۱۲۰۰ برگ مکاتبه گمرک با مراجع ذیربط در خصوص تعیین تکلیف رسوب کالاها در مدت ۸ ماه
مدتی است که موضوع رسوب کالا در بنادر و گمرکات کشور رسانه‌ای شده است و دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی نیز پیگیر چرایی و حل این معضل بوده اند. در حالی که بیشتر این معضل رسوب کالا مربوط به بنادر و وزارت راه و شهرسازی است، اما وزارت اقتصاد و گمرک برای حل آن پیش قدم بوده اند.
مهرداد جمال ارونقی معاون امور فنی و گمرکی در گفتگو باتابناک گفت: از دی ماه ۱۳۹۷ تاکنون که مسئولیت معاونت امورگمرکی بر عهده من قرار داشته، حدود ۱۲۰۰ برگ مکاتبه در خصوص بررسی این موضوع صورت پذیرفته است که این امر اهتمام دستگاه‌های مرتبط با این موضوع از جمله وزارت اموراقتصادی و دارائی و گمرک ایران را در این خصوص نشان می‌دهد.
به گزارش تابناک اقتصادی، اواخر خرداد ماه سال جاری بود که اعلام شد ۱۰۱ هزار کانتینر در بنادر کشور رسوب کرده است. همچنین آمار‌های متفاوتی از رسوب کالا در گمرکات کشور نیز منتشر شد. این رسوب کالاها در شرایطی بود که بازار در زمینه عرضه برخی کالاها با مشکل مواجه شده بود و همین موضوع باعث شد تا معضل رسوب کالاها بیشتر از حد تصور در رسانه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. با رسانه‌ای شدن معضل رسوب کالاها، دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی بر آن شدند تا پیگیر دلایل رسوب کالاها شوند.
در مورخه ۱۷ مرداد ماه سال جاری نیز عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی به منظور بررسی نحوه ترخیص کالا‌های اساسی، بازدیدی را از بندر امام خمینی (ره) در جنوب خوزستان داشت و در حاشیه این بازدید با تاکید بر اینکه وظیفه بانک مرکزی به عنوان تامین کننده ارز این است که از نزدیک وضعیت ترخیص کالا‌های اساسی را بررسی کند، افزود: در بندر امام خمینی (ره) تلاش زیادی برای واردات کالا‌های اساسی مورد نیاز مردم انجام می‌شود.
همان گونه که ملاحظه می‌گردد به گفته مسئولین هم اکنون روند ترخیص کالا به صورت عادی در گمرکات کشور در جریان می‌باشد. خبرنگار تابناک اقتصادی در گفتگو با مهرداد جمال ارونقی معاون فنی و امور گمرکی گمرک ایران به بررسی رسوب کالا و حواشی آن پرداخته است.
چرا گزارش‌های منتشر شده، ارقام بالایی از رسوب کالا را نشان می‌دهند؟
مهرداد جمال ارونقی در پاسخ به این پرسش گفت: ماجرای رسوب کالا به گزارش اولیه وزارت راه و شهرسازی که خود مرجع تحویل گیرندۀ کالاها در بنادر می‌باشد، باز می‌گردد. در آن گزارش عنوان شد که چه تعداد کانتینر کالا در بنادر رسوب کرده است. وی افزود: این گزارش هنگامی که به دست مراجع ذیربط رسید، احساس کردند که باید در مورد این میزان کالا‌های رسوب کرده در بنادر تعیین تکلیف شود و تصمیماتی پیرامون آن‌ها اتخاذ گردد.
معاون امور گمرکی گمرک ایران گفت: با توجه به اینکه موضوع «موجودی» کالا و «رسوب» کالا دو بحث متفاوت می‌باشد، هنگامی که ماجرای رسوب کالا پیش آمد ما مکاتباتی را انجام دادیم و در آن مکاتبات اعلام کردیم که بین رسوب و موجودی کالا تفاوت است و بنابراین همه این میزان کالاها اعم از کانتینری و غیرکانتینری، رسوب محسوب نمی‌شوند و بر اساس تعاریف، موجودی است. البته منکر این نیز نشدیم که در بین این موجودی، رسوب کالا وجود ندارد؛ بنابراین، مقرر شد مرجع مزبور در تعریف خود از رسوب تجدیدنظر نموده و موجودی کالا را جدا از رسوب کالا محاسبه و اعلام نماید؛ بنابراین نمی‌توان گفت: کل آن ۱۰۱ هزار کانتینری که در بنادر وجود دارد کالای رسوب کرده است و آمار کالا‌های رسوب کرده در بنادر بسیار کمتر از این ارقام می‌باشد.
