی به قلم هنری بارکی، مدیر سابق برنامه خاورمیانه مرکز بین‌المللی وودرو ویلسون، می‌نویسد که در بحران سوریه، اردوغان با بلوف‌ها و جنجال‌هایش توانست تا حدی ایالات متحده را دنباله‌رو خود کند. رئیس‌جمهور ترکیه توانست واشنگتن را متقاعد کند تا در شمال شرق سوریه به خواسته آنکارا تن دهد و مانع از قدرت‌نمایی کردها در این منطقه هم‌مرز با ترکیه شود. کردها در شمال شرق سوریه به مانعی بزرگ بر سر راه پیشروی داعش تبدیل شده بودند و یکی از اصلی‌ترین عوامل شکست داعش در سوریه به شمار می‌آمدند. آنها خطرناک‌ترین گروه کشتار در تاریخ معاصر را متوقف کرده بودند. با‌وجود‌این اردوغان تصور می‌کند که قربانی‌کردن کردها، اقدامی کاملا در راستای منافع ترکیه و دیگر کشورهای منطقه بود. ایالات متحده در این ماجرا، از سوی اردوغان فریب خورد و قدمی در راستای خواست رئیس‌جمهور اقتدار‌گرای ترکیه برداشت؛ اما ترکیه در مقابل، هیچ امتیازی به واشنگتن نداد؛ بنابراین طبیعی است که ترک‌ها از اینکه آمریکا را بازی داده‌اند، به خود ببالند؛ اما این تمام ماجرا نیست.هر چقدر اردوغان توانست آمریکا را فریب دهد و در موضوع سوریه، کاخ سفید را دنباله‌رو خود کند، پوتین هم با اردوغان همین کار را کرد. رئیس‌جمهور ترکیه که به‌تازگی از سفر به روسیه بازگشته است، در این سفر به‌شدت تحت تأثیر تجهیزات نظامی و جنگنده‌های روسی از‌جمله اس یو-35 و اس یو-75 قرار گرفت. پوتین که از لغو فروش جنگنده‌های آمریکایی اف-35 به ترکیه در پی خرید سامانه موشکی روسی اس-400 از سوی آنکارا و افزایش تنش در رابطه میان ترکیه و ایالات متحده و ناتو خشنود است، از این فرصت استفاده کرد و جنگنده‌های روسی را به‌عنوان جایگزینی برای جنگنده‌های آمریکایی به همتای ترکیه‌ای خود پیشنهاد داد.اردوغان در پی ورود باتری‌های سامانه موشکی اس-400 بارها به آمریکا هشدار داد که ورود این سیستم روس‌ها را قادر می‌کند تا جنگنده مدرن اف-35 را رمزگشایی کنند. به همین دلیل است که ایالات متحده تصمیم گرفت ترکیه را از فهرست خریداران این جنگنده‌ها حذف کند؛ اما تناقض ماجرا در این است که دیگر روس‌ها قادر به رمزگشایی این جنگنده‌ها نیستند؛ چرا‌که ترکیه نه‌فقط حتی یک فروند از صد فروند جنگنده اف-35 را تحویل نمی‌گیرد؛ بلکه واشنگتن برنامه مشارکت ترکیه در ساخت این جنگنده را هم به حالت تعویق درآورده است.ایالات متحده این فرصت را در اختیار ترکیه قرار داده بود که در ساخت بدنه و قطعات این جنگنده‌های مدرن مشارکت کند تا از این طریق هم سالانه میلیاردها دلار درآمد کسب کند و هم دانش فنی خود درباره تجهیزات نظامی مدرن را به‌روز کند. طبیعی بود که در پی اصرار اردوغان برای تحویل سامانه اس-400، رابطه آنکارا و واشنگتن سردتر از قبل شود و در پی آن هم میلیاردها دلار درآمد و نیز فرصت به‌روزرسانی نیروی هوایی قدیمی ترکیه از دست برود. از آن سو هم پوتین می‌تواند با فروش جنگنده‌های روسی که از تکنولوژی روز بی‌بهره است و در مقایسه با جنگنده‌های ساخت ایالات متحده و اروپا مشتری چندانی ندارد، میلیارد‌ها دلار به جیب بزند؛اما این تنها موردی نبود که پوتین توانست در آن اردوغان را فریب دهد. فریب بزرگ‌تر در سوریه رقم خورد. با وجود رابطه گرم روسیه و ترکیه در سال‌های اخیر، کمترین تردیدی وجود ندارد که دو کشور بر سر سوریه اختلاف منافع زیادی دارند. روسیه با همراهی ایران توانست حکومت سوریه را از فروپاشی نجات دهد. در‌حالی‌که از ابتدای نا‌آرامی‌ها در سوریه در سال 2011، اردوغان با حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی مخالف اسد، به یکی از سرسخت‌ترین مخالفان حکومت سوریه تبدیل شد، تحولات مختلف در این سال‌ها باعث شد تا اردوغان مجبور به همراهی با پوتین شود. توافق اخیر ترکیه و روسیه بر سر آخرین سنگر باقی‌مانده مخالفان اسد در ادلب هم در حالی با بن‌بست روبه‌رو شده که ارتش سوریه در آستانه آزادسازی این منطقه قرار دارد. این عملیات می‌تواند بحران مهاجران سوریه‌ای برای ترکیه را باز هم تشدید کند. تردیدی نیست که عملیات سوریه در ادلب با چراغ سبز روسیه و با کنار‌گذاشتن ترکیه از تحولات این منطقه صورت می‌گیرد.آنکارا از این رفتار روسیه و سوریه نباید متعجب باشد. در هشت سالی که از جنگ داخلی سوریه می‌گذرد، دمشق هر زمان که از درگیری در دیگر نقاط سوریه فارغ شده، توجه خود را به ادلب معطوف کرده تا سرانجام موفق به بازپس‌گیری این پایگاه شبه‌نظامیان مخالف حکومت شود. در این عملیات که برخی تجهیزات نظامیان ترکیه‌ای مستقر در منطقه نیز آسیب دیدند، جنگنده‌های روسی نقشی اساسی ایفا می‌کنند. ترکیه امیدوار بود که ادلب به‌عنوان منطقه‌ای حائل میان مرزهای ترکیه و پناه‌جویان سوری باشد تا سیل پناه‌جویان بیش‌از‌این روانه مرزهای ترکیه نشو‌د؛ اما نشانه‌ها حاکی از این است که در پی عملیات مشترک روسیه و سوریه، آوارگان ادلب هم به‌زودی روانه مرزهای ترکیه خواهند شد.