از نظر گمرک، کالایی رسوب شده تلقی می‌شود که توانایی ادامه تشریفات گمرکی و ترخیص را نداشته باشد. به لحاظ قانونی روند این گونه است که صاحب کالا باید قبل از ورود کالای خود به کشور اعم از بنادر، مناطق ویژه و آزاد، ثبت سفارش را انجام دهد، اما در برهه‌ای از زمان، ورود کالا و متعاقب آن اخذ ثبت سفارش، به عنوان یک عرف تجاری درآمد و نهایتاً این رویه منجر به این شد که برخی از تجار، کالا‌هایی را وارد کردند تا متعاقباً نسبت به اخذ مجوز ثبت سفارش اقدام کنند و از آنجا که دولت و مرجع ثبت سفارش بنا به دلایلی، چون ممنوع بودن ورود کالا یا حمایت از تولیدات داخلی و … با واردات آن‌ها مخالفت کرد این کالاها رسوب کردند.
وی افزود: هم اکنون امکان اینکه هر کالایی به بنادر وارد شود وجود دارد حتی کالای ممنوعه دولتی و کسی نمی‌تواند تا زمانی که کالا به بنادر یا مناطق ویژه و آزاد ورود نکرده است از واردات آن جلوگیری کند، چون اطلاعی از نوع کالای وارداتی ندارد. به نظر من بدواً ثبت سفارش باید برای واردات کالا انجام شود. ثبت سفارش، مجوز و ویزای ورود کالا به کشور است و اگر ثبت سفارش انجام نشود اصلاً نباید کالا به منظور انجام تشریفات گمرکی تحت رویۀ واردات قطعی، به کشور حمل و وارد شود.
تکلیف این کالاها که در بنادر رسوب کرده اند چه می‌شود؟
ارونقی گفت: مصوباتی وجود دارد که به کالا اجازه داده شده است تا دو ماه در بنادر، اماکن گمرکی یا مناطق ویژه و آزاد باقی بماند. مهلت دیگری نیز به اختیار مسئولین مناطق مزبور و بنا به شرایطی، این کالاها می‌توانند در این اماکن باقی بمانند، ولی پس از پایان این مهلت، سازمان‌های مسئول این مناطق باید این اقلام را متروکه اعلام کنند و از طریق گمرک (با تنظیم اظهارنامه متروکه) به سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی تحویل دهند. مرجع مذکور نیز مطابق قوانینی که در این خصوص حاکم است به این امر رسیدگی کرده و تکلیف آن‌ها را مشخص می‌کند.
معاون فنی گمرک افزود: عدم تعیین تکلیف این کالاها باعث می‌شود تا بسیاری از افرادی که این کالاها را آورده اند، منتظر تصمیم دولت بمانند و یک حقی را برای خود ایجاد کنند. زمانی که مراجع ذیربط و ذیصلاح، پس از بررسی‌های کارشناسی مختلف، به این تصمیم رسیده اند که ورود کالائی نباید بنا به ملاحظاتی انجام شود، گام بعدی تعیین تکلیف در این خصوص است. البته مراجع ذیربط باید حقوق مکتسبۀ صاحبان کالا را نیز مدنظر قرار داده و در ملاحظات خود ملحوظ نمایند.
آیا کالایی در گمرک نیز رسوب کرده است؟
ارونقی گفت: ممکن است کالاهائی در گمرک نیز رسوب کند که البته مقدار این کالاها بسیار بسیار کمتر از رسوب کالاها در بنادر است. ممکن است کالائی بعد از اظهار و در حین انجام تشریفات گمرکی بنابه دلائلی مثلاً بدلیل مردود بودن از نظر شرایط استاندارد، در گمرک رسوب نماید که البته در این خصوص، قانون، سازو کار و تکلیف را مشخص نموده است و گمرک، مطابق همان قانون در خصوص مورد اقدام می‌کند.
وی افزود: ممکن است در روند انجام تشریفات گمرکی، ایستائی هائی ایجاد شود، ولی این موضوع را نمی‌توان به رسوب کالا مرتبط نمود. اینجا هم باید بحث «ایستائی» و «رسوب» را دو واژۀ جدا از هم دانست. رسوب، بعد از اظهار کالا به گمرک براثر عوامل بیرونی اتفاق می‌افتد؛ مثلاً سازمانی اجازه ترخیص قطعی آن کالا را بدلیل عدم احراز شرایط لازم نمی‌دهد و این امر، با ایستائی که ممکن است بدلائل مختلف در انجام تشریفات گمرکی حادث و باعث تطویل این تشریفات گردد مقولۀ متفاوتی است. اگر کالائی پس از اظهار به گمرک و در حین انجام تشریفات گمرکی، ممنوع الورود شناخته شود بایستی گمرک، به صاحب کالا یا نمایندۀ قانونی وی کتباً ابلاغ کند که ظرف مهلت مقرر در قانون، نسبت به اعادۀ کالا به خارج از کشور اقدام نماید در غیر اینصورت، کالا به ضبط قطعی دولت درآمده و مطابق قوانین و مقررات مربوطه با آن رفتار می‌شود.
گمرک چه اقداماتی را برای تعیین تکلیف کالا‌های رسوب کرده انجام داده است؟
قبل از پاسخ به این پرسش باید گفت که دلیل عمدۀ رسوب کالا در بنادر عدم وجود ثبت سفارش و یا مشکلات اسنادی و عدم امکان انتقال مالکیت کالا می‌باشد. علیرغم اینکه قانون امور گمرکی، خروج کالا از اماکن گمرکی را منوط به اظهارکالا به گمرک می‌داند و تا زمانی که کالا به گمرک اظهار نشود، گمرک مسئولیتی در این خصوص ندارد، اما باید اذعان داشت گمرک ایران و وزارت امور اقتصادی و دارائی از زمان طرح این موضوع، به جد به این موضوع پرداخته و پیشنهادات متعددی در این خصوص از سوی این سازمان و همچنین وزارت اموراقتصادی و دارائی ارائه و حتی تمامی این پیشنهادات بدلیل اهمیت موضوع به استحضار ریاست محترم جمهوری نیز رسیده و دستور اقدامات مختلفی در این خصوص صادر شده است.
معاون فنی گمرک گفت: از دیماه سال گذشته که مسئولیت حوزۀ معاونت امورگمرکی را داشته ام؛ با تأکید موکد وزیر امور اقتصاد و دارائی در وهلۀ اول و همچنین تأکید و ورود رئیس کل گمرک ایران در وهلۀ بعدی، گمرک ایران، بیشترین اهتمام را در بررسی، ارائه راهکار در این خصوص داشته و به جد این موضوع را در رأس اموری که باید به آن پرداخته شود، قرار داده است.
باید اذعان داشت درخصوص این موضوع، علاوه بر بازدید‌های میدانی که با حضور وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران از بنادر مهم کشور انجام گرفته، جلسات متعدد کارشناسی و تصمیم گیری در سطوح مختلف سازمانی با بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز برگزار شده است که منجر به خروج مصوبات متعددی در این خصوص نیز شده است که برخی از این مصوبات، درخصوص دستگاه‌های ذیربط در این زمینه و برخی از مصوبات، جنبۀ ملی نیز داشته است.
وی ادامه داد: در نهایت بعد از جلساتی که برگزار شد، شخص رئیس جمهورمحترم دستور دادند که کارگروهی متشکل از سازمان‌هایی که دخیل در این موضوع می‌باشند مانند وزارت صمت، وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت اقتصاد و دارایی، گمرک و بانک مرکزی به ریاست وزیر اقتصاد و دارایی شکل بگیرد و این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. نهایتاً این کارگروه پس از بررسی‌هایی که انجام داد و جلسات متعددی که با فعالان اقتصادی و دستگاه‌های ذیربط تشکیل گردید، مصوبه‌ای را در ۱۲ بند ارائه نمود که یکی از بند‌های این مصوبه به تصمیمات بین گمرک ایران، بانک مرکزی و وزارت صمت اشاره می‌نمود که خود، مشتمل بر ۱۳ بند است.
نهایتاً این مصوبات، از سوی وزارت اقتصاد جهت استحضار رئیس جمهور محترم تقدیم گردیده و ایشان نیز ضمن دستور اقدام در این خصوص بر کلیۀ دستگاه‌های مرتبط تکلیف نمودند که تا اجرائی شدن این پیشنهادات، همکاری لازم را با وزارت اقتصاد داشته باشند.
با توجه به اینکه بین موجودی و رسوب کالا تفاوت وجود دارد، به صورت دقیق چند هزار کانتینر در بنادر رسوب کرده است؟
ارونقی در پاسخ به این پرسش گفت: مصوب شده است که تعداد دقیق کانتینر‌هایی که از یک مدت زمانی بیشتر در بنادر مانده است توسط وزارت راه و شهرسازی به وزارت صمت اعلام شود و وزارت صمت نیز گروه کالائی این کالاها را احصاء کند تا متعاقباً در این خصوص بررسی‌های بیشتری صورت پذیرد. به دلائلی که قبلاً اشاره شد از جمله عدم اظهار این کالاها به گمرک، گمرک، بصورت رسمی، اطلاعات دقیقی از میزان کالا‌هایی که رسوب شده است در اختیار ندارد.